این کتاب با تهاجم افغانها به ایران، در 1721 میلادی آغاز و با شکست آنها در قندهار در 1738 میلادی، توسط نادر به پایان میرسد. مطالب کتاب درباره جنگهای افغانها با ایرانیان، عثمانیها و افغانها، عثمانیها و ایرانیها، همچنین حضور عثمانیها و ایرانیان در ارمنستان شرقی و ایروان و اشاراتی به تجاوزات روسها در سرزمینهای ایرانی قفقاز و گیلان در فاصله زمانی سالهای 1721- 1738 میلادی است. علاوه بر آن، ظهور و قدرتگیری نادر و اقدامات او در تاریخ ایران آن دوره را نیز در بر میگیرد.
نويسندهٔ كتاب همانگونه كه خود میگويد، شاهد و ناظر حوادث و اتفاقاتى كه در كتابش گزارش مىكند بوده و يا آنها را از افراد و دوستان قابل اعتماد و يا از سربازان و بازرگانان و كسانى كه شاهد عينى بودند، شنيده و در كتابش آورده است. از ویژگیهای منحصر به فرد این کتاب در میان آثار مشابه آن، حضور عینی و زنده مؤلف در ذکر حوادث و رویدادها و یا نقل از شاهدان و ناظران عینی آنها میباشد. نویسنده کتاب، همانگونه که خود میگوید شاهد و ناظر حوادث و اتفاقاتی که در کتابش گزارش میکند بوده و یا آنها را از افراد و دوستان قابل اعتماد و یا از سربازان و بازرگانان و کسانی که شاهد عینی بودند، شنیده و در کتابش آورده است. آبراهام شاهد عینی تجاوز عثمانی به ارمنستان شرقی و محاصره ایروان بود، جایی که همه خانواده او توسط عثمانیها یا کشته و یا اسیر شدند. بنابراین آبراهام یک رویکرد مثبت به ایران در مقابل حس بدبینی و تنفر به عثمانیها و افغانها از خود نشان میدهد.
ارزش منحصر به فرد کتاب حاضر، اطلاعات مهمی است که درباره ارامنه گزارش میکند. گزارش مبسوط آبراهام ایروانی مربوط به تهاجم عثمانی به ارمنستان شرقی در تاریخ 1724 میلادی است. برخى از مطالبى را كه آبراهام در اين بخشها ارائه مىدهد در هيچ منبع ديگرى گزارش نشده است. همچنين اين كتاب يك منبع بىنظير براى علاقهمندان به زبان و گويش و اصطلاحات ايروانى و ارمنى است. كتاب حاضر در كنار دو منبع ديگر معاصر خود يعنى «گزارشهاى گيلاننتز» و «تاريخ آبراهام كرتى» در شمار منابع ارزشمند موجود آن دوره تاريخ ايران و تحولات ارمنستان شرقى و ايروان و اقدامات قدرتهاى درگير در آن منطقه از جمله ايرانيان و عثمانىها است. همچنين مىتواند منبعى مهم جهت بررسى اوضاع اجتماعى، فرهنگى، مذهبى و اقتصادى آن منطقه مورد استفاده علاقهمندان قرار گيرد.
بيشترين قسمت كتاب درباره تهاجم عثمانىها به ارمنستان شرقى و ايروان در سال 1724میلادی است كه نويسنده به اين قسمت بسيار مبسوط پرداخته است. و در مقابل آن، حوادث مربوط به سقوط صفويه و نیز دشت مغان بهطور اختصار بيان شده است.
كتاب «تاريخ جنگها 1721ـ1738» نوشته آبراهام ايروانى، نخستينبار توسط جورج بورنوتيان به زبان انگليسى ترجمه شده است و مشتمل بر بیست و دو فصل است.
فصل اول: چگونه شاه طهماسب، پسر حسين شاه ايران، مسئوليت بازگرداندن تخت پدرش را كه توسط افغانها غصب شده بود، برعهده گرفت. چگونه شهرهاى تفليس، پس از ويرانى توسط تاتارهاى لزگى، به دست عثمانىها افتاد.
