میراث مکتوب- مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۹۷ فعالیتهای متعددی را در زمینه‌های چاپ و انتشار کتاب و نشریات علمی، برگزاری و مشارکت در برپایی همایشها و نشستهای تخصصی، امضای تفاهم‌نامه با مؤسسات و مراکز پژوهشی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی تخصصی، دریافت نسخه‌های خطی و پژوهشهای نسخه‌شناسی، برگزاری جلسات کارشناسی با استادان و پژوهشگران و اجرای طرح‌های پژوهشی با یونسکو، پشتیبانی، بهینه‌سازی و به‌روز رسانی وب سایت‌های مؤسسه و امور علمی و اجرایی دیگر، به انجام رسانده است.
به مناسبت بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب (۱۹ اردیبهشت)، گزارش اجمالی بخشی از فعالیتهای این مؤسسه را به استحضار پژوهشگران و علاقه‌مندان میراث مکتوب می گذاریم. شایان ذکر است که گزارش تفصیلی فعالیتها در قالب خبرهای جداگانه در طول سال ۱۳۹۷ در سایت مؤسسه درج شده است.
انتشار کتاب‌های چاپ نخست
در این سال هشت اثر برای نخستین بار توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد. این آثار عبارتند از:
رسالۀ هفت دستگاه موسیقی ایرانی (نسخه‌برگردان و متن تصحیح شده دستنویس کتابخانۀ شخصی محسن محمدی، نوشته ۱۳۳۰ هـ.)، اثر میرزا شفیع با پیشگفتار و تصحیح محسن محمدی؛
سه رسالۀ اسرار العارفین، شراب العاشقین، المنتهی اثر حمزۀ فنصوری (عارف قرن ۱۶ جهان مالایی)، با تحقیق و ترجمه امیرحسین ذکرگو و لیلا حاجی مهدی تاجر؛
کتاب مکتب عرفان خراسان و دو ستارۀ درخشان آسمان عرفان: بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی شامل گفتوگو با دکتر سید حسین نصر که به کوشش رعنا شیعه و با همکاری انجمن دوستداران حافظ (شاهرود) به چاپ رسیده است
نسخه‌ای نویافته از میراث کهن حدیثی شیعه الخطبۀ القاصعۀ منسوب به امیر المؤمنین علی بن ابی طالب(ع) که نسخه‌برگردان دستنویس شمارۀ ۵۶۹۴ کتابخانۀ یوسف آغای قونیه به خط صدرالدین قونوی (در گذشتۀ ۶۷۳ هـ . ق) است. این اثر با تحقیق و تصحیح اکبر راشدی‌نیا و پیشگفتار احمد مهدوی دامغانیمنتشر شده است؛
کتاب سنجش منابع تاریخی شاهنامه (در پادشاهی خسرو انوشیروان) اثر فرزین غفوری؛
مطلع الأنوار، سرودۀ امیرخسرو دهلوی، با تصحیح مریم زمانی (الله داد)؛
سه رساله از تصنیفات خواجه نصیر الدین طوسی (متن فارسی و ترجمۀ انگلیسی توّلا و تبّرا، مطلوب المؤمنین و آغاز و انجام) با تصحیح و ترجمه سیدجلال حسینی بدخشانی که با همکاری مؤسسه مطالعات اسماعیلی در لندن به چاپ رسیده است؛
دستنوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه (محرم الی ربیع الاول ۱۲۸۲ )، به کوشش فاطمه قاضیها.
بازچاپ کتاب
همچنین در این بازه یک ساله مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب ۱۲ عنوان از کتاب‌هایی را که پیشتر چاپ و عرضه کرده بود مجدداً چاپ و ار نشر کرد. این آثار عبارتند از:
کتاب الأدوار فی الموسیقی (ترجمۀ فارسی به انضمام متن عربی آن). این کتاب اثری است از صفی الدین عبدالمؤمن بن یوسف بن فاخر الارموی البغدادی که به اهتمام آریو رستمی تصحیح شده و پیش از این چاپ اول آن در سال ۱۳۸۰ منتشر شده بود. این اثر در سال ۱۳۹۶ به چاپ دوم رسید و مجلدات این چاپ در سال ۱۳۹۷ منتشر شد.
کتاب سراج السالکین (منتخب مثنوی معنوی) اثر ملامحسن فيض كاشانی (۱۰۰۷- ۱۰۹۱ هـ.ق) به کوشش و پژوهشِ جويا جهانبخش نیز برای نخستین بار در سال ۱۳۸۰ چاپ شده بود و در سال ۱۳۹۷ چاپ دوم آن منتشر شد.
کتاب ترجمۀ فرحة الغری [در تعيين جايگاه مـدفن شريف اميرمؤمنـان(ع) و ذكـر پارهای از كـرامـات اين آرامگاه]، اثر علّامه محمّدباقر مجلسی (۱۰۳۷- ۱۱۱۰ هـ.ق) یکی دیگر از پژوهشهای جويا جهانبخش است که چاپ دوم آن در سال ۱۳۹۷، هجده سال پس از نخستین چاپ این کتاب، منتشر شد.
مرآت الأدوار و مرقات الأخبار اثر مصلح الدّین محمّد لاری (سدۀ ۱۰) با تصحیح سید جلیل ساغروانیان برای نخستین بار در سال ۱۳۹۳ در دو جلد به چاپ رسیده بود و در سال ۱۳۹۷ بازچاپ شد.
کتاب معرفت فلاحت (دوازده باب کشاورزی)، اثر عبدالعلی بیرجندی، به کوشش ایرج افشار، اثری دیگری بود که در این سال و پس از گذشت ۱۰ سال از چاپ نخست به بازچاپ رسید.
کتاب جواهرنامۀ نظامی، اثر محمد بن ابی البركات جوهری نیشابوری (در ۵۹۲ هـ .ق)، به کوشش ایرج افشار با همكاری محمّد رسول دریاگشت یکی دیگر از عناوین بازچاپ شده بود که چاپ نخست آن در سال ۱۳۸۳ و چاپ دوم آن در سال ۱۳۹۷ منتشر شده است.
کتاب برزونامه (بخش کهن داستان برزو پسر سهراب) اثر شمس‌الدین محمد کوسج با مقدمه، تحقیق و تصحیح اکبر نحوی نیز برای نخستین بار در سال ۱۳۸۷ و برای دومین بار در سال ۱۳۹۷ توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.
کتاب خلد برین، شامل روضه‌های ششم و هفتم از خلد برین در ذكر احوال سلاطين و امرای تیموری و تركمان قراقويونلو و آق‌قويونلو، اثر محمد يوسف واله اصفهانی قزوينی (سدۀ ۱۱) که به کوشش ميرهاشم محدث در سال ۱۳۷۹ منتشر شده بود در سال ۱۳۹۷ به چاپ دوم رسید.
کتاب عهد حُسام که سفرنامۀ لرستان و خوزستان محمودمیرزا قاجار (۱۲۱۴- ح ۱۲۷۱ هـ.ق) است و به کوشش ایرج افشار آماده طبع شده و در سال ۱۳۹۰ برای نخستین بار به چاپ رسیده بود یکی دیگر از آثار بازچاپ شده در سال ۱۳۹۷ است.
کتاب سام‌نامه که اثری است از سراینده‌ای ناشناس (سدۀ ۷ و ۸) با تصحیح وحید رویانی نخستین بار در سال ۱۳۹۲ و برای دومین بار در سال ۱۳۹۷ چاپ و منتشر شده است.
اندیشه‌های فلسفی و کلامی خواجه نصیرالدّین طوسی که ترجمه‌ایست توسط غلامرضا جمشیدنژاد اوّل از الخواجة نصیرالدّین الطوسی و آراؤه الفلسفیة و الکلامیة اثر هانی نعمان فرحات، (دار احیاء التراث العربی، ۱۹۸۶ م.) برای نخستین بار توسط میراث مکتوب در سال ۱۳۸۹ چاپ و منتشر شد و بار دوم پس از هفت سال انتشار یافت.
كليات بُسحق اطعمۀ شيرازی که اثری ادبی در توصيف گونه‌های غذا و نوشيدنی‌های ایرانی و اثر مولانا جمال‌الدّين ابو اسحق حلاج اطعمه شيرازی معروف به «بسحق اطعمۀ شیرازی» (سدۀ ۹) است آخرین اثر بازچاپ شده در سال ۱۳۹۷ است. این کتاب با تصحيح منصور رستگار فسايی برای نخستین بار در سال ۱۳۸۲ و برای دومین بار با تجدیدنظر و اصلاحات در سال ۱۳۹۲ چاپ شده بود.
چاپ و انتشار نشریات
همچنین در یک سال اخیر دو شماره از نشریۀ گزارش میراث، دو شماره از نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران، یک پیوست نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران و دو شماره از دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی آینه میراث توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.
شماره‌های ۷۶ – ۷۷، فصلنامۀ گزارش میراث به عنوان نشریۀ تخصصی اطلاع‌رسانی در حوزۀ نقد و تصحیح متون، نسخه‌شناسی و ایران‌شناسی به عنوان شماره مربوط به پاییز و زمستان ۱۳۹۵ در دورۀ سوم، سال اول، شمارۀ دوم و سوم در بهار ۱۳۹۷ به چاپ رسید.
دو شماره ۱۲ و ۱۳ نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران نیز که به عنوان دوفصلنامۀ تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی در سال ۱۳۹۷ به چاپ رسید، به ترتیب مربوط به سال ششم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ و سال هفتم، شمارۀ اول، بهار و تابستان ۱۳۹۷ بوده است.
همچنین در این سال پیوست شمارۀ ۲ نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران، با عنوان چکیدۀ تاریخ ریاضیات ایران، تألیف ابوالقاسم قربانی و به کوشش زنده‌یاد غلامحسین صدری افشار چاپ شد و انتشار یافت.
شماره‌های ۶۲ و ۶۳ دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی آینۀ میراثْ، به عنوان دوفصلنامۀ ویژۀ پژوهشهای ادبی و متن‌شناختی نیز به ترتیب به عنوان شماره‌های مربوط به بهار و تابستان و نیز پاییز و زمستان ۱۳۹۷ در شانزدهمین سال انتشار این مجله در دورۀ جدید چاپ آن، منتشر شد.
برگزاری و مشارکت در برپایی همایشها و نشستهای تخصصی
برگزاری پنج نشست علمی، همکاری در برگزاری هفت نشست علمی، شرکت و سخنرانی در دو نشست علمی خارج از کشور، برگزاری دومین دیدار دوستانۀ بانوان فرهنگ دوست و برگزاری ۱۱ دیدار دوستانۀ هم‌اندیشی با اساتید و پژوهشگران از دیگر فعالیتهای مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۹۷بوده است:
یکصد و ششمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با همکاری انجمن ایران شناسی با عنوان «بررسی نقوش و کتیبه‌های خوزستان به روایت تصویر» و با سخنرانی ملیحه مهدی آبادی و دکتر محمود جعفری دهقی در روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت برگزار شد.
یکصد و هفتمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب نیز با عنوان «گیاهان در قرآن (نگاهی نو با مفاهیمی تازه)» با سخنرانی دکتر بهرام گرامی، ۹ خرداد ۱۳۹۷ بر پا شد.
«پا به پای ناصرخسرو بر جادۀ ابریشم» با سخنرانی دکتر محمدرضا توکلی صابری عنوان یکصد و هشتمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بود که با مدیریت سیدعلی موسوی گرمارودی در ۱۴ آبان ۱۳۹۷ برگزار شد.
همکاری علمی در برگزاری همایش «میراث جهانی شاهرود. بسطام. خرقان» و رونمایی از دو کتاب دستور الجمهور و مکتب عرفان خراسان و برگزاری پنل تخصصی با سخنرانی دکتر علی‌اشرف صادقی، دکتر حسین معصومی‌همدانی، دکتر مجدالدین کیوانی، دکتر محمود جعفری‌دهقی، دکتر محمد باقری، دکتر اکبر ایرانی و کنفرانس ویدئویی دکتر سید حسین نصر، در روز ۳۱ خرداد ۱۳۹۷ یکی دیگر از فعالیتهای مؤسسه بوده است.
