میراث مکتوب – این کتاب دربرگیرندۀ چهار مقاله از نویسنده است که در مباحث عرفانی به نگارش درآمده است
.
مقالاتی که در این کتاب کوچک آورده شده، عبارتند از:
راه بروز اعلی: گمنامی تمام، به نام و نه نشان». برگزیده از کتابی به همین نام به سه زبان فارسی، عربی و فرانسه، که در سال 1370 توسط دانشگاه علامه طباطبایی با تصاویری از افسون (کورین) معین‌فر انتشار یافته است. به روایت بخشی از حماسۀ بزرگ ایرانی، به نظم درآمده به وسیلۀ فردوسی در شاهنامه، سام پهلوان سالار سیستان، مدت‌ها از داشتن فرزند محروم بود و بدین خاطر سخت غمگین. تمام امیدش به مارویی از شبستانش بود که سرانجام از او بارور شد و فرزندی به دنیا آورد: پسری زیبا، با صورتی درخشان اما با موهای سپید.
«هدهد و رمز او»، مقاله‌ای است که در مجلۀ زیباشناخت ـ مطالعات نظری و فلسفی هنر، شمارۀ 7 (1381)، صفحات 471 ـ 485 و نیز در مجلۀ مطالعات و پژوهش‌های دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شمارۀ سی‌وهشتم (1383)، صفحات 11 ـ 30 به چاپ رسیده است. سخن از هدهد در قرآن مجید در مفصل‌ترین بخشی است که ویژۀ سلیمان نبی است. بر مبنای روایت قرآنی پیرامون سلیمان و هدهد سلیمان، قصۀ مشروحی در کتب تاریخی و تفاسیر قرآنی به زبان فارسی و عربی آمده است. فی المثل در تاریخ و تفسیر طبری، تفسیر ابوالفتوح، تفسیر سورآبادی و …. . عارفان بزرگ مسلمان برای بیان اندیشه‌های عرفانی خویش، قصۀ سلیمان یا رمز هدهد را اقتباس کرده‌اند؛ آن را توضیح داده و تأویل نموده‌اند. برای مثال ابن عربی تأویل لطیفی از قصۀ سلیمان در فصل شانزدهم فصوص الحکم ارائه می‌دهد. سهروردی نیز به طرق مختلف از رمز هدهد مدد گرفته است؛ برای مثال صفیر سیمرغ، هدهد تمثیلی است از روح که در فصل بهار آشیان خویش ترک می‌کند و با منقار خویش پروبال برمی‌کند و به قاف می‌رود و …. .
«ابن عربی (560 ـ638) و جامی (817 ـ 898)»، مقاله‌ای است که در مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پاییز و زمستان 1379، صفحان 823 ـ840، به چاپ رسیده است. نویسنده در این مقاله در پی نشان‌دادن تداوم تعلیمات ابن عربی در ایران از زمان حیاتش تا کنون و نقش و اهمیت جامی در انتقال این تعلیمات است. آخرین اثر عرفانی جامی در رابطۀ مستقیم با ابن عربی، شرح فصوص الحکم است به زبان عربی به تاریخ 896. جامی با استفاده از شروح معتبر بزرگانی چون مؤیدالدین جندی، سعیدالدین فرغانی، عبدالرزاق کاشانی، محمد داوود قیصری و نوشته‌های دیگری متعلق به کتاب ابن عربی، چون آثار صدرالدین قونوی شرح خویش را تألیف نموده است.
«سرود وحدت» و اما این مقاله، مقوله‌ای دیگر است و داستانی دیگر دارد! نویسنده به مناسبت آشنایی که با حسین کاظم‌زاده ایرانشهر داشته، با او مکاتباتی داشته است. از جمله عادات کاظم‌زاده ایرانشهر این بوده که گاهی اثری از آثار خود به زبان فرانسه را برای نویسنده ارسال می‌کردند تا توسط نویسنده به فارسی ترجمه شود. نظیر «سرود وحدت» که نویسنده آن را ترجمه نموده و با الهام از آن این ترجیع‌بند را سروده و پس از نزدیک به شصت سال در این کتاب منتشر کرده است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
راه بروز اعلی
گمنامی تمام، نه نام و نه نشان
مآخذ
ابن عربی و جامی
هدهد و رمز او
مآخذ
HYMNE DEL UNIT
سرود وحدت
معین‌فر، محمدجعفر، چهار مقاله پیرامون مباحث عرفانی، تهران، نشانه، 98 صفحه، 1397.
منبع: کتابخانۀ تخصصی ادبیات