میراث مکتوب- فصلنامه «دبیر» (Dabeer) مجلّه‌ای است که منحصراً دربارۀ زبان و ادب فارسی به دو زبانِ اردو و انگلیسی مقاله منتشر می‌کند. این مجلّه از سوی «کتابخانۀ یادگارِ دبیر حسن» (Dabeer Hasan Memorial Library) از شهرِ لکنو، هندوستان چاپ می‌شود و مدیریت آن را دکتر احمد نوید یاسر ازلان حیدر، یکی از استادانِ فارسیِ دانشگاهِ اسلامیِ عَلیگَر، برعهده دارد. این مجلّه در هر شماره بخشِ ویژۀ نسخه‌خطّی و تُراث‌پژوهی دارد.
در شماره 18، جلد 6، شماره سوم و چهارم، ژوییه- دسامبر 2019 مقالات زیر به تراث‌پژوهیِ فارسی اختصاص دارد:
– احوالِ حضرت میر الهی – مقاله نویس: واحد احمد
عمادالدین محمّد الهی معروف به میر الهی از شاعران فارسی گوی دوره مغول در هندوستان بود. از آثارش: دیوان؛ تذکرة الشعرا؛ تذکرة خزینه گنج الهی.
– بررسیِ ترجمه‌هایِ سانسکریت در دوره اکبرشاه در هندوستان – مقاله نویس: محمد مبارک حسین
نویسنده ترجمه این کتاب‌ها را معرفی کرده است: «مَهابارات»؛ «رامائن»؛ «کلیله و دمنه»؛ «راج تَرَنگی»؛ «کَتا سرت ساگَر».
– زندگی و شعر فتح الله خان شیبانی(1241 – 1308 ق- 1825- 1890م) – مقاله نویس: سعدالدین
– شعرِ فارسیِ اقبال سهیل (1886- 1955) – مقاله نویس: محمّد یاسر
– شخصیت و شعرِ غلام قادر گرامی جالَندَری (1856-1927) – مقاله نویس: عابد ابراهیم پارا
– نگاهِ کوتاهی به پادشاه نامه تالیفِ: عبدالحمید لاهوری – مقاله نویس: محمّد شعبان
– تذکره نویسی – مقاله نویس:محمد خان بیابانی
بخش شخصیات:
– سلسله2 از استادان فارسیِ سرزمینِ بیهار، هندوستان، پروفسور غلام مجتبی انصاری (1938- 2018) مقاله نویس:رضوان الله آروی(در مقاله جداگانه ای در «پایگاه خبری نسخ خطّی بساتین» است)
– خواجه گاوان: وزیرِ ادب پرورِ سلطنتِ بهمنی – مقاله نویس: محمد احسان
بخشِ میراث خطّی:
– انشایِ لَچمی نَرائن؛ منبعِ مهمیِ فارسی برایِ فرهنگ و تمدّنِ سرزمین اَوَد – مقاله نویس: محمد قمر عالَم
مولوی محمد فیض بخش تمام مسوداتِ منشی لَچمی نرائن را گردآوری کرد و 104 نامه در سالِ 1205 تدوین نمود. از «انشایِ لَچمی نرائن» دو نسخه خطّی در کتاب خانه مولانا آزاد (دانشگاه اسلامی عَلیگَر، هندوستان) و «کتاب خانه آصفیه» (حیدرآباد هندوستان)، چاپ سنگی (مطبعِ منشی نَوَل کِشور، شهر لکنو) و مطبع حسنی میر حسین رضوی است. در این مقاله نسخه هایِ خطّی بررسی شده اند. در پایانِ عنوان هر 104 نامه آورده شده است.
– نسخه هایِ خطّیِ تزک آصفیه – مقاله نویس: شازیه پروین
کتابِ فارسی که به «آصف نامه» هم مشهور است و از کتاب هایِ تاریخی مستندِ دوره نظام علی خان بهادر آصف جاه ثانی نوشته شده است. مولف واقعاتِ چشم دیدِ خود را از ابتدایِ جلوس تا 1207 هجری/ 1793 نوشته است. مولف این کتاب تجلی علی شاگردِ صوفی چشتیه معروفِ آن زمان شاه معین تجلّی بود. مولفِ کتاب به دربار نواب نظام علی خان بهادر وابسته بود. 5 نسخه خطّی در حیدرآباد هندوستان است: 5 نسخه در موزه سالار جنگ، 2 نسخه در کتاب خانه نسخه هایِ خطّیِ شرقی، موزه ملی در دهلی نویسنده مقاله خودش تمام نسخه هایِ خطّی را دیده و مشخصاتِ آنها را آورده است.
بخشِ چشم بینش:
– مخمسِ کریمایِ سعدی – مقاله نویس: احمد حسن نَدوی
یکی از تالیفاتِ «تفته» کتابی است با عنوانِ: «خمسه عجیب خاطر فریب معروف به مخمّسِ کریما» که چاپ سنگی از آن در کتاب خانه رضا رامپور است: مطبع مفید الخلائق، آگرا، سال چاپ: 1859.
– نجات الرشید؛ کتابِ مهی از دوره اکبر – مقاله نویس: محمد سعد ظفر
این کتاب تالیفِ عبدالقادر بن ملوک شاه بن حامد شاه متخلص به قادری معروف به بَدایونی است که از پاکستان منتشر شده بود: به تصحیح: سید معین الحق، اداره تحقیقات پاکستان، دانشگاه پَنجاب، لاهور، 1972.
بخش مقاله هایِ انگلیسی:
– گنجینه هایِ مخفی در سرزمینِ تاگور؛ نسخه هایِ خطّیِ عربی، فارسی و اردو در ویشوا بارَتی– مقاله نویس: صباحت نوشین (در مقاله جداگانه ای در «پایگاه خبری نسخ خطّی بساتین» است)
– مرات الاخبار؛ روزنامه دوره هندوستانِ استعماری – مقاله نویس: فرزانه ذی شان