همکاری در برگزاری همایش نسخه‌شناسی و ایران‌شناسی با همکاری مؤسسۀ ایران‌شناسی آکادمی علوم اتریش به مناسبت هفتۀ فرهنگی اتریش، همکاری در برگزاری «همایش ۱۶۰ سال روابط ایران و اتریش» با مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، یکشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۷، همکاری در برگزاری نشست «تقویم ایرانی و عربی به روایت آنانیا شیراکی، مورخ ارمنی قرن اول هجری» با سخنرانی دکتر گریگور بروتیان (پژوهشگر رصدخانۀ بیوراکان ارمنستان) در ۷ آذر ۱۳۹۷، با همکاری پژوهشکدۀ تاریخ علم و همکاری در برگزاری مراسم رونمایی از «فهرست نسخ خطی فارسی کتابخانه و آکادمی علوم مجارستان» با مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه و سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در مهر ۱۳۹۷ بخش دیگری از این فعالیتها بوده است.
شرکت در همایش «بررسی روش‌شناسانۀ نسخ خطی فلسفی زبان عربی در جهان» و سخنرانی با عنوان «بررسی نسخه‌های فلسفی کتابخانه های ایران و گزارش برخی منشورات فلسفی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب» در پاریس و نیز سخنرانی با عنوان «بررسی نسخه‌های فلسفی کتابخانه‌های ایران و گزارش برخی منشورات فلسفی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب» در لایدن هلند از جمله فعالیتهای انجام گرفته در سال ۱۳۹۷ بوده است.
همکاری در نشست مشترک مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب و مؤسسۀ فرهنگی اکو و بزرگداشت دکتر عارف نوشاهی، مشارکت در برگزاری «کنفرانس بین‌المللی زبان‌ها، گویش‌ها و زبان‌شناسی» در اهواز، نشست مشترک میراث مکتوب و استانداری یزد پیرامون همایش خاندان حمّوئیان و برگزاری جلسۀ تخصصی گفتوگو دربارۀ جنبه‌های فلسفی در الهیات سعدالدین تفتازانی با اعضای آکادمی کاتولیکی برلین به سرپرستی دکتر توماس ورتز، رئیس این آکادمی از دیگر اقدامات بوده است.
امضای تفاهم‌نامه با مؤسسات و مراکز پژوهشی
در سال ۱۳۹۷ مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب دو تفاهم‌نامه همکاری با بنیاد خیریۀ راهبری آلاء و مؤسسۀ فرهنگی اکو (ECO) به امضا رسانده است.
برگزاری جلسات کارشناسی با استادان و پژوهشگران و اجرای طرح‌های پژوهشی با یونسکو
برگزاری جلسه برای همکاری در همایش ملی عبدالرزاق کاشانی، عزالدین محمود کاشانی و عبدالصمد نطنزی، برگزاری جلسات کارشناسی با مدیر اجرایی انتشارات بریل و تصمیم گیری برای همکاری‌های گسترده‌تر با آن انتشارات در باب ترجمه، چاپ و انتشار مشترک کتاب، برگزاری چندین جلسۀ تخصصی و کارشناسی همایش میراث علمی و فرهنگی خاندان حمویی یزدی ، برگزاری سه جلسۀ تخصصی و کارشناسی همایش میراث علمی و فلسفی اثیرالدین ابهری و همچنین دیدار با اساتید و مفاخر فرهنگی و علمی ایران و خارج بخش دیگری از فعالیتهای مؤسسه پژؤهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۹۷ بوده است.
برگزاری جلسات با سفیر مجارستان و مدیر و اعضای هیئت علمی آکادمی علوم مجارستان ، برگزاری چندین جلسه با مدیر و اعضای هیئت علمی مرکز پژوهشهای علمی فرانسه (CNRS)، برگزاری جلسه تخصصی همایش بزرگداشت حمدالله مستوفی ، برگزاری جلسات هم‌اندیشی و تخصصی همایش بزرگداشت هزارۀ ابوریحان بیرونی ، برگزاری چندین جلسۀ کارشناسی با متخصصین برای تدوین تفاهم‌نامه‌های میراث مکتوب و برگزاری جلسه با رایزن فرهنگی ایتالیا برای همکاری در نشست تأثیرات دانشمندان مسلمان بر آثار لئوناردو داوینچی برخی دیگر از عناوین اقدامات انجام شده است.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی تخصصی
در سال ۱۳۹۷ دو دورۀ مقدماتی و تکمیلی آموزش سیاق (هر دوره ۱۰ جلسه کارگاه آموزشی – تخصصی) با تدریس عماد‌الدین شیخ‌الحکمایی در مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب برگزار شد.
