میراث مکتوب- دکتر ژاله آموزگار، متخصص زبانهای باستانی و استاد دانشگاه تهران مقالات مرحوم احمد تفضلی، ایرانشناس و زبانشناس را در کتابی با عنوان «مقالات احمد تفضلی» تدوین کرده و به چاپ رسانده است.
آموزگار در آغاز کلام خود در پیشگفتار نوشته است: «خوشحالم که پس از تلاشهای همهجانبه یکی دیگر از خواستههایم جامۀ عمل پوشید و اکنون میتوانم مجموعه مقالات فارسی زندهیاد احمد تفضلی را در دسترس علاقهمندان قرار دهم، به خصوص که خانوادۀ محترم دکتر تفضلی انجام این کار را برعهدۀ من گذاشته بودند. جمعآوری کار آسانی نبود. خوشبختانه من فهرست آثارش را در مدت کوتاهی پس از درگذشتش در مقالهای با عنوان «احمد تفضلی، انسانی والا، دانشمندی بنام» به چاپ رساندم که در همین کتاب پس از پیشگفتار چاپ شده است و در جمعآوری این مجموعه مورد استفاده قرار گرفته است».
این استاد زبانهای باستانی با اشاره به اینکه مقالات این کتاب از جاهای مختلفی گردآوری شده است، مینویسد: «چون افتخار این را داشتم که دکتر تفضلی پس از چاپ هر مقالهاش نسخهای از آن و شاید اولین آن را به لطف در اختیار من میگذاشت، از طریق مجموعۀ شخصی من هم کمبودها جبران شد».
از پاریس تا تهران
در بخشی از مقالۀ «احمد تفضلی، انسانی والا، دانشمندی بنام» که پس از پیشگفتار کتاب آمده، میخوانیم: «من احمد تفضلی را نخستینبار در زمستان 1344 (ژانویه 1965) در کلاس زبان پهلوی دومناش در فرانسه ملاقات کردم. این کلاس جمعهها در اتاق حجرهمانند این استاد در مدرسهای مذهبی، در باغ مصفایی در «نویّی» تشکیل میشد. آن سال ما در محضر او با احمد تفضلی، فیلیپ ژینیو و علیاشرف صادقی دینکرد میخواندیم. آن روز در بازگشت از کلاس تفضلی از من پرسید: «شما روی چه موضوعی کار میکنید؟» این جمله آغازگر یک دوستی ناگسستنی و دیرپایی شد که به دلیل دیدگاههایی مشترک و محبت و احترام متقابل به همکاری مداومی کشید، همدلی و همزبانی بر استحکام آن افزود و تا لحظه مرگ غمانگیز او غباری بر بلندای آن ننشست».
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه زمانی احمد تفضلی در شامگاه دوشنبه 24 دی 1375 خاموش شد که یک ماه و هشت روز بود قدم به سال شصت زندگی گذاشته بود، مینویسد: «این دانشمندِ انسان، موجودی مهربان، آزاداندیش و با سلامت نفس بود. هوش سرشار و استعداد ذاتی داشت؛ محیط مناسب فرهنگی، همت شخصی، قریحه پویایی و جویایی، سختکوشی، پرکاری، تلاش مداوم، تفکر علمی، آشنایی به زبانهای زندۀ دنیا، درک مکتبهای گوناگون علمی، بهرهمندی از محضر استادان برجسته داخل و خارج از کشور و ارتباط مستمر و گسترده با مجامع بینالمللی زمینههایی بودند که شخصیت علمی او در آنها نُضج گرفت و به تدریج دانشمندی طراز اول در سطح بینالملل شد».
از شاگردی تا استادی
آموزگار در ادامۀ مقاله «احمد تفضلی،انسانی والا، دانشمندی بنام» به استادان احمد تفضلی در داخل و خارج از ایران اشاره میکند و مینویسد: «از استادان مستقیم او در ایران میتوان از شادروانان استاد عبدالعظیم قریب، استاد فروزانفر، استاد جلال همایی، استا پورداود، دکتر معین، دکتر خانلری، دکتر صفا و همچنین آقایان دکتر کیا و دکتر یارشاطر نام برد. او همچنین همیشه با احترامی شایسته از شادروانان استاد مینوی، استاد زریاب و استاد دانشپژوه به عنوان استادان غیرمستقیم خود یاد میکرد. از میان استادان خارجی او میتوان به هنینگ، مری بویس، مکنزی، بیوار، بنونیست و دومناش اشاره کرد. او خود نیز در دانشگاه تهران به عالیترین مقام استادی رسید و همیشه به استادی دانشگاه تهران افتخار میکرد ولی در حقیقت او افتخار دانشگاه تهران بود».
در ادامه دربارۀ مقالهها و اقدامات علمی احمد تفضلی میخوانیم: «در مقالههایش به اختصار قائل بود. بیش از آنچه میبایست بنویسد، نمینوشت. زمانی مینوشت یا سخن میگفت که مطلبی نو برای نوشتن و سخن تازه برای گفتن داشت. در جلسات کمسخن میگفت ولی همیشه آخرین و منطقیترین نظر را میداد و در عوض میتوانست ساعتها با بردباری گوش کند. به ایران عشق میورزید. با وجود اینکه بارها موقعیتهای مناسبی در دانشگاههای معتبر خارجی برایش پیش آمد، هرگز به رفتن از ایران و دل کندن از این سرزمین تن در نداد. او این سرزمین را دوست میداشت و با تحقیقات ارزشمندش و با سخنرانیهای علمی در جای جای جهان برای ایران افتخار و نام آورد».
به گفتۀ این استاد زبانهای باستانی، احمد تفضلی علیرغم طبیعت خردگرایش موجودی لطیف بود. احساساتی رقیق به لطافت باران داشت، از شعر خوب لذت میبرد. در کنار کتابهای علمی رمان میخواند. موسیقی داروی آرامبخشِ روح گاه آشفته او بود. موسیقی اصیل ایرانی، آوای سهتار خوب و بهخصوص صدای بنان را دوست میداشت و از آهنگهای او بیش از همه به «دیلمان» علاقهمند بود. بزرگ بود، بزرگ فکر میکرد، مناعت طبع داشت و دوست داشتن را میشناخت و بخشیدن را، و به دلیل دانش چشم بر زیباییهای جهان نبسته بود».
استاد ژاله آموزگار کتاب «مقالات احمد تفضلی» را در دو بخش تدوین کرده است. بخش اول مقالات فارسی است و بخش دوم به نقدهای تفضلی اختصاص دارد. در بخش مقالات فارسی بیش از 40 مقاله در اختیار علاقهمندان قرار دارد که عناوین برخی از آنها به این قرار است: «آبسالان»، «شعری در رثای مرزکو»، « آذرباد امیدان»، « زبانهای ایرانی میانه»، «حوسیان، حواشیه» و «آدم در آیین زردشتی». علاقهمندان میتوانند در این مجموعه مقالاتی مانند «در رثای استاد دکتر عباس زریاب خویی»، «چند واژۀ عالمانه از پهلوی در شاهنامه» و «اندرز بهزاد فرخ پیروز» را نیز مطالعه کنند.