آنچه در ادامه می‌آید معرفی یک مقتل منظوم ترکی درباره کربلا از لامعی چلبی (قرن شانزدهم میلادی) به قلم دکتر رسول جعفریان است.
آقای ارطغرل ارتکین از دوستان اهل ترکیه ما امسال به نمایشگاه آمده بود. سالهاست که به مطالعه در باره آثار فلسفی و هنری شیعی در آنجا مشغول است. یکی از جدیدترین آثار وی یک مقتل منظوم از قرن شانزدهم میلادی است. شبی به منزل آمد و با کمک خود ایشان معرفی زیر را برای این کتاب نوشتم:
مقتل آل رسول به ترکی عثمانی از قرن شانزدهم میلادی
سروده لامعی چلبی (م ۹۳۸/ ۱۵۳۲)
این کتاب مقتل امام حسین (ع) است که به نظم ترکی عثمانی سروده شده و محل سرایش آن شهر بورسا بوده است. لامعی که آثار متعددی از جامی را به ترکی ترجمه کرده به نام ملای روم شناخته می شده است. وی نقشبندی بوده و به احتمال زیاد خانقاهی هم داشته است.
این کتاب شامل ۹۸۸ بیت است و پیش از این چاپ نشده است. تألیف آن پیش از سال ۹۳۳ بوده است؛ زیرا در آن سال، لامعی کتاب شرف الانسان از رسائل اخوان الصفا ترجمه کرده و ضمن آن از مقتل آل رسول خود یاد کرده است.
مصحح تنها از یک نسخه استفاده کرده که البته نسخه کامل آن منظومه بوده است. نسخ ناقص دیگری هم از این منظومه وجود دارد. سه نسخه از این اثر دارای نگاره های مینیاتوری است که نگاره های مزبور در چاپ حاضر نیامده اما به صورت مستقل ضمن یک کاتولوگ منتشر خواهد شد.
عاشق چلبی در کتاب مشاعر الشعراء گفته است که قاضی بورسا واعظ ملا عرب؛ خواندن مقتل الحسین را که به قول او مختصص اشق ها یعنی شیعیان بود ممنوع کرد. لامعی چلبی، مقتلی از منابع صحیح تدوین و گردآوری کرد و قاضی وقت آشچی زاده حسن چلبی و ملاعرب و سایر علما را جمع کرده و در مسجد جامع بورسا برای آنان خواند.
اسماعیل بلیغ در کتاب خود موسوم به «گلدسته» توضیحی در باره علت ممنون کردن خواندن مقتل توسط قاضی ملاعرب را بیان کرده است:
مروی است که در آن عصر واعظ عرب ترک مراعات ادب کرده و در مجالس و محافل خواندن مقتل حسین اقرب به کفر دانسته بود. لامعی مرحوم سوخته نایره غیرت شده کتاب مذکور را تنمیق نموده و در محضر قاضی شهر آشچی زاده و واعظ مزبور و آقایان و اشراف و جمهور در مسجد جامع بورسا بالای کرسی قرائت نموده و دخال مزبور را شایسته توبیخ و سزاوار تعزیز لسان کرده است.
روشن است که این اقدامات برای جلوگیری از نفوذ صفویان و شیعیان در نواحی بود.
شاعر در بین سروده های خود از واقدی، خواجه محمد پارسا (کتاب فصل الخطاب) ، و شواهد النبوه جامی به عنوان منابع خود یاد کرده است.
لامعی دراین کتاب از آراء مختلفی که علمای مختلف در باره لعن یزید گفته اند، بحث کرده است. اما خودش تأکید دارد که باید یزید را لعن کرد. جالب است که مخالفان اهل بیت را خارجی یا مارقه می نامد و این را مضمونر یک حدیث از رسول‌الله (ص) می‌داند. در این باره هم که گفته اند یزید توبه کرده است گوید: اگر این طور بود، باید وقتی سر امام حسین را آوردند، آنها را می کشت.
کتاب در ده مجلس برای ده روز محرم تنظیم شده است. در پایان بخشی را هم اختصاص به قیام مختار داده است.
به گفته مصحح در ترکی عثمانی، دست کم پنج کتاب مقتل دیگر شناخته شده است، اما باید بیش از اینها باشد و نیاز به جستجو در منابع خطی است.
کتاب در ۱۶۰ توسط آقای ارطغرل ارتکین تصحیح و توسط انتشارات کوثر در استانبول در سال ۲۰۱۲ به مناسبت اربعین حسینی منتشر شده است.
