میراث مکتوب- پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نخستین همایش ترجمه چهار حوزه فلسفه، کلام، ادیان و عرفان را برگزار می کند.
امروزه ضرورت فراگیری زبان‌های بین‌المللی بر کسی پوشیده نیست و با نگاهی به برنامه‌ی درسی مدارس و دانشگاه‌ها و نیز فراوانیِ آموزشگاه‌های زبان در سطح جامعه می‌توان تجسُّم این ضرورت را در همه‌جا آشکار دید. اما باید دید که در این فرایند زبان‌آموزی و تردید و تردد میان زبان مبدأ یعنی فارسی و زبان مقصد که بیشتر زبان انگلیسی در مدنظر است، چه چیزی عاید فرهنگ و اندیشه فارسی‌زبانان و ایرانیان می‌شود و در قبال آنچه عایدمان می‌شود، چه چیز یا چیزهایی را از کف می‌دهیم. البته به این دغدغه‌ی مهم، باید سیطره‌ی فضای مجازی و زبان حاکم بر آن، یعنی انگلیسی را هم افزود که بی‌هیچ سامان و نظارتی بر خرمن داشته‌های زبانی و فرهنگی ما بی‌رحمانه تازیدن گرفته و آشکارا سرگرم تاراج این میراث کهن و هویت‌بخش ما یعنی زبان فارسی است. با نگاهی گذرا به وضعیت گفتاری و نوشتاری زبان فارسی در سطح رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری و نیز متون دانشگاهی این نابه‌سامانی در حوزه‌ی زبان برای هر ایرانی و فارسی‌زبان فرهیخته‌ای آزارنده و جان‌کاه است. باید چاره‌ای اندیشید و به آسیب‌شناسی این وضعیت پرداخت و بی‌هیچ ادعا و سروصدایی، در تدارک درمان و یافتن راه بهبود برآمد.
با نگاهی به فرهنگ اصیل و سنت دیرپای ایرانی‌ــ‌اسلامی خودمان می‌توان دریافت که پیشینیان ما برای رسیدن به میراث علمی دیگر اقوام و مللی که به زبان‌های دیگر می‌اندیشیدند و می‌نوشتند، به ترجمه‌ی آن متون دست می‌یازیده و این مهم را نه به‌صورت فردی و در انزوا، که به‌صورت خرد جمعی و در قالب فرآیندی درازمدت پی می‌گرفته‌اند. این مهم را آشکارتر از هرجایی می‌توان در نهضت ترجمه در دوران عباسی دید که از ثمرات و برکات این نهضت هرچه بگوییم کم گفته‌ایم. اما در ترجمه‌ی متون باید توجه داشت که علوم انسانی از دیگر علوم برای ترجمه شایسته‌تر و در عین‌حال، دشوارتر است. شایستگی این علوم آن به جهت تقدمی است که در پرداختن به انسان و مسائل اصلی و اولی او دارند و تا این علوم نضج نگیرد، دیگر علوم به ثمردهی و باروری لازم نمی‌رسد. اما دشواری آن هم به‌جهت باریکی‌هایی است که هم در آموزه‌های این علوم نهفته هست و هم در نسبتی است که این علوم با نفس زبان مبدأ و مقصد دارند. ترجمه در این علوم فقط برگرداندن متن از زبانی به زبانی دیگر نیست بلکه بیشتر از بازگردانی واژگان، بازاندیشی واژگان و بازپردازی آن‌ها در زبان مقصد است؛ اگر مترجم با نویسنده‌ی متن اصلی هم‌داستان و هم‌راه نشود، و در زبان خویش به بازآفرینی مفاهیم و برابرسازی زبانی همت نگمارد، چیز چندانی از نویسنده‌ی متن اصلی به خواننده‌ی متن ترجمه‌شده نمی‌رسد به‌گونه‌ای که به شکل‌گیری آن اندیشه در زبان مقصد بینجامد.
اما در میان علوم انسانی نیز علمی که در کانون همه جای دارد، فلسفه است چنان‌که گویی علوم انسانی بر پیرامون آن می‌رویند و بالیدن می‌گیرند چنان‌که دکارت در مقام پدر دوران مدین غرب، آشکارا معیار تمایز تمدن از توحش را در میان اقوام به برخورداری با نابرخورداری آن‌ها از فلسفه می‌داند. این نه سخنی از سر پیش‌داوری و یک‌سونگری که توصیفی است ناظر به امر واقع، و با نگاهی به سیر تحول علوم انسانی جدید در غرب راستی آن بر هر خردپیشه‌ای آشکار می‌شود.
با نظر به آنچه گفته شد، گروه فلسفه، کلام و ادیان شورای بررسی متون علوم انسانی وابسته به پژوهشگاه در نظر دارد با دعوت از مترجمان علوم انسانی از نسل‌های گوناگون، نشست صمیمانه‌ای برگزار کند و مسأله ترجمه‌ی متون علوم انسانی به‌طور عام و متون فلسفی را به‌طور خاص، از منظرهای گوناگون مورد کاوش و بررسی قرار دهد.
محورهای پیشنهادی برای مقالات و سخنرانی‌های این نشست عبارتند از:
- پیشینه تاریخی ترجمه متون فلسفی:زمینه ها و پیامدها
- نقش ترجمه در غنا بخشی و توانمندسازی ادبیات فلسفی فارسی
- جایگاه دانشگاه‌ها در انتخاب و ترجمه‌ی متون
- ترجمه و هرمنوتیک
- ترجمه و الزامات جهانی گفتگو
- معیارهای ترجمه برای گفتگوهای میان فرهنگی
- امکان تدوین زبان معیار در ترجمه متون تخصصی در یکصد سال اخیر
- ملاکهای گزینش و الویت بندی کتاب برای ترجمه
- ملاکهای اولویت زبان مبدا در ترجمه متون
- شرایط و مختصات مترجم در ترجمه متون
- چرایی و ضرورت گسترش ترجمه متون به زبان فارسی
- جایگاه ترجمه در گسترش و تعمیق اندیشه فلسفی
- ضرورت تصویب ترجمه متون به عنوان پایان نامه و رساله ها
- بررسی نقش ترجمه متون در مطالعات تطبیقی
- جایگاه ویرایش در ترجمه متون
تاریخ های مهم:
تاریخ برگزاری: 1396/12/08
مهلت ارسال چکیده: 1396/09/20
مهلت ارسال اصل مقالات: 1396/11/10
ایمیل ارسال مقالات: M-SHAHRAEINI@TABRIZU.AC.IR
اعضای کمیته علمی همایش آقایان : دکترحسین هوشنگی-دکتر یوسف نوظهور-دکتر علی اکبر احمی افرمجانی-دکتر حسن سیدعرب-دکتر احمدعلی حیدری-دکتر حسن فتحی-دکتر محمد اصغری- دکتر سیدمحمدعلی دیباجی- دکتر عبدارزاق حسامی فز- دکتر علی کرباسی زاده- دکتر امید
