میراث مکتوب- «کتاب حقوق ملل» به عنوان اثر شایسته تقدیر چهارمین دورۀ ملی و اولین دورۀ بین‌المللی جشنواره کتاب سال فرهنگی دانشجویان، معرفی شد.
در مراسم اختتامیه این جشنواره که روز چهارشنبه 10 آذرماه 1400 با حضور دکتر محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران، و دکتر هادی بهرامی احسان، معاون فرهنگی دانشگاه تهران، در این دانشگاه برگزار شد، از محسن نیک‌بین، مصحح و پژوهشگر «کتاب حقوق ملل» تقدیر شد.
گفتنی است «کتاب حقوق ملل» نوشتۀ فریدریش زالفلد، ترجمۀ میرزا محبعلی خان یکانلو (ناظم الملک)، با دیباچۀ استاد محمدعلی موحد و تصحیح و پژوهش محسن نیک‌بین از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است.
کتاب حقوق ملل، در دو بخش حقