میراث مکتوب – بُننامهی مَصدرهای زبانِ فارسی دَری» یک فرهنگنامه» است.
در این کتاب آگاه میشویم چه بسیار واژههای ناب پارسی، که فراموش شدهاند و در برابر کلمات عربی و یا در تلفیق با آنها قرار گرفتهاند.
کاری تکجلدی و دوزبانه، به فارسی ـ انگلیسی، از دکتر شایان افشار، پژوهندۀ زبانشناسی، نویسنده، و استاد زبان فارسی است. این فرهنگنامه در نوع خود گامی است در تحقق آماجهای زبان و ادب فارسی در به یاد آوردن و کاربُردِ کارواژههای زیبا و موزون فارسی که در یک زمینهی زبانی/ فرهنگی/ تاریخی به دست فراموشی سپرده شده بودند.
هدفِ پژوهش و فرآهم آوردنِ این فرهنگنامه، زنده کردن کارواژههای زیبای فارسی دری است و آگاهانیدَن پدیدهی عقبنشینی تاریخی کارواژههای سادهی پارسی در برابرِ «فعل»های مرکب ساختگی (جَعلی) است؛ که بخشِ چشمگیری از این «فعل»های مرکب از یک واژهی عربی و کارواژهی کمکی فارسی ساخته شدهاند.
هدف مؤلف از نوشتن و گردآوری این فرهنگنامه، زنده کردن کارواژههای زیبای فارسی دری و آگاهانیدَن پدیدهی عقبنشینی تاریخی کارواژههای سادهی پارسی در برابرِ کارواژههای مرکب ساختگی (جَعلی) است؛ که بخشِ چشمگیری از این کارواژههای مرکب از یک واژهی عربی و کارواژهی کمکی فارسی ساخته شدهاند.
دکتر افشار بر این باور است که در فارسی «امروزها» و به نگر چندی از «امروزیها» به دلیلِ زبانشناسیک تاریخی و شاید بِهسَهمی جهانبینی اجتماعی- تاریخی در فارسی دری به گونهی زایا کارواژههای ساده یا بسیط ساخته نمیشود. به زبان دیگر، از اسم وُ صفت، جز به خواسته و دانایی، نمیتوان فعل ساخت. یعنی، جنبۀ زایایی زبان از ساختنِ کارواژههای ساده وامانده است؛ وَ مدتهاست در مقابلِ کارواژههای مرکبِ گویا بیش «جَعلی» پَس مینشیند؛ و این به این دلیل زبان را «عقیم» میکند؛ زیرا در فارسی دری کارواژههای ساده هستند که مشتقپذیرند، در نتیجه، وَجه یا جنبهی زایایی دارند.
این فرهنگ دربرداندهی پیشدرآمد فارسی- انگلیسی؛ درآمدی بر مصدرهای ساده پارسی و میانه فارسی- انگلیسی؛ متن اصلی؛ گِردآوردهای از مَصدرهای پیشآوندی؛ اُفتادگیها و بازیافتهها؛ اَفزودگیها وَ پیوستها؛ کتابنامه؛ نمایهی مصدرهایِ ساده (به ترتیبِ الف بایی)؛ و نمایۀ مَصدرهایِ پیشآوندی میباشد.
افشار، شایان، بننامهی مصدرهای زبان فارسی (همراه گردآوردهای از مصدرهای پیشآوندی)، تهران، مروارید، 661 صفحه، قطع: وزیری، بها: 550000 ریال، 1396.