منبع: خبر آنلاین
آقای ارطغرل ارتکین از دوستان اهل ترکیه ما امسال به نمایشگاه آمده بود. سالهاست که به مطالعه در باره آثار فلسفی و هنری شیعی در آنجا مشغول است. یکی از جدیدترین آثار وی یک مقتل منظوم از قرن شانزدهم میلادی است. شبی به منزل آمد و با کمک خود ایشان معرفی زیر را برای این کتاب نوشتم:
مقتل آل رسول به ترکی عثمانی از قرن شانزدهم میلادی
سروده لامعی چلبی (م ۹۳۸/ ۱۵۳۲)
این کتاب مقتل امام حسین (ع) است که به نظم ترکی عثمانی سروده شده و محل سرایش آن شهر بورسا بوده است. لامعی که آثار متعددی از جامی را به ترکی ترجمه کرده به نام ملای روم شناخته می شده است. وی نقشبندی بوده و به احتمال زیاد خانقاهی هم داشته است.
این کتاب شامل ۹۸۸ بیت است و پیش از این چاپ نشده است. تألیف آن پیش از سال ۹۳۳ بوده است؛ زیرا در آن سال، لامعی کتاب شرف الانسان از رسائل اخوان الصفا ترجمه کرده و ضمن آن از مقتل آل رسول خود یاد کرده است.
مصحح تنها از یک نسخه استفاده کرده که البته نسخه کامل آن منظومه بوده است. نسخ ناقص دیگری هم از این منظومه وجود دارد. سه نسخه از این اثر دارای نگاره های مینیاتوری است که نگاره های مزبور در چاپ حاضر نیامده اما به صورت مستقل ضمن یک کاتولوگ منتشر خواهد شد.
عاشق چلبی در کتاب مشاعر الشعراء گفته است که قاضی بورسا واعظ ملا عرب؛ خواندن مقتل الحسین را که به قول او مختصص اشق ها یعنی شیعیان بود ممنوع کرد. لامعی چلبی، مقتلی از منابع صحیح تدوین و گردآوری کرد و قاضی وقت آشچی زاده حسن چلبی و ملاعرب و سایر علما را جمع کرده و در مسجد جامع بورسا برای آنان خواند.
اسماعیل بلیغ در کتاب خود موسوم به «گلدسته» توضیحی در باره علت ممنون کردن خواندن مقتل توسط قاضی ملاعرب را بیان کرده است:
مروی است که در آن عصر واعظ عرب ترک مراعات ادب کرده و در مجالس و محافل خواندن مقتل حسین اقرب به کفر دانسته بود. لامعی مرحوم سوخته نایره غیرت شده کتاب مذکور را تنمیق نموده و در محضر قاضی شهر آشچی زاده و واعظ مزبور و آقایان و اشراف و جمهور در مسجد جامع بورسا بالای کرسی قرائت نموده و دخال مزبور را شایسته توبیخ و سزاوار تعزیز لسان کرده است.
روشن است که این اقدامات برای جلوگیری از نفوذ صفویان و شیعیان در نواحی بود.
شاعر در بین سروده های خود از واقدی، خواجه محمد پارسا (کتاب فصل الخطاب) ، و شواهد النبوه جامی به عنوان منابع خود یاد کرده است.
لامعی دراین کتاب از آراء مختلفی که علمای مختلف در باره لعن یزید گفته اند، بحث کرده است. اما خودش تأکید دارد که باید یزید را لعن کرد. جالب است که مخالفان اهل بیت را خارجی یا مارقه می نامد و این را مضمونر یک حدیث از رسول‌الله (ص) می‌داند. در این باره هم که گفته اند یزید توبه کرده است گوید: اگر این طور بود، باید وقتی سر امام حسین را آوردند، آنها را می کشت.
کتاب در ده مجلس برای ده روز محرم تنظیم شده است. در پایان بخشی را هم اختصاص به قیام مختار داده است.
به گفته مصحح در ترکی عثمانی، دست کم پنج کتاب مقتل دیگر شناخته شده است، اما باید بیش از اینها باشد و نیاز به جستجو در منابع خطی است.
کتاب در ۱۶۰ توسط آقای ارطغرل ارتکین تصحیح و توسط انتشارات کوثر در استانبول در سال ۲۰۱۲ به مناسبت اربعین حسینی منتشر شده است.
منبع: خبر آنلاین