میراث مکتوب – مثنوی مولوی اثری سترگ در عرفان ایرانی – اسلامی است که علاوه بر شناخت جوانب گوناگون خود این اثر، شایسته است به آثاری نیز که در عرض آن و به تقلید از آن پدید آمده اند توجه شود تا میزان تأثیر و ابعاد گوناگون این منظومۀ فاخر در جهان پارسی زبان بهتر و بیشتر روشن شود.
بدین منظور برای بررسی میزان تأثیر او بر دیگر شاعران ، چهار مثنوی برای مطالعه برگزیده شده است. در واقع آثاری در گستره ای تاریخی حدود هفت قرن پس از درگذشت مولوی در نظر گرفته شده است: از قرن هفتم تا سیزدهم هجری. نخستین مثنوی، رَباب نامه، اثر طبع سلطان ولد است. این مثنوی از چند جهت دارای ارزش و اعتبار است.
مثنوی دوم، دفتر هفتم است. این اثر از شاعری گمنام است که اگر تاریخ کتابت آن را در نظر بگیریم در قرن نهم سروده شده است.
سومین مثنوی، اسرارالشهود ، سرودۀ شمس الدین محمد لاهیجی ، شارح مشهور گلشن راز است. چهارمین و آخرین مثنوی ، طاقدیس سرودۀ ملااحمد نراقی است.
این اثر که در قرن سیزدهم هجری و در ده هزار بیت سروده شده، یکی از جالب ترین و در عین حال موفق ترین مثنوی در تقلید از مثنوی مولوی است.
يوسفي نكو، عبدالمجید، اينجا كسی است پنهان، مانند قند در نی (تاثير مثنوی مولانا بر منظومه‌های عرفانی پس از خود)، تهران، خاموش، 610 صفحه، قطع: رقعی، بها: 500000 ریال، 1396.