میراث مکتوب- ترجمه چینی کتاب «میراث دریانوردان ایرانی در بنادر چین» روز پنجشنبه، پنجم اردیبهشت در نشستی در غرفه چین در سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران رونمایی شد.
نسخه اصلی کتاب میراث دریانوردان ایرانی در بنادر چین، به زبان فارسی، به قلم دکتر محمدباقر وثوقی، استاد تاریخ دانشگاه تهران، پیش از این توسط انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر شده بود.
نویسنده کتاب در مقدمه با عنوان طرح مساله می‌نویسد: ایران و چین در دوران پیش از اسلام بیش از هزار سال در طول حکومت هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان مرزهای مشترک داشتند و مناسبات این دو کشور را در این دوره باید در چارچوب روابط تجاری و فرهنگی مورد ارزیابی قرار داد.
وی بر همین اساس در تحقیق خود بخش عمده‌ای از کتیبه‌ها و آثار اسلامی دریانوردان خلیج فارس در شهرهای بندری گوانجو در جنوب و یانجو و خانجو و چوانجو در شرق چین را قرائت و بازخوانی و تصاویر آنها را در کتاب منتشر کرده است.
این کتاب دارای بیست سرفصل از جمله تجارت دریایی راه دور در خلیج فارس در دوره ایران باستان، مناسبات دریایی ایران و چین در دوره اسلامی، بندر «چوانجو» با نام ایرانی «زیتون»، میراث دریانوردان ایرانی در بندر زیتون، مسجد فونیکس، میراث دریانوردان ایرانی در چین و… است.
در نشست روز پنجشنبه که بدون حضور نویسنده کتاب برگزار شد، دکتر علی شهیدی، استاد گروه زبان‌های باستانی دانشگاه تهران به بیان مطالبی درباره این کتاب پرداخت.
وی با بیان اینکه این اثر به تاریخ دریانوردی ایرانیان در چین و مهمتر از آن به میراث مشترک این دو کشور می‌پردازد، عنوان کرد: مناسبات ایران و چین از دوره پیش از اسلام و دوره اشکانی آغاز شده است. وثوقی مروری بر این مناسبات از همان دوران کرده و به همین ترتیب دوره‌های تاریخی را پیش آمده است.
شهیدی افزود: مؤلف از منابع چینی استفاده زیادی کرده است، چیزی که معمولا محققان ما امکان استفاده از آن را ندارند. اما به دلیل اینکه وثوقی سال‌های زیادی را در دانشگاه‌های چین گذرانده و زمان زیادی برای این کار گذاشته است به خوبی توانسته از منابع چینی بهره ببرد.
این ایرانشناس در ادامه گفت: در کنار منابع مکتوب چینی، فارسی، عربی و اروپایی از دسته دیگری از منابع سود جسته که کار او را متمایز کرده و آن مطالعات میدانی و منابعی که در واقع در حوزه‌های دور و نزدیک چین پیدا کرده است. این منابع را در دوسته می‌توان طبقه‌بندی کرد؛ دسته‌ای که از مساجد و دسته‌ای که از گورستان‌ها به دست آمده است.
وی افزود: تجار و دریانوردان ایرانی که به چین سفر می‌کردند، در ابتدا فقط برای تجارت به چین می‌رفتند و بعد از انجام کار خود به ایران بازمی‌گشتند. اما به مرور در چین ماندگار می‌شوند و ترجیح می‌دهند به جای اینکه با یک شریک چینی کار کنند خودشان در این کشور حضور دائم داشته باشند و نمایندگی خودشان را در چین داشته باشند.
این موضوع باعث شد بسیاری از مهاجرت‌های تجار و دریانوردان ایرانی به چین مادام‌العمر شود. این تجار در چین ضمن پرداختن به حرفه خود تشکیل زندگی می‌دادند و در نهایت در همانجا از دنیا می‌رفتند و به خاک سپرده می‌شدند. برخی از آرامگاه‌ها و سنگ قبرهای این افراد که باقی‌مانده است به‌عنوان یک منبع مهم مطالعاتی در اثر وصوقی مورد استفاده قرار گرفته است.
شهیدی درباره وجه تمایز کتاب «میراث دریانوردان ایرانی در بنادر چین» گفت: جدای از این چون آنها می‌خواستند آداب و مناسک دینی خود را دقیق به اجرا بگذارند مساجدی را احداث کردند که کتیبه‌های این مساجد هم یکی دیگر از منابع مورد استفاده در کتاب «میراث دریانوردان ایرانی در بنادر چین» به‌شمار می‌رود.
استاد گروه زبان‌های باستانی دانشگاه تهران افزود: تمام اینها در کار وثوقی بازتاب دارد. یکی از مواردی که اثر او را متمایز می‌کند این است که بسیاری از تصاویر مساجد و مقبره‌ها را خود او تهیه کرده است. متن تمام سنگ قبرها و کتیبه‌های مساجد خوانده و پیاده شده است. ادبیات بسیار جالبی را در این متون می‌بینیم. شعرهای فارسی که هیچ ادیبی در ایران نشنیده است. در واقع یک محتوای دیده نشده و شنیده نشده‌ای برای محققان ایرانی دارد.