میراث مکتوب – کتاب «تاریخ کهن قلندریه» نوشته احمد تارگون کارامصطفی را مرضیه سلیمانی به فارسی برگردانده است. این اثر پنجمین جلد از مجموعه‌ی «تاریخ اندیشه» بوده که زیر نظر استاد نصرالله پورجوادی تدوین شده است
.
قلندریه، جریان مبهم و پرپیچ و تابی است. تاریخ درازی داشته و ریشه‌های بلند و متفاوتش از تصوف تا فرهنگ عامه را دربر می‌گیرد. علاوه بر این در ادبیات و شعر نیز بازتاب گسترده یافته و شاعران صوفی مسلک، این طریقت را پسندیده و قلندروَشی و قلندروشی پیشه گنجانده‌اند، تصوری که عموم مردم از درویشان و صوفیان دوره‌گرد داشته و دارند، همین قلندران بوده است. اینها در تمام اجتماعات و اقلیم‌های اسلامی به صورت افراد یا گروه‌های منزوی حضور داشته‌اند. نخستین شعر قلندری را با مضمونی لطیف و زیبا، باباطاهر عریان سرود و این دوبیتی، ائینه‌تمام نما و بازگوی قصه دراز قلندران در طول تاریخ است. مو آن رندم که که نامم بی قلندر/ نه خان دیرم، نه مان دیرم نه لنگر/ چو روز آیه بگردم گرد گیتی/ چو شو آیه به خشتی وانهم سر»
کتاب تاریخ کهن قلندریه از معدود منابع جامع و پرمایه در موضوع دشوار و پرابهام قلندریه و تاریخ کهن و پهناور آن است. این کتاب از حیث شمول جغرافیایی و نظم تحقیقی، شاید تنها کتاب جامع در تاریخ قلندریه در سراسر جهان اسلام باشد که همه شاخه‌های این جریان را در شرق، میانه و غرب اسلامی در بوته تحقیق، توصیف، تحلیل و نقد قرار داده است.
قلندریه در ادبیات و شعر نیز بازتاب گسترده یافته و شاعران صوفی‌مسلک این طریقت را پسندیده و اصطلاحات آن را در جای‌جای شعرهایشان گنجانده‌اند. تاریخ قلندران و فرقه‌های قلندری و نیز عقاید و مناسک و جزئیات فرهنگ و آئین قلندریه از مبهم‌ترین بخش‌های تاریخ تصوف محسوب می‌شود. کلی‌ترین توجیه برای ظهور قلندریه و بهترین توضیح برای درک عقاید آنان، رویکرد انتقادی‌شان نسبت به مناسبات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، اعتقادی و انحطاط عرفانی است.»
«ترک از طریق کژروی اجتماعی»، «ترک، فردگرایی کژروانه و تصوف»، «استادان پارسا»، «گروه‌های درویش در اوج شکوفایی»، «درویش‌ها در امپراتوری عثمانی» و «ترک در اواخر قرون وسطا» عنوان فصل‌های کتاب هستند.
احمد تارگون کارا مصطفی، تاریخ کهن قلندریه، ترجمه: مرضیه سلیمانی، تهران، فرهنگ معاصر، 272 صفحه، قطع: رقعی، بها: 200000 ریال، 1396.