پشتیبانی، بهینه‌سازی و به‌روز رسانی وب سایت‌های مؤسسه
همچنین این مؤسسه توانسته با راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی خود در فاز اول بیش از ۲۰۰ عنوان از آثار مؤسسه را در وب‌سایت فروشگاه میراث مکتوب با قابلیت فروش فایل پی دی اف به نشانی mirasmaktoob.comبارگذاری کند.
به روز رسانی وب سایت مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب به نشانی www.mirasmaktoob.ir و به روز‌رسانی سامانۀ نشریۀ علمی- پژوهشی آینۀ میراث در سامانۀ نشریات علمی کشور به نشانی http://www.am-journal.ir/ از دیگر اقدامات انجام شده در سال ۱۳۹۷ بوده است.
همکاری با وب‌سایتها و برنامه‌های اطلاع رسانی آثار مؤسسه مانند مگیران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، طاقچه، پاتوق کتاب، گنجینه و نیز تدوین بخشی از فیلم نشستها و همایش های مؤسسه برای اطلاع رسانی فعالیتهای علمی و پژوهشی برخی دیگر از این فعالیت‌هاست.
جوایز کسب شده
همچنین در سال ۱۳۹۷ هفت اثر از آثار مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب تقدیر و تجلیل شده و جوایزی به آن‌ها اختصاص یافته است.
تقدیر از کتاب جامع التواریخ (تاریخ مبارک غازانی) به تصحیح استاد محمد روشن در آئین تجلیل از شایستگان تقدیر سی‌و‌چهارمین دورۀ جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب «دیوان هاتف اصفهانی» به تصحیح خانم وجیهه ربیع در کتاب سال اصفهان، کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب «دستور الکاتب» به تصحیح دکتر علی‌اکبر احمدی دارانی در شانزدهمین دورۀ همایش حامیان نسخ خطی و کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب فهرست نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، تألیف دکتر عارف نوشاهی در شانزدهمین دورۀ همایش حامیان نسخ خطی از این جمله است.
کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب «المشیخة» (کنزالسالکین) با مقدمۀ دکتر سیدمحمد طباطبایی بهبهانی در شانزدهمین دورۀ همایش حامیان نسخ خطی، کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب سنجش منابع تاریخی شاهنامه»، تألیف رضا غفوری در جشنوارۀ پژوهش فرهنگی سال و کسب رتبۀ برگزیده برای تارنمای مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در اولین جشنوارۀ تارنماهای ایران‌شناسی دیگر موارد این جوایز است.
دریافت نسخه‌های خطی و پژوهشهای نسخه‌شناسی
از دیگر فعالیتهای پژوهشی این مؤسسه شناسایی و تهیۀ نسخه‌های خطی برای استادان و پژوهشگران می باشد. میراث مکتوب در سال ۱۳۹۷ نیز مانند سالهای پیشین برای دریافت نسخه‌های خطی از کتابخانه‌های داخلی و خارجی و شناسایی نسخه‌های ارزشمند برای چاپ حروفی یا نسخه‌برگردان و نیز برای معرفی نسخه برای پایان‌نامه‌ها و تحقیقات دانشگاهی و پژوهشگران تلاش زیادی کرده و نسخه‌هایی را برای تحقیق به پژوهشگران و دانشجویان معرفی و تهیه کرده است.
شرکت در نمایشگاه کتاب تهران
شرکت در سی‌و‌یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با ۸۷ عنوان کتاب منتشرشده مؤسسه از سال ۱۳۹۱ تا سال ۱۳۹۷ دیگر فعالیت انجام گرفته در سال گذشته بوده است.