میراث مکتوب – کرمانشاهان ناحیه‌ای با اهمیت فراوان سوق الجیشی که می‌توان نشانه‌هایی از تمدن‌ها و سلسه‌های پادشاهی فلات ایران را در طی سه هزار سال گذشته در اقصی نقاط آن به راحتی یافت . اهمیت کرمانشاه مرهون موقعیت جغرافیایی اوست که بر شاه‌راه شرق به غرب قرار گرفته است. این جایگاه مواصلاتی هیچ گاه اهمیت خود را از دست نداد و در دوره تمدن‌های باستان، تا سلسه ماد،هخامنشیان، سلوکی و ساسانی و تا همین اواخر یعنی دوره قاجار، شاهان، سلاطین و حکمرانان هر یک یادگاری بر سینه‌های ستبر و صخره‌های کرمانشاهان از خود برجا نهادند. پس از ظهور اسلام اهمیت این ناحیه دوچندان شد به ویژه آنکه مهم‌ترین راه دسترسی به مرکز و شمال ایران بود و در ابعاد وسیعی مسیر اصلی برای ورود به شرق دنیای آن روز که دامنه سرزمین‌های خلافت شرقی تا چین ادامه می‌یافت.
با انتقال مرکز خلافت از عربستان به عراق و شهر کوفه از دوره خلافت امام علی علیه السلام به سال ۳۵قمری و سپس فاجعه عاشورای سال۶۱قمری و شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش و قرار گرفتن مزار این بزرگواران در نجف و کربلا و اهمیت عتبات عالیات برای اهالی ایران، مسیر کرمانشاهان به عنوان نزدیکترین و بهترین راه دسترسی به حرم امامان شهید شیعه شناخته شد. از این رهگذر برخی خاندان‌های ایرانی به تدریج و به ویژه از دوره قاجار در نواحی مختلف کرمانشاهان سکنی گزیدند. این روند در دوره متقدم و میانی قاجار به اوج خود رسید به ویژه در دوره حکمرانی عمادالدوله ، که شهر کرمانشاه ویژگی‌های یک شهر را به دست آورد و دارای امکانات و امنیت بهتری گردید.
نجمایی، منوچهر، از بیستون تا چهلستون، مقدمه: علی ططری، تهران، مورخان، 1396.
منبع: کانال مورخان