میراث مکتوب – کتاب پیش رو حاوی یادداشت های میرزامحمدخان صدیق الملک، از مشاهیر رجال وزارت خارجه در عصر ناصری است که در پایان نسخه ای خطی از دیوان اشرف نوشته شده و اکنون برای نخستین بار منتشر می شود.
مهم ترین وجه اهمیت این یادداشت موقعیت اجتماعی و سیاسی نویسندۀ نامدار آن است. میرزا محمدخان صدیق الملک سال های متمادی – بیش از سی سال – رئیس دفتر و معاون وزارت خارجۀ ایران و عضو خاندان بزرگ و قدیمی و اصیل اسفندیاری نوری بود که بیشتر اعضای آن از دولتمردان و دیوان سالاران دورۀ قاجار بودند.
وی، همچنین پدر حاج حسن محتشم السلطنۀ اسفندیاری و چند تن دیگر از رجال عهد پهلوی است. طبعاً خاطرات و یادداشت های چنین شخصیتی حاوی اطلاعات دست اول و ارزشمندی است و فواید تاریخی و سیاسی و اجتماعی بسیار دارد.
یادداشت های صدیق الملک، میرزا محمدخان رئیس نوری از چند جهت دارای اهمیت است:
– اشتمال بر اطلاعات دست اول و منتشر نشده
– شرح مناسبات اقتصادی و دیوانی در دوره قاجار
– توصیف روابط اجتماعی و خانوادگی در دوره قاجار
– ثبت مبالغ حقوق و مواجب، هزینه ساخت بنا و قیمت بعضی لوازم.
یوسفدهی، هومن، یادداشت های صدیق الملک میرزا محمدخان رئیس نوری، تهران، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، 176 صفحه، بها: 180000 ریال، 1397.
