میراث مکتوب – بیست و نهمین دیدار دوستانۀ مرکز پژوهشی میراث مکتوب روز چهارشنبه 30 اردیبهشت در این مرکز برگزار شد.
دکتر اکبر ایرانی در این نشست ضمن اشاره به کتاب های منتشرشدۀ این مرکز از جمله التذکرة في علم الهیئة، دیوان حافظ (کهن ترین نسخه کامل شناخته شده)، رباعیات مؤمن یزدی، توضیحات رشیدی (2 ج) ، مباحث سلطانیه (دفتر سوم از مجموعه رشیدیه)، لطایف الحقایق (2ج) دفتر چهارم از مجموعه رشیدیه) که در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز عرضه شدند اظهار کرد: روز 19 اردیبهشت مصادف با روز «اسناد ملی و میراث مکتوب» بود و این مرکز نشستی را به همین مناسبت در نمایشگاه کتاب برگزار کرد.
وی سپس به برگزاری همایش اثیرالدین ابهری با مشارکت دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایۀ زنجان اشاره کرد و افزود: با برنامه ریزی هایی که صورت گرفته امید آن است که این همایش در اواسط سال جاری برگزار شود.
سپس دکتر ژاک سزیانو، استاد تاریخ علم دانشگاه لوزان سوییس، که به دعوت مرکز پژوهشی میراث مکتوب و پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران برای سخنرانی دربارۀ «رسالۀ عزالدین زنجانی در باب مربع های وقفی» به ایران آمده بود، دربارۀ برنامۀ سخنرانی هایش در ایران به زبان انگلیسی برای حاضران سخن گفت.
دکتر آلیس هاینس برگر، استاد دانشگاه ايالت نيويورك، دیگر مهمان خارجی حاضر در بیست و نهمین نشست دوستانۀ مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ضمن اظهار خرسندی از حضورش در این نشست، دربارۀ آثار منتشرشده اش دربارۀ ناصرخسرو گفت: کتاب اولم درباره سفرنامۀ ناصرخسرو و عقاید فلسفی اوست. کتابی دیگری نیز نوشته ام با عنوان ناصرخسرو، لعل بدخشان که شخصیت این شاعر بزرگ فارسی را نشان دهم. در این کتاب به این موضوع پرداخته ام که چگونه ناصرخسرو هم شاعر و هم فیلسوف بوده است. این کتاب توسط فریدون بدره ای و محسن خادم به فارسی ترجمه شده است.
انتشار 80 عنوان کتاب توسط مؤسسۀ اسماعیلیۀ لندن تا پایان سال
در ادامۀ این نشست دکتر سید جلال حسینی بدخشانی، پژوهشگر مؤسسه مطالعات اسماعیلیۀ لندن به سابقۀ فعالیت های علمی این مؤسسه اشاره کرد و گفت: مؤسسۀ اسماعیلیه در سال آینده چهل ساله می شود. این مؤسسه در سال 1977 کار خود را آغاز کرد و در سال 1979 من به آن مؤسسه پیوستم و امروز در اروپا این مؤسسه، بزرگترین مرکز تحقیقات اسلام شناسی، به ویژه در زمینۀ تحقیقات تشیع است. این مرکز غنی ترین کتابخانه را در زمینۀ مطالعات اسماعیلیه دارد و کتاب هایی که در این مؤسسه منتشر می شود به هشت زبان به چاپ می رسد. تاکنون 75 کتاب منتشر شده است و تا پایان سال این رقم به 80 می رسد. یکی از کارهایی که در ارتباط با ایران در این مؤسسه انجام داده ایم ترجمۀ دایرة المعارف بزرگ اسلامی به عنوان «اسلامیکا» است. خوشبختانه این کتاب از کتاب های بسیار موفقی است که در زمینۀ تشیع نگارش شده است.
