میراث مکتوب – یكی از ابیات قابل تأویل و تفسیر در حدیقه الحقیقه سنایی، بیت «صوفیان در دمی، دو عید كنند/ عنكبوتان، مگس قدید كنند» است.
وجود نمادها و استعاره های عرفانی در این بیت، همچون «دو عید صوفیان»، «عنكبوتان» و «مگس قدید كردن» سبب توجه ارباب معرفت به آن شده است و از روزگار سنایی تا دورۀ قاجار، چندین تفسیر و تعبیر راجع به آن از منظر عرفان و كلام نگاشته شده است. كهن ترین تاویلات مربوط به این بیت، از عین القضات همدانی و جدیدترین آن، از كوثر همدانی (عارف دوره قاجار) است. در تفسیرهای موجود، اختلاف دیدگاه ها، بیشتر راجع به تعبیر «دو عید» است و اكثر گزارندگان، آن را به فنا و بقا تعبیر كرده اند. با توجه به این كه دنیانكوهی، یكی از مفاهیم محوری در اشعار سنایی، به ویژه حدیقه الحقیقه و قصاید اوست و او دنیاپرستان را به جانوران و حیواناتی چون سگ، گربه، زاغ، مور، مگس، كركس و عنكبوت مانند كرده است لذا گزارندگان بیت مذكور، تفسیر درستی از نمادهای «عنكبوت» و «مگس قدید كردن» عرضه كرده اند كه عبارت از دنیاپرستان و مشغول بودن به تعلقات دنیوی و اغراض نفسانی است. در این مقاله، ضمن معرفی گزاره های تحقیق شده درباره این بیت، چهار گزاره دیگر نیز بررسی شده است.
متن کامل این مقاله نوشتۀ یحیی آتش زای و بهروز ایمانی که در شمارۀ جدید مجله پژوهش هاي ادب عرفاني گوهر گويا ) سال دهم، شمارۀ 1 (پياپي 30) بهار و تابستان 1395 منتشر شده است اینجا بخوانید.