میراث مکتوب- رساله در شرح حال سیدقطبالدین محمد نیریزی تألیف میرزا ابوالقاسم حسینی شیرازی (راز) با تصحیح و تعلیقات حسین نصیر باغبان چاپ و منتشر شد.
مؤلف میرزا ابوالقاسم حسینی شیرازی در این رساله پس از توصیف احوال و چگونگی مراحل تحصیل و مدارج سلوک، به ذکر کرامات و حالات جد مادریاش سید قطبالدین محمد نیریزی (زاده ۱۱۰۰ ق، نیریز فارس – درگذشته ۱۱۷۳ ق) عارف و فیلسوف قرن دوازدهم هجری میپردازد.
وی در خلال سطور مطالبی در شرح احوال آقا محمدهاشم شیرازی (متوفی 1199 ق) و سیدعلی بن سیدمحمد نیریزی نگاشته و برخی از وقایع مربوط به ایشان را به مناسبت بیان می کند.
با مطالعه این رساله میتوان به برخی وقایع و شرایط تاریخی دوره افشاریه و زندیه در شیراز و اصفهان (قرن دوازدهم هجری) از پی برد.
سید قطبالدین محمد حسینی نیریزی از حکما و عرفای نامدار و برجستۀ دوره صفوی و متأخر از صدرالمتألهین است. وی نخست در وطن خویش به تحصیل پرداخت. سپس به شیراز و اصفهان رفت و از اساتید بزرگی همچون مولی شاه محمد دارایی کسب فیض نمود و در زمینههای مختلف دینی و خصوصاً عرفان اسلامی آثار ارزشمندی از خویش به جای گذاشت. آقامحمد بیدآبادی برجستهترین شاگرد سلوکی وی بود.
وی بعد از مرشد و شيخ خويش، شيخ علىنقى اصطهباناتى، در فارس مروج طريقۀ ذهبيه و مرشد و مربى سالكان اين طريقت شد. وى سفرهايى به قزوين، قم، كاشان، اصفهان و نجف داشت و در اين سفرها به تدريس و تعليم نيز مىپرداخت.
سید قطبالدین نیریزی بعد از بازگشت به شيراز به جزيرۀ خارك رفت و در كوه مقبرۀ منسوب به محمد حنفيه اعتكاف جست. بعد از مدتى به شيراز بازگشت و در سال 1173ق دعوت حق را لبيك گفت و در وادى السلام نجف اشرف، به خاک سپرده شد.
از سید قطبالدین محمد نیریزی حدود ۲۷ اثر نقل شده است: حکمة العارفین (ملقّب به فصل الخطاب، شامل سه هزار بیت عربی در عرفان)، کنز الحکمه، شمس الحکمه، انوار الولایه، شرح دعاء الصباح، ترجمه منظوم دعای صباح و القصیده العلویه النحویه از آن جمله است.
رساله در شرح حال سید قطب الدین محمد نیریزی، به قلم میرزا ابوالقاسم حسینی شیرازی(راز شیرازی)، تصحیح و تعلیق حسین نصیرباغبان، تهران، بنیاد متنپژوهی پارسیان، 1398، 130 صفحه، رقعی، 25000 تومان.