میراث مکتوب- در یکصد و هفتاد و نهمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با همکاری پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) کتاب «تحریر کتاب الاُکَر لثاوذوسیوس (رساله‌ای در هندسه کره)»، اثر خواجه نصیرالدین طوسی رونمایی و معرفی شد.
این نشست امروز دوشنبه ۲۸ آبان ۱۴۰۳، ساعت ۱۸ تا ۲۰، در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) برگزار شد.
در این نشست پس از سخنان مقدماتی اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، حسین معصومی همدانی، از مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، سخن گفت و در ادامه نیز حسن امینی، از پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، سجاد نیک‌فهم خوب‌روان، از مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل، و معصومه امیری مقدم، پژوهشگر تاریخ علم دانشگاه تهران به صورت برخط سخنرانی کردند.
«تحریر کتاب الاُکَر لثاوذوسیوس (رساله‌ای در هندسهٔ کره)» تألیف: نصیرالدین محمد طوسی (قرن ۷ ه.ق) با تصحیح، ترجمه فارسی، مقدمه و شرح معصومه امیری‌مقدم، زیر نظر حسین معصومی همدانی، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.
تئودوسیوس، ریاضیدان قرن اول پیش از میلاد، اُکَر را به زبان یونانی نوشت. این کتاب شامل قضیه‌های پرکاربرد هندسهٔ کروی است. اُکَر به همراه آثار دیگر یونانی، در جریان نهضت ترجمه، در قرن سوم هجری به عربی ترجمه شد. خواجه نصیرالدین ترجمهٔ عربی اُکَر را به همراه تعداد دیگری از آثار مهم و پرکاربرد ریاضی و نجوم در قرن هفتم هجری تحریر کرد. کاربرد این کتاب در مطالعهٔ آثار نجومی از یک سو و تحریر دقیق و روان طوسی از سوی دیگر باعث شد که تحریر اُکَر طوسی مورد اقبال بسیاری از استادان و دانشجویان ریاضی و نجوم قرار گیرد و حاشیه‌های بسیاری بر آن نوشته شد. طوسی در این تحریر علاوه بر آن که ساختار ریاضی اُکَر را قوت بخشیده است، مطالبی را به آن افزوده است که هم از نظر تاریخی و هم از نظر علمی اهمیت بسیاری دارند.
تحریر طوسی تا کنون چندین بار به صورت سنگی یا حروفی به چاپ رسیده است، اما هیچ یک از این چاپ‌ها تصحيح انتقادی محسوب نمی‌شوند و با توجه به اهمیت این اثر در تاریخ ریاضیات دورهٔ اسلامی ایران، به دست دادن یک متن انتقادی از آن ضرورت کامل داشت.
