میراث مکتوب- محتشم کاشانی از شاعران بزرگ قرن دهم هجری، در شعر خود بيشتر به نظم غزليات و قصايد و مادّه تاريخها و معمّيات پرداخته و ابيات عاشقانه و اشعار مدحيه بسيارى به يادگار گذاشته است.
هفت دیوان محتشم کاشانی را مرحوم دکتر عبدالحسین نوائی، محقق تاریخ صفویه، و مهدی صدری، یکی از فضلای کاشان، تصحیح کرده و مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب آن را در سال 1380 به چاپ رسانده است. ارزش این کار خوشبختانه از دید اهل نظر دور نمانده و «حامیان نسخ خطی» آن را مورد تقدیر قرار دادهاند.
این اثر شامل هفت ديوان است كه براى نخستين بار مطابق نظم و ترتيب خود شاعر به زينت طبع آراسته شده است.
آغاز جلد نخست با شامل شرح حال محتشم است كه در آن از زندگی، خانواده، فقر و تنگدستی و اعتقادات محتشم و نیز آوازه سخن وی در ایران و هند سخن میرود. در ادامه نیز مباحثی دربارۀ شیوه سخنسرایی محتشم، از جمله مفاخرۀ وی در شعر، نقد اجتماعی در اشعار او و دوازده بند معروف محتشم، مطرح شده است.
بخش بعدی این جلد شامل دیوان اول موسوم به «شیبیه» است كه در قالب 79 قصیده، 9 تركیببند، 5 مثنوی، 78 قطعه، 112 غزل، و 106 رباعی به نظم درآمده است.
شش دیوان دیگر در جلد دوم به چاپ رسیده است. دیوان شبابیه که در ایام جوانی شاعر سروده شده به غزلیات اختصاص دارد. دیوان سوم نیز شامل 276 غزل و به صبائیه معروف است. در دیوان چهارم موسوم به رسالۀ جلالیه توصیفی از عشق و علاقه محتشم به جوان زیبارویی به نام شاطر جلال، در قالب نظم و نثر میبینیم. دیوان پنجم با عنوان رسالۀ نقل عشاق نیز در قالب نظم و نثر به نگارش درآمده است. دیوان ششم موسوم به ضروریات به مادّه تاریخهایی راجع به احیا و اموات اختصاص دارد. دیوان هفتم با نام معمیات نیز شامل معماهای منظوم است .
در كتاب همچنین، نسخههای مورد استفاده در تصحیح دیوان معرفی شده و تصاویری از نسخهها به چاپ رسیده است.
هفت دیوان محتشم کاشانی، کمال الدین محتشم کاشانی، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات عبدالحسین نوائی و مهدی صدری، میراث مکتوب، تهران 1380، 2 جلد، 1752 صفحه.
به مناسبت ایام عزای حسینی میتوانید مقدمۀ 206 صفحهای مصححان این اثر را از اینجا دانلود کنید.
همچنین برای خرید این کتاب میتوانید به اینجا مراجعه کنید.