فصل دوم: محاصره شهر كربى و تحولات در اچميادزين
فصل سوم: محاصره ايروان و مقاومت مردم آن، چگونه ارامنه با شجاعت در بيرون حصار شهر جنگيدند و عثمانىها را شكست دادند
فصل چهارم: تضعيف مدافعان ارمنى، فرستادن نمايندگان به نزد عثمانىها براى صلح، تسخير ايروان و قتلعام و اسارت مدافعان ارمنى آن
فصل پنجم: چگونگى دريافت اماننامه از پاشاى عثمانى براى حكمران ايروان با وساطت خليفه بزرگ آستوازادور و تسليم قلعه
فصل ششم: عثمانىها چگونه شهرهاى ايرانى خوى و تبريز را گرفتند
فصل هفتم: چگونه افغانها از طريق فاليون به تبريز پيشروى كردند. در گرفتن فاليون و دژ بُز، در محاصره همدان و عدم موفقيت در گرفتن آن. پيشروى به سوى تبريز
فصل هشتم: چگونه فرمانده عثمانى به سوى همدان پيشروى كرد، به سراغ شهر كوچك سعيداو آمد، آن را گرفت و به سوى همدان رهسپار شد. در گرفتن همدان و انهدام سپاه آن
فصل نهم: چگونه افغانها درخواست بازپسگيرى همدان را نمودند و چگونه عثمانىها نيروهاى كمكى فرستادند. چگونه افغانها به همدان لشكركشى نمودند. چگونه افغانها در ابتدا نبرد را باختند و سپس به دليل مشكلات داخلى سپاه عثمانى پيروز شدند. درباره عهدنامه صلح و فرستادن سفير به قسطنطنيه
فصل دهم: چگونه شاه طهماسب با كمك نادر شهر اصفهان را دوباره به دست آورد و بر تخت پدرش جلوس نمود
فصل يازدهم: چگونه نادر همدان را از عثمانىها بازپس گرفت
فصل دوازدهم: چگونه نادر تبريز را از عثمانىها گرفت
فصل سيزدهم: چگونه نادر شهر هرات را كه باروى محكمى داشت گرفت و چگونه او سردسته ازبك را اسير نمود
فصل چهاردهم: چگونه سپاه عثمانى از صلح با ايران خوددارى نمود و جنگ دوباره آغاز شد. چگونه عثمانىها شاه طهماسب را شكست دادند، همدان را گرفتند، و صلح منعقد شد.
فصل پانزدهم: چگونه نادر به اصفهان آمد، به شاه طهماسب نيرنگ زد، او را خلع كرد و به خراسان فرستاد. چگونه نادر پسر خردسال طهماسب را شاه كرد و عملاً حاكم ايران شد.
فصل شانزدهم: چگونه نادر بختيارىها را توسط رفتارش درباره شاه طهماسب خشمگين كرد. چگونه آنها عليه نادر به پا خاستند، براى خودشان شاه انتخاب كردند، و به اصفهان لشكركشى كردند. چگونه نادر به سركوب ايشان رفت و چگونه آنها به يك دژ پناه بردند. چگونه نادر ايشان را ترك كرد و با عبور از يك رودخانه بزرگ عليه عثمانىها در بغداد لشكركشى نمود.
فصل هفدهم: چگونه نادر به بغداد حركت كرد، با عثمانپاشا جنگيد، شكست خورد و به همدان عقبنشينى كرد.
فصل هيجدهم: چگونه نادر يكبار ديگر براى نبرد با توپال عثمان پاشا به طرف بغداد حركت نمود. چگونه او عثمانىها را هزيمت داد و توپال عثمان را كشت. چگونه او صلحى را با حاكم بغداد منعقد كرد. چگونه او به بختيارىها حمله كرد، بسيارى از آنها را كشت، و 48000 خانوار را به خراسان تبعيد نمود.
فصل نوزدهم: چگونه فرستادگانى از مسكوى به اصفهان رسيدند و باج و خراج توافق شده توسط شاه طهماسب را مطالبه نمودند و پاسخ سخت نادر. چگونه نادر پيشروى نمود و ايروان را از دست عثمانىها به در آورد و چگونه او ماليات را از ايرانيان و ارامنه ساكن ايروان مطالبه نمود.
فصل بيستم: چگونه نادر گنجه و شماخى را گرفت و چگونه او به لزگىها حمله كرد. چگونه او به گرجستان پيشروى نمود و به ايروان بازگشت.
فصل بيست و يكم: چگونه نادر در يك نبرد بزرگ عليه عثمانىها جنگيد، فرماندهشان عبدالله پاشا را گرفت، و او را كشت. چگونه او به حسن قلعه پيشروى كرد و به وان رسيد. چگونه نادر به عنوان شاه ايرانيان انتخاب شد.
فصل بيست و دوم: عمليات نادر، 1736ـ 1738
کتاب حاضر، در 180 صفحه، و با قیمت 7500 تومان به بازار نشر عرضه شده است.