میراث مکتوب- امروز چهارشنبه، 24 بهمن‌ماه 1403، یکصد و ششمین محفل ماهانه و دوستانۀ مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، موسوم به چهارشنبه‌های دیدار، در سالن کتابخانۀ این مؤسسه برگزار شد.
محفل این ماه مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به یاد مرحوم عباس زریاب خویی، برگزار شد.
در ابتدای این جلسه و پس از پخش موسیقی میراث مکتوب، دکتر اکبر ایرانی ضمن خیرمقدم، از زنده‌یاد زریاب خویی یاد کرد و در ادامه مستند کوتاه تلویزیونی چراغداران دربارۀ عباس زریاب خویی، تولیدشده به همت محمد حسینی باغسنگانی پخش شد.
پس از آن دکتر حسین معصومی همدانی، دربارۀ زنده‌یاد زریاب سخن گفت و با اشاره به سابقۀ آشنایی‌اش با ایشان از سال 65-1364 و همکاری در زمینۀ چاپ کتاب الصیدنۀ ابوریحان بیرونی، گفت: با این که حوزۀ اصلی کار ابوریحان داروشناسی و پزشکی نبوده، بلکه ریاضیات و نجوم بوده است، اما کتاب الصیدنه را در زمینه داروشناسی نوشته است. این امر ناشی از علاقۀ شخصی او بوده و در واقع هم آنچه در الصیدنه بارز است وجه داروشناسی و پزشکی آن نیست، بلکه برای ما بیشتر ارزش زبانی و ادبی دارد؛ چرا که شواهد بسیاری از شعرای گمنام عربی دارد و اصطلاحات و اسامی داروها و گیاهان به زبان سغدی، خوارزمی، عربی، سریانی، یونانی، هندی و … را می‌توان دید.
وی ضمن بیان این مطلب که استاد زریاب توانسته بود، بر اساس تنها یک نسخۀ ناقص از کتاب الصیدنه، از این اسامی و اصطلاحات به خوبی رمزگشایی کند، اظهار کرد: شاید متخصصین هر یک از این زبان‌ها بتوانند در مورد بخش مربوط به تخصص خودشان در این کتاب بهتر از دکتر زریاب عمل کنند، اما در مورد مجموع این کتاب، من تا جایی که شناخت دارم گمان نمی‌کنم کسی جز دکتر زریاب در سراسر جهان این جامعیت را داشته و دارد که می‌توانسته آن را به این شکل تصحیح کند.
وی با اشاره به همکاری‌هایش با دکتر زریاب و گسترۀ فعالیت‌های او از ترجمۀ تاریخ فلسفه و لذات فلسفه ویل دورانت، تا آموزش طبیعیات شفا، و کارهایش در زمینۀ تاریخ، ادبیات و نسخه‌های خطی، و با بیان خاطره‌ای از حفظ خواندن اشعاری به زبان ترکی عثمانی، گفت: من ضمن کار با ایشان به وسعت دانش او پی بردم. ایشان که در دانشنامه جهان اسلام به عنوان ویراستار فعالیت می‌کرد علاوه بر کار خود، مشکلات دیگر اساتید را هم حل می‌کرد.
وی همچنین با اشاره به نسبت و رابطه میان سید حسن تقی‌زاده و عباس زریاب خویی، گفت: غیر از فعالیت مشترک، رابطه این دو نفر به اشتراک نگرش‌شان به تاریخ و فرهنگ ایران برمی‌گردد. این دو نفر از کسانی بودند که بخشی از تاریخ این فرهنگ و تمدن را علیه بخش دیگر برجسته نمی‌کردند بلکه کلیت آن را می‌دیدند.
وی همچنین با اشاره به اندک بودن آثار دکتر زریاب گفت: دلیل این امر آن بود که ایشان به قدری تشنه و در طلب دانش بود که دیگر چندان به نوشتن فکر نمی‌کرد و کارهایی را هم که انجام داده است اغلب بر اساس ضرورت بوده است.
در بخشی دیگر نجفقلی حبیبی در سخنانی کوتاه ضمن اشاره به اینکه در ابتدای انقلاب عهده‌دار ریاست کتابخانۀ مجلس سنا شده بود، گفت: ریاست این کتابخانه را که بعدا کتابخانۀ شمارۀ 2 مجلس خوانده شد، پیش‌تر دکتر زریاب به عهده داشت و من در زمانی که در آنجا بودم دیدم که ایشان چه زحمتی برای این کتابخانه کشیده است. از جمله کارهای او منابعی بود که از کشورهای مختلف تهیه کرده و مجموعه‌ای ارزشمند فراهم آورده بود. بخشی از این مجموعه ارزشمند کتاب‌های فقهی همه مذاهب اسلامی بود که تا آن زمان به این شکل در هیچ جا وجود نداشت و ایشان آنها را از کشورهای عربی خریداری کرده بود.
در ادامه دکتر محمود عابدی ضمن اشاره به حضور در کلاس درس دکتر زریاب در دوره کارشناسی ارشد و بعدا دعوتش از ایشان برای تدریس مثنوی در دانشگاه تربیت معلم در حدود سال 1364، گفت: اگر در آن زمان کسی به من می‌گفت دکتر زریاب در دانشگاه تربیت مدرس در حال تدریس فیزیک اتمی است، تعجب نمی‌کردم.
وی در ادامه از جایگاه ارجمند دکتر زریاب و اساتیدی همچون او یاد کرد که به تعبیر او در این زمانه جای آنها خالی است و گفت: برای من دشوار است که حتی نام کسانی همچون زریاب را به سادگی بر زبان بیاورم.
در بخش بعدی دکتر فتح‌الله مجتبایی، امین زریاب خویی، فرزند دکتر عباس زریاب خویی، سید محمد منصور طباطبایی و دکتر محمد باقری، مختصرا مواردی را دربارۀ ایشان زنده‌یاد زریاب بیان کردند.
در بخش بعدی جلسه شاخه گلی به متولدین بهمن‌ماه و اسفندماه حاضر در جلسه (فاطمه قاضی‌ها، مریم میرشمسی، اصغر دادبه، محمدحسین سلیمی، عطاءالله حسنی، و علیرضا خلیفه‌زاده) تقدیم شد.
سپس به طور خاص مراسم جشن تولدی برای اسفندیار معتمدی، آموزگار بازنشسته و از همراهان همیشگی مؤسسۀ میراث مکتوب برگزار شد. ایشان ضمن تشکر از برگزاری این مراسم تولد، دقایقی از برخی خاطرات خود، گفت. احمد اشرفی‌زاده نیز چند حمله‌ای دربارۀ اسفندیار معتمدی سخن گفت.
شعرخوانی عطاءالله حسنی، محمدحسین باتمان قلیچ، علیرضا خلیفه‌زاده و زیبا اشراقی بخش پایان این جلسه بود.
