میراث مکتوب- نشست تخصصی تصحیح متون و فهرست‌نویسی، روز شنبه 10 شهریورماه 1403 با سخنرانی دکتر اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، و با حضور امیر رجبی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل، و فعالان حوزه کتاب و نسخ خطی استان اردبیل در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان برگزار شد.
اکبر ایرانی در این نشست گفت: در جهان ایرانی که به فرهنگ ایران زمین معطوف است، نسخ فارسی و عربی زیادی وجود دارد و با توجه به تداوم فهرست نویسی و برخط شدن آثار، احتمال تغییر در رقم کلی نسخ خطی جهان وجود دارد.
وی ادامه داد: پژوهش بر نسخ خطی، قبل از انقلاب اسلامی نیز مسبوق به سابقه است و تحت عناوین و موسسات مختلف صورت گرفته و در مجموع ۲۵۰ اثر از سال‌های ۴۳ تا ۵۷ منتشر شده است.
مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب با بیان اینکه برای حفظ فرهنگ کشور باید مبارزه کرد و موفقیت در آن مستلزم تلاش بی وقفه است، افزود: حوزه فرهنگ و تمدن ایران به قبل و بعد از اسلام برمی‌گردد و نسخ خطی ادوار قبل از اسلام اغلب در قالب کتیبه‌ها و دیوارنگاره‌ها و بسیار اندک است و آثار مکتوب ایرانی به طور عمده از دوره اسلامی به بعد اوج گرفته است.
ایرانی اضافه کرد: کاغذ در اوایل قرن چهارم عمومی شده و اروپایی‌ها در کتب خود اذعان کرده اند که تمدن خود را مدیون پنج قرن اسلامی در ایران هستند که بزرگانی همچون ابوریحان بیرونی و ابن سینا در آن ظهور کرده و منشاء آثار شده اند.
وی همچنین گفت: نسخ خطی فارسی در برخی کشورهای دور و نزدیک یافت می‌شود از جمله در ترکیه آثار فارسی مربوط به قرن چهار و پنج یافت شده و مکتوبات مولانا و دیگر بزرگان مشهود است و همچنین در دوران عثمانی نیز پادشاهانی دارای دیوان شعر فارسی بوده اند.
مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب افزود: گستره تمدنی ایران بسیار وسیع است و حتی در چین نیز آثاری از هخامنشیان مشاهده می‌شود و از قرون پنج و شش، آثار عربی و فارسی در آن کشور موجود است و تجارت و رفت و آمد تجار و بزرگان در انتقال آن آثار به چین تاثیر داشته است.
پژوهشگران بر نسخ خطی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی متمرکز شوند
ایرانی اظهار کرد: بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی بعد از آستان قدس رضوی و کتابخانه تاریخی و مشهور اصفهان، دارای سومین مجموعه آثار خطی است که متاسفانه مقدار قابل توجهی از آن اسناد توسط روس‌ها و دیگران از ایران خارج شده و چند اثر نیز در موزه ملی نگهداری می‌شود.
وی تصریح کرد: روی آثار خطی موجود در بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی باید کارهای پژوهشی صورت گیرد و ما در موسسه میراث مکتوب به کشورهایی مراجعه کرده و از اسناد ایرانی موجود در آنها تصاویری تهیه کرده ایم.
مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب گفت: مشغول تصحیح دیوان شعر شاه اسماعیل ختایی با حدود ۱۲ نسخه هستیم و فعالان حوزه کتاب و نسخ تاریخی بهتر است در اردبیل بر روی آثار خطی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی متمرکز شوند.
وی ادامه داد: متاسفانه روس‌ها با وجود اینکه نسخ خطی ایرانی قابل توجهی در اختیار دارند، قیمت‌های بسیار گزافی برای تهیه عکس و حتی حضور کارشناسان ما در روسیه در نظر می‌گیرند که به زبان دیگر نمی‌خواهند زمینه عکسبرداری از نسخ ایرانی را برای ما ایجاد کنند و کار با آنها بسیار دشوار است.
ایرانی اضافه کرد: کارهای خوبی برای حفظ و احیای نسخ خطی آذربایجان انجام داده ایم و شهرهای آذربایجان از لحاظ واژه شناسی بررسی شده است و در این زمینه‌ها ۳۰ تا ۴۰ کتاب چاپ و نشر شده است.
مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب گفت: برای پژوهش روی نسخ خطی ایران در دنیا با کتابخانه‌های مهم جهان ارتباط و همکاری داریم و در ترکیه ۱۵۰ نسخه خطی فارسی مُهر سلطان فاتح ترک را دارد و با ترکیه هم همکاری تحقیقاتی داریم هر چند کار با آنها هم اندکی مشکل است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل نیز در این نشست گفت: ثبت، حفظ و احیای نسخ خطی کاری بسیار ارزشمند و ماندگار است و بزرگانی همچون مینویی از قبل از انقلاب اسلامی به این کار مبادرت ورزیده اند و بعد از انقلاب اسلامی نیز توجه بر احیای نسخ خطی با قوت دارد.
امیر رجبی افزود: مصححان و پژوهشگران بزرگی بر روی نسخ خطی فارسی و عربی کار و تحقیق کرده اند و این امر در ثبت و بسط هویت و تمدن ایرانی بسیار حائز اهمیت است و نشست امروز فعالان و پویندگان حوزه کتاب استان اردبیل با مدیرعامل موسسه میراث کتاب با هدف پیوند فعالان این حوزه با موسسه یاد شده برگزار شد.
استان اردبیل با ۱۲ شهرستان در شمال غرب ایران واقع شده و طبق اعلام اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل ، بیش از ۸۷۴ نسخه کتاب در بخش نسخ خطی کتابخانه مرکزی این استان ساماندهی شده و در فضایی متناسب با استانداردها از لحاظ نور، دما و درجه رطوبت نگهداری می‌شود.
منبع: ایرنا