وی ادامه داد: دایرة المعارف اسلامی پیش از این در اروپا تدوین شده بود ولی نقطۀ تمرکز آن مذهب تسنن بوده است. خوشبختانه دایرة المعارف بزرگ اسلامی در بُعد تشیع ارزش های خیلی بالایی یافته و بناست این اثر به انگلیسی ترجمه شود. هم اکنون ترجمۀ این اثر با روزآمد کردن مقالات و استاندارد زبان اروپایی در دست انجام است؛ به گونه ای که مخاطبانی مقاله های آن را می خوانند تصور کنند این مقالات از ابتدا به زبان انگلیسی نوشته شده است. استادانی از کشورهای آلمان، فرانسه، آمریکا و هند با تخصص خود در حال باز ویرایش این اثر هستند و هم اکنون یکی از کتاب هایی که در زمینۀ مطالعات اسلامی مورد استناد واقع می شود این کتاب است.
دکتر بدخشانی بیان کرد: ارتباط ما با مؤسسۀ میراث مکتوب صرفاً به دلیل استاندارد بالای کار مؤسسه است . زمانی که قصد داشتیم با مؤسسات ایران همکاری کنیم مؤسسات بسیاری را بررسی کردیم و از میان این توانستیم با مؤسسات مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی و مرکز پژوهشی میراث مکتوب بر سر شرایط همکاری به توافق برسیم.
این پژوهشگر در ادامه به انتشار کتاب دیوان قائمیات به زبان سرلیک اشاره و تصریح کرد: دیوان قائمیات که بنده خودم آن را تصحیح کردم با مقدمۀ دکتر استاد شفیعی کدکنی توسط مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد که این اثر به تازگی به خط سرلیک در تاجیکستان به چاپ رسیده است. امیدواریم این تحقیقات در آینده تنها در مؤسسۀ میراث مکتوب منحصر نباشد و ما بتوانیم با مؤسسات دیگر نیز همکاری سازنده ای داشته باشیم. در واقع رسالت اصلی مؤسسه اسماعیلیۀ لندن معرفی آثار خوبی است که در ایران منتشر می شود.
کتیبه هایی که ناشناخته مانده است!
دکتر مرتضی رضوانفر، پژوهشگر سازمان میراث فرهنگی دیگر سخنران این نشست بود که دربارۀ پروژۀ خواندن کتیبه های فارسی در روسیه برای حاضران توضیحاتی را بیان کرد. وی در این باره گفت: طرحی که هم اکنون در دست انجام دارم جمع آوری کتیبه های فارسی از سرتاسر جهان است که در این باره شناسنامه ای تهیه و کتیبه ها مستندنگاری می شود. در واقع کتیبه ها امضای ایران را دارد. این کار با راهنمایی و همکاری آقای قهرمان سلیمانی آغاز شد و متوجه شدیم که آقای ولادیمیر پوتین (رییس جمهور روسیه) در سال 2015 از شهر دربند به عنوان قدیمی ترین شهر روسیه نام برده که توسط قباد ایرانی بنا شده است. زمانی که برای تحقیق به آن شهر رفتم متوجه شدم این شهر یک قلعه دارد به نام نائین قلعه که 40 کیلومتر دیوار دارد. این دیوار توسط خسرو انوشروان ساخته شده است. 32 کتیبه پهلوی در این قلعه وجود دارد که بسیاری از پژوهشگران از وجود آن بی اطلاع بودند. در این منطقه همچنین دو روستا یافت شد که هنوز به زبان پهلوی صحبت می کنند. به دیوار آنجا در منابع مختلف به آن پرداخته شده و بسیاری معتقدند که سدی است که ذوالقرنین در مقابل یأجوج و مأجوج کشیده است و به همین دلیل یهودیان، مسیحیان و مسلمانان در این زمینه تحقیقات خوبی داشته اند. با همکاری میراث فرهنگی قرار است اقداماتی در زمینۀ مجموعه کتیبه ها 32 پهلوی و 100 کتیبه فارسی است که مستندنگاری شده و امیدوارم تا ماه سپتامبر به دو زبان فارسی و روسی منتشر شود.
یادآور می شود دکتر یوسف ثبوتی، بنیان گذار دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان، دکتر مریم مشرف استاد ادبیات دانشگاه شهید بهشتی و علی رفیعی علامرودشتی پژوهشگر بنیاد دایرة المعارف بزرگ اسلامی برای نخستین بار در نشست دوستانۀ مرکز پژوهشی میراث مکتوب حضور داشتند.
گزارش از سیده معصومه کلانکی
گزارش تصویری این نشست را اینجا ببینید.