میراث مکتوب- دکتر محمود عابدی ترجمه عهدنامه ای را که حسین بن محمد بن ابی الرضا حسین علوی آوی در قرن هشتم به فارسی ترجمه کرده است در سال ۱۳۸۲ با عنوان فرمان مالک اشتر تصحیح کرده است.
دکتر عابدی، بیانات خویش را با صحبت درباره ترجمه های عهدنامه مالک آغاز کرد.
وی گفت : سخن گفتن از ترجمه های عهدنامه و پرداختن به جنبه های ادبی آن در حال و هوای امروز نوعی گریز ناکام از مرکز معانی و پناه به پوسته الفاظ است. آشنایان می دانند که چه مایه روشنایی در سرتاسر این نامۀ مبارک هست و چه بسا شنونده مشفق بر آنکه این همه دقایق دل انگیز را فرو می نهد و به گزارش بی خاصیت ترجمه ها و نوع زبان آنها روی می آورد. به حکم تنظیم برنامه عملی گفته اند که استادان محترم به گوشه هایی از آن دقایق بپردازند. عهدنامه مالک اشتر یا پیمان نامه یا فرمان مالک اشتر تاکنون بارها به فارسی ترجمه شده است. استاد محمدتقی دانش پژوه، نسخه شناس و نسخه پژوه معاصر، در گزارشی که در سال ۱۳۵۹ از ترجمه های نهج البلاغه و عهدنامه و برخی از دست نوشته های شناخته شده آن عرضه کرده، بیش از ۳۰ ترجمه را معرفی کرده است. عمده این ترجمه ها در اواخر دوره صفوی یعنی پس از ۱۰۵۰، و بخش اعظم در عهد قاجار بخصوص در عهد ناصری پدید آمده است.
در همه ادوار وقتی عهدنامه را ترجمه می کردند آن را به شاه یا به وزیر یا آمران حکومت تقدیم می کردند و اولین غرضی که از ترجمه در نظر داشته اند، عرضه هنر خویش در ترجمه یا در نگارش بوده است. غرض غایی مترجم این نبود که محتوای عهدنامه را بفهمد و بنویسد یا عرضه کند بلکه فقط می خواست متنی را زیر نام عهدنامه مالک اشتر با نثری پخته بنویسد و اهدا کند. کهن ترین ترجمه عهد نامه موجود فرمان مالک اشتر را حسین بن محمد بن علوی آوی در ایامی که ساکن اصفهان بوده انجام داده و در سال ۷۲۹ نویسانده است و به نماینده حکومت ایلخانی در اصفهان اهدا کرده است. وی در ترجمه، بی اندازه به ترجمه تاریخ یمینی توجه داشته است و نثرش را همپای آن نثر کرده است.
نکته دیگر این که در طول تاریخ می بینیم مخاطب عهدنامه به تدریج تغییر می کند. اولین کسیکه مخاطب عهدنامه است مالک است. حضرت علی (علیه السلام) مالک را به خوبی می شناخته و به قوت ایمان، صدق گفتار و درجه پایندی او به اصول واقف بوده و این عهدنامه فقط برای آن بوده که روزی که مالک به مصر وارد شود آنرا بر دروازه شهر یا سر در دارالعماره بیاویزد تا مردم بخوانند، برنامه کار حاکم جدید را جزء جزء ببینند و بدانند و پس از گذشت مدتی اعمال حاکم را با این عهدنامه بسنجند. اما دلیل اینکه به مرور زمان مخاطب عهدنامه تغییر کرده، این است که مترجم درمی یافته که حاکمان و امرا دیگر به هیچ روی در صدق گفتار و رفتار و اعتقادات همپای مالک نیستند بدین جهت رفته رفته مترجمان دیگر از مالک یادی نمی کنند و فقط به آوردن نثری زیبا و اهدای آن به حاکمان کفایت می کنند.
دکتر محمود عابدی سخنان خود را با بیان بخشی از ترجمه عهدنامه مالک به پایان رسانید.
دکتر عابدی، بیانات خویش را با صحبت درباره ترجمه های عهدنامه مالک آغاز کرد.
وی گفت : سخن گفتن از ترجمه های عهدنامه و پرداختن به جنبه های ادبی آن در حال و هوای امروز نوعی گریز ناکام از مرکز معانی و پناه به پوسته الفاظ است. آشنایان می دانند که چه مایه روشنایی در سرتاسر این نامۀ مبارک هست و چه بسا شنونده مشفق بر آنکه این همه دقایق دل انگیز را فرو می نهد و به گزارش بی خاصیت ترجمه ها و نوع زبان آنها روی می آورد. به حکم تنظیم برنامه عملی گفته اند که استادان محترم به گوشه هایی از آن دقایق بپردازند. عهدنامه مالک اشتر یا پیمان نامه یا فرمان مالک اشتر تاکنون بارها به فارسی ترجمه شده است. استاد محمدتقی دانش پژوه، نسخه شناس و نسخه پژوه معاصر، در گزارشی که در سال ۱۳۵۹ از ترجمه های نهج البلاغه و عهدنامه و برخی از دست نوشته های شناخته شده آن عرضه کرده، بیش از ۳۰ ترجمه را معرفی کرده است. عمده این ترجمه ها در اواخر دوره صفوی یعنی پس از ۱۰۵۰، و بخش اعظم در عهد قاجار بخصوص در عهد ناصری پدید آمده است.
در همه ادوار وقتی عهدنامه را ترجمه می کردند آن را به شاه یا به وزیر یا آمران حکومت تقدیم می کردند و اولین غرضی که از ترجمه در نظر داشته اند، عرضه هنر خویش در ترجمه یا در نگارش بوده است. غرض غایی مترجم این نبود که محتوای عهدنامه را بفهمد و بنویسد یا عرضه کند بلکه فقط می خواست متنی را زیر نام عهدنامه مالک اشتر با نثری پخته بنویسد و اهدا کند. کهن ترین ترجمه عهد نامه موجود فرمان مالک اشتر را حسین بن محمد بن علوی آوی در ایامی که ساکن اصفهان بوده انجام داده و در سال ۷۲۹ نویسانده است و به نماینده حکومت ایلخانی در اصفهان اهدا کرده است. وی در ترجمه، بی اندازه به ترجمه تاریخ یمینی توجه داشته است و نثرش را همپای آن نثر کرده است.
نکته دیگر این که در طول تاریخ می بینیم مخاطب عهدنامه به تدریج تغییر می کند. اولین کسیکه مخاطب عهدنامه است مالک است. حضرت علی (علیه السلام) مالک را به خوبی می شناخته و به قوت ایمان، صدق گفتار و درجه پایندی او به اصول واقف بوده و این عهدنامه فقط برای آن بوده که روزی که مالک به مصر وارد شود آنرا بر دروازه شهر یا سر در دارالعماره بیاویزد تا مردم بخوانند، برنامه کار حاکم جدید را جزء جزء ببینند و بدانند و پس از گذشت مدتی اعمال حاکم را با این عهدنامه بسنجند. اما دلیل اینکه به مرور زمان مخاطب عهدنامه تغییر کرده، این است که مترجم درمی یافته که حاکمان و امرا دیگر به هیچ روی در صدق گفتار و رفتار و اعتقادات همپای مالک نیستند بدین جهت رفته رفته مترجمان دیگر از مالک یادی نمی کنند و فقط به آوردن نثری زیبا و اهدای آن به حاکمان کفایت می کنند.
دکتر محمود عابدی سخنان خود را با بیان بخشی از ترجمه عهدنامه مالک به پایان رسانید.