میراث مکتوب- جهان تشیع در سال‌های اخیر عمدتاً به دلیل منازعات و بحران‌های خاورمیانه، در مرکز توجهات بین‌المللی قرار گرفته است. گویی جهان غیرشیعی با پدیده‌ای بدیع روبه‌‌رو شده بود که شناخت چندانی هم از آن نداشت؛ و به راستی نیز چنین بود. تشیع در شکل‌گیری دستاودهای گوناگون تمدن اسلامی نقش عمده ایفا کرده و صاحب‌نظران و محققان شیعه در سرزمین‌های مختلف و در عرصه‌های علوم، فلسفه، الهیات، فضا و شعر سهم بسزایی در پیشبرد فرهنگ و اندیشه اسلامی داشته‌اند. از سوی دیگر شمار زیادی از سلسله‌ها، خاندان‌ها و فرمانروایان شیعه به حمایت گسترده از محققان، شعرا، هنرمندان و نهادهای فرهنگی و آموزشی از همه سنخ پرداخته‌اند. با این همه اسلام شیعی به رغم منزلت تاریخی خود آن‌چنان که باید مورد توجه مورخان قرارنگرفته است.
کتاب «تاریخ تشیع» که به تازگی از سوی انتشارات فرزان منتشر شده است، شرحی معتبر از سیر تحول شیعه را به قلم فرهاد دفتری یکی از ممتازین مورخان اسلامی معاصر فراهم آورده و همزمان با رفع سوءتعبیرات و تصورات غلط رایج که بر بسیاری برداشت‌ها از تشیع سایه افکنده بود، ابهام‌زدایی کرده است. نویسنده ابتدا با ارجاع به یافته‌های گوناگون پراکنده در پژوهش‌های اخیر، به توصیف مقطع شکل‌گیری شیعه پرداخته است که طی آن جمعیت‌ها و مکاتب فکری کثیری از مسلمین، به شرح و بسط تعالیم و معتقدات خود روی آورده بودند.
دفتری در پیشگفتاری که به مناسبت چاپ این اثر با ترجمه فارسی نگاشته است به اواسط دهه 1960 و فعالیت‌هایش در زمینۀ مطالعه و تحقیق در تاریخ و عقاید اسماعیلیان می‌پردازد و می‌نویسد: «در این سال‌ها بود که در آستانۀ به اتمام رساندن تحصیلات دکترای خود در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی بودم. در آن زمان این حوزه از مطالعات شیعی نسبتاً جدید و نوپا بود و تنها تعداد معدودی از اساتید با مطالعۀ نسخ خطی تازه کشف شدۀ اسماعیلی، تحقیقات دست اول و بدیعی در این زمینه انجام می‌دادند. بعدها در 1988 به «مؤسسۀ مطالعات اسماعیلی» در لندن پیوستم و از آن زمان در حوزۀ مطالعات شیعی به خصوص سنت‌ها و عقاید اسماعیلیان به همکاری خود با این مؤسسه ادامه داده‌ام».
وی با اشاره به اینکه پیشرفت‌های فراوانی در خصوص ماهیت واقعی تاریخ و تعالیم اسماعیلیان به وجود آمده، نوشته است: «تعالیم اسماعیلیان که طی اعصار متمادی به دلایل گوناگون به گونه‌ای نادرست درک و شناسانده شده است. اما اسماعیلیان تنها یکی از جوامع بزرگ شیعی هستند و از لحاظ تعداد بعد از شیعیان اثنی‌عشری که در ایران، عراق و در برخی از نواحی خاورمیانه در اکثریت‌اند، دومین جامعۀ بزرگ شیعی محسوب می‌گردند. در واقع جوامع شیعی با تمام تکثری که در سنت‌های آنان یافت می‌شود همچنان و به انحای گوناگون هم از جانب مسلمانان سنّی مذهب و هم غیرمسلمانان به خوبی شناخته و معرفی نشده‌اند».
به گفتۀ دفتری، این شاید اولین کتاب به زبان فارسی باشد که بطور اختصار تاریخ و اصول عقاید تمام جوامع شیعه را در بر می‌گیرد. فصول ابتدایی کتاب به مبحث تاریخ تشیع در صدر اسلام می‌پردازد؛ دورانی که جمع کثیری از گروه‌های مسلمان و مکاتب فکری مختلف فعالانه به شرح و بسط مواضع عقیدتی خویش مشغول بودند. در گفتارهای بعدی فصول مجزایی به تاریخ شعیان دوازده امامی، اسماعیلی، زیدی و نُصیری که اکنون بیشتر با نام علویان شناخته می‌شوند اختصاص یافته است. این چهار گروه شیعه تقریباً تمامی جمعیت مسلمانان شیعۀ دنیا را تشکیل می‌دهند.
نویسندۀ این اثر اذعان دارد که تمامی سعی خود را برای ارائه بررسی و مطالعه‌ای دقیق، جامع و در عین حال مختصر از تاریخ تشیع به کار بسته است.
«تاریخ تشیع» نوشته فرهاد دفتری، رییس مؤسسۀ مطالعات اسماعیلی لندن است که رحیم غلامی کار ترجمۀ این اثر را برعهده داشته است. نشر فرزان این کتاب را منتشر و به بهای یکصد هزار تومان راهی بازار کتاب کرده است.