میراث مکتوب- کتاب «نظام وزنی شعر فارسی» به کوشش محسن مهدوی مزده نسخه ترجمه شده از رساله دکتری نویسنده در دانشگاه آریزونا است. مهدوی‌مزده در این کتاب ضمن پرداخت به آثار وزن‌شناسانی چون پرویز خانلری و ابوالحسن نجفی، به صورت غنی‌تر و با جزئیات بیشتر درباره وزن شعر فارسی گفتارهایی شرح داده است.
مولف کتاب معتقد است: قرن‌هاست که فارسی‌زبانان دربارۀ وزن شعر فارسی کتاب نوشته‌اند و برای توضیح ساختار آن نظریه‌پردازی کرده‌اند اما تنها با طلوع دوران علم جدید و رسیدن آثار به ایران بود که پژوهشگران فارسی‌زبان خوش فکری مانند مسعود فرزاد، پرویز ناتل خانلری، ابوالحسن نجفی، تقی وحیدیان، کامیار شمیسا ظهور کردند و موفق شدند از دریچه‌های تازه به عروض فارسی بنگرند و پیشرفت‌های معناداری در این عرصه حاصل کنند.
این پژوهشگران هم در کنار گذاشتن مفروضات نابجای پیشینیان و هم در کشف نظم‌های پنهان نظام وزنی فارسی دستاوردهای انکارناپذیری داشتند اما گشایش علمی بزرگی که لازم بود شناخت نظام وزنی فارسی رخ دهد با آثار این پژوهشگران اتفاق نیفتاد. این البته به لحاظ تاریخی عجیب نیست حتی درباره شعر انگلیسی، سردرگمی در باب ساختار و مبنای نظام وزنی مدتها طول کشید و گشایش بزرگ تازه در دهه های شصت و هفتاد، میلادی حاصل شد.
این نکته از این جهت مهم است که که شعر انگلیسی هم در مقایسه با شعر فارسی ساختار وزنی بسیار ساده‌تری دارد و هم بر خلاف شعر فارسی دهه‌ها در معرض مداقه و تحلیل زبانشناسان و ادیبان برجسته‌ای برخاسته از نقاط مختلف جهان بوده است.
با توجه به این امر قابل انتظار است که پیشرفت‌هایی در مقیاس مشابه در عروض فارسی دست کم با چند دهه تأخیر رخ دهند، پژوهش‌های جریان اصلی عروض نوین فارسی علی رغم موفقیت‌های بزرگشان به برخی سؤالات اساسی درباره وزن فارسی پاسخ ندادند.
اما مشکل اصلی بی پاسخ ماندن این سؤالات، نبود بلکه برجسته نشدن این سؤالات و سؤالاتی مهمتر بود؛ سؤالاتی از قبیل اینکه:
ذات نظام وزنی فارسی چیست؟
چرا نوعی نظم در ساختار آن به چشم میخورد؟
ما چگونه اوزان را می‌آموزیم و چگونه می‌توانیم درباره الگوهایی که تا به حال نشنیده‌ایم قضاوت‌های وزنی سازگار و مشترک داشته باشیم؟
رویکرد این کتاب در مواجهه با نظام وزنی شعر فارسی متمرکز بر این گونه سؤالات است و مبنای نظریۀ حاضر این است که نظام وزنی فارسی ریشه در شهودهای موسیقایی دارد و توصیف و تبیین این نظام نیز باید از همین منظر صورت بگیرد.
این کتاب تلاشی است برای پاسخ به پرسش هزار ساله نظریه وزنی حاضر که با اتکا بر یافته‌های زبان شناسی جدید و پژوهش‌های دهه‌های اخیر در ایران و غرب در عرصه موسیقی، روانشناسی و ریتم تدوین و تبیین شده است.
در این کتاب درباره نظام وزنی شعر فارسی نوشتارهایی ارائه شده است که شامل ادعاهایی درباره ساختار، اوزان تقسیم بندی، فرایندهای یادگیری، فهم آنها و ارتباط آنها با اوزان سنتهای وزنی دیگر است.
کتاب «نظام وزنی شعر فارسی» اثر محسن مهدوی مزده نشر فرهنگ نو در ۳۵۰ صفحه و به قیمت ۳۵۰ هزار تومان روانه بازار نشر و کتابفروشی‌ها شده است.
منبع: ایبنا