میراث مکتوب- نشست «شب سیاحان ایتالیایی در ایران» در ادامه سلسله نشست‌های بخارا، با حضور جوزپه پرونه- سفیر ایتالیا در تهران و با همکاری موزه کتاب و میراث مستند کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
در این نشست جوزپه پرونه با بیان اینکه نسخ خطی به جا مانده از سفرهای سیاحان ایتالیایی نشانگر تاریخ دیرینه همکاری کشور ایتالیا با ایران است، گفت: نسخ خطی برجای مانده متعلق به قرون 15، 16 و 17 میلادی هستند که دربرگیرنده بستر تاریخی بوده و ما را از غنای تاریخی موجود در آن بهره مند می سازد.
پرونه تصریح کرد: این نسخ نشانه ای از دورانی بدون رسانه های ارتباط جمعی و شبکه های تارنما هستند. در این دوران سیاحان مشاهدات خود را به خاطر سپرده و از رشته قلم آنها نسخ خطی جاری و به نسل های آینده منتقل شدند.
سفیر ایتالیا در ایران تجربیات نسل‌ها را حاصل این تبادل اطلاعات دانسته و ادامه داد: از طریق تبادل اطلاعات و دیدگاه ها بین کشورها است که میل شناخت و حس قرابت و نزدیکی به وجود می آید.
وی سفرنامه مارکوپولو را از جمله شاخص ترین سفرنامه های موجود دانست که شامل تجربیات و گزارش های سفرای وقت ونیز و اقدامات در زمینه تبادلات اجتماعی و دیپلماتیک است.
جوزپه در ادامه گفت: کشور ایتالیا همواره در شرایط دشوار در کنار ایران بوده است و در آینده نیز همین راه را طی خواهد کرد و هدف غایی ما بهره جستن از توشه تجربیات گذشتگان و ایجاد آینده ای روشن و دوستی غنی تر و منسجم تر با کشور ایران است.
در ادامه این نشست ایمان منسوب بصیری استاد دانشگاه تهران به بررسی واژگان فارسی راهیافته به زبان ایتالیایی و شیوه راهیابی آن پرداخت و منشا آن را داد و ستد و سفرهای جهان گردان ایتالیایی ذکر کرد.
در ادامه محمد بهفروزی ضمن تشریح سفرنامه و چگونگی ترجمه آن گفت: سفرنامه سیاح معروف ایتالیایی به نام پیترو دلاواله در چهار قسمت نوشته شده است که هر بخش شامل 9 نامه می شود.
بهفروزی که مترجم سفرنامه پیترو دلاواله است درباره نگارش این سفرنامه از سیاح ایتالیایی تصریح کرد: نویسنده با رندی کامل از قانون انتصاب به 9 الهه تبعیت کرده و بر همین اساس هربخش از این کتاب را به 9 نامه اختصاص داده است.
وی یادآور شد: این کتاب به سرعت در رم به چاپ رسید و در سال‌های 1630 و 1640 میلادی در فرانسه چاپ و در آن زمان به تمام زبان‌های دنیا ترجمه شد.
این مترجم با بیان اینکه ترجمه فارسی این اثر سالها طول کشید، تصریح کرد: 50 سال پیش یک بخش از این کتاب به همت شجاع الدین شفا ترجمه شد و یک قسمت از آن (سه چهارم آن) به چاپ رسید.
وی درباره چگونگی ترجمه کامل این سفرنامه توسط خود، گفت: من در ابتدا درصدد بودم که فقط قسمت مربوط به ایران را به طور کامل ترجمه کنم اما در نهایت تصمیم گرفتم که تمام این کتاب را ترجمه کنم چراکه به نظر من نباید به سادگی از کنار چنین اثری گذشت.
وی همچنین به مشکلات و محدودیت‌های پیش روی ترجمه این کتاب اشاره کرد و افزود: سیاح ایتالیاتی بر اساس این سفرنامه به تمام نقاط ایران سفر کرده است و چنان قلم شیوا و روانی داشته که یک نقاش هندی فقط با خواندن شرح او از تخت جمشید تابلوی این مجموعه باستانی را ترسیم کرده است.
بهفروزی زمان صرف شده برای ترجمه این کتاب را حدود دو سال عنوان کرد و گفت: چاپ جدید این سفرنامه در سه جلد منتشر خواهد شد.
همچنین بهرام پروین گنابادی در این باره گفت: این سفرنامه بهترین منبع برای شناخت خود و شناخت غربی و گفت و گویی که آنها در سفرنامه خود با ما دارند بوده و از این حیث حائز اهمیت است.
وی با بیان اینکه ونیزی‌ها معمولا سفرهای فراوانی به ایران داشتند، گفت: سفرنامه های موجود غالبا توسط سفیران ونیزی که به ایران سفر کرده بودند نوشته شد.
به گفته وی؛ در مجموعه سفرنامه های ونیزی تعصبات مذهبی، نژادی و خودبرتر بینی در خصوص ایرانیان دیده نمی شود به طوری که می توان گفت ویژگی اصلی سفرنامه های ایتالیایی تعادل است.
گفتنی است در حاشیه این مراسم، از نمایشگاه کتابها و اسناد سیاحان ایتالیایی که در مخازن سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران موجود است بازدید شد.
بر اساس این گزارش، پیترو دلاواله یک جهانگرد ایتالیایی بود که در سال 1027ق به ایران آمد و مدت شش سال در ایران بود. او در طی اقامت و سفر خویش نامه هایی را به یکی از دوستانش در ناپل می فرستد که مجموعه این نامه ها بعدا توسط خود وی تنظیم شده و به صورت کتابی در آمد. بخشی از این کتاب در سال 1348 به وسیله شجاع الدین شفا ترجمه و انتشار یافت اما گویا حتی همه آن چه مربوط به ایران بوده نیز نشر نیافته بود، بنابر این در سال 1380 محمود بهفروزی کل کتاب را ترجمه و تحت عنوان «سفرنامه پیترو دلاواله انتشار داد.
یکی از مشخصات این سفرنامه آن است که به آداب و رسوم مذهبی و نیز ملی ایرانی توجه زیادی نشان داده و آن ها را به شکل مفصل توصیف کرده است. ماجرای قربانی کردن شتر در اصفهان در روز عید قربان، برگزاری مراسم محرم و آداب و رسومی از این دست در سفرنامه وی بسیار مورد توجه قرار گرفته اند.
منبع: پایگاه کتابخانۀ ملی