میراث مکتوب – «مناهج الطالبین فی معارف الصادقین»، اثر علی بن حسین بن علی هلال قزوینی مشهور به علاء، حلقه‌ای گم‌شده از زنجیرۀ تاریخ علم مسلمانان است که با تحقیق و تصحیح احمد بهنامی، توسط انتشارات کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتشر شد.
علاء قزوینی از نویسندگان و شاعران شیعی‌مذهب سدۀ 8 ق. است. وی در تألیف این کتاب (778 – 779 ق.) که تاریخ جامع و کاملی از ابتدای خلقت جهان تا زمان حیاتش در زمان شاه شجاع مظفری است، به منابع مهم تاریخی، ادبی و تفاسیر گوناگون عربی و فارسی رجوع کرده است. مؤلف در اثر خود، از امیرالمؤمنین (ع) ده‌ها بار یاد کرده و در جاهای مختلف از ائمه اطهار(ع) سخنانی آورده، به گونه‌ای که از هر یک از دوازده امام دست‌کم یک بار حدیث یا روایتی نقل شده است.
از خلال کتاب می‌توان پی برد که علاء قزوینی، تسلط فراوانی بر آیات و روایات و کتاب‌های تاریخ داشته است و همچنین تسلط فراوان بر زبان عربی و ادبیات فارسی و عربی و آشنایی‌اش با عالم عرفان و تصوف نیز آشکار است.
این کتاب، یکی از کهن‌ترین منابعی است که ابیاتی از شاهنامه و قسمت‌هایی از متون فارسی دیگر مانند تاریخ سیستان را در خود ثبت کرده است که این امر به غنای ادبی و اصالت اثر ـ در کنار سایر ارزش‌های تاریخی آن ـ می‌افزاید.
وجه دیگری از اهمیت این کتاب، باب بیست و دوم از قسم دوم آن است که «در نوادر و امثال متنوقه و حکایات متفرقه» نامیده شده است. در این باب، ریشه و داستان برخی از امثال عربی، به فارسی نقل شده است (تقریباً همه از مجمع‌الامثال میدانی) و سپس برخی از امثال عربی با معادل فارسی آن آورده شده است. این باب برای تحقیق درباره امثال و حکم فارسی مفید است.
از سایر ویژگی‌های ادبی این کتاب، می‌توان به آوردن اضافه‌های تشبیهی، سجع و مزدوجات، استشهاد فراوان به قرآن کریم و احادیث نبوی و آوردن عبارات عربی در متن، تنسیق صفات، تضاد، تکرار و جناس و استفاده از برخی واژگان کم‌کاربردتر فارسی و یا استفاده از شکل کهن‌تر واژه‌ها اشاره کرد.
علی بن حسین بن علی هلالی قزوینی، مناهج الطالبین فی معارف الصادقین، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، تحقیق و تصحیح: احمد بهنامی، 1120 صفحه، قطع: وزیری، بها: 700000 ریال، 1396.