میراث مکتوب – یکی از تألیفات ارزشمند و شایان توجّه علّامه حسن بن یوسُف بن علی بن مطهّر حِلّی (ت 648 ـ م 726 ه.ق)، اثری است چنددانشی و در عین حال نسبتاً مختصر به نام «الرسالة السعدیة» که گاه آن را «السعدیة» نیز خوانده‌اند. این رساله با بیان مقدّماتی از دانش اصول فقه آغاز می‌شود و پس از آن، فصلی در باب اصول پنج‌گانۀ اعتقادی آمده که همراه آن، چند موضوع فقهی نیز مطرح شده است. در نهایت، رساله، با دو فصل کوتاه در خصوص ترغیب به انجام برخی از اعمال عبادی و اخلاقی و تحذیر از ارتکاب پاره‌ای از منکرات خاتمه می‌یابد. بدین‌سان، رسالۀ سعدیه مشتمل است بر مباحثی چند از علوم اصول فقه و کلام و فقه و اخلاق
.
علّامه، چنانکه در دو موضع از مقدّمۀ رساله تصریح کرده است، این اثر را برای سَعدُالدّین محمّد بن علی ساوَجی (آوَجی) نگاشته و ثواب نگارش آن را به همو تقدیم کرده است. نام‌گرفتنِ رسالۀ مزبور به عنوانِ «سَعدیّه» نیز طبعاً به همین مناسبت است، همانطور که قطب‌الدّین شیرازی «التحفة السعدیة» را در شرح قانون ابن سینا بدین مناسبت نامگذاری کرده است و همین احتمال دربارۀ کتاب فقهی التحفة السعدیة از ابن داود حلّی نیز رفته. خواجه سعدُالدّین محمّد ساوَجیِ صاحب دیوان، همانند خواجه رشیدُ الدّین فضل الله همدانی، ابتدا وزير غازان خان و پس از آن، وزیر اُلجايتو (سلطان محمّد خدابنده) بود. قاضی نورالله شوشتری در وصف او می‌گوید: «خواجه سعد‌الدّین محمّد آوجی وزیری سعادتمند و دبیری فاضل و دانشمند بود. در تعظیم ذرّیۀ خیر البریّة و ترویج مذهب امامیّه و رعایت علمای آن طایفۀ عَلیّه مساعی جمیله به ظهور رسانیده.». گویا پس از مدّتی همکاری با رشیدُالدّین، میان خواجه سعدُ الدّین ـ که بر مذهب امامیّه بود و همچون تاج الدیّن آوجی از حامیان تشیّع در آن عصرـ و رشیدُ الدّین فضل الله ـ که از یهودیّت به تسنّن شافعی تغییر کیش داده بود ـ اختلافاتی می‌افتد که در نهایت، با سِعایت رشیدُ الدّین و دوستانش، به کشته‌شدن سعدُالدّین محمّد ساوَجی به فرمان اُلجایتو در دهم شوّال سال 711 هجری قمری منجر می‌شود. از آنجا که تاکنون نوشتار شایان توجّهی در معرّفی رسالۀ پرارج سعدیّه ارائه نشده است، در ادامه خواهم کوشید به برخی از ویژگی‌ها و مختصّات نگارشی رسالۀ سعدیه اشاره کنیم.
ادامۀ این مطلب را اینجا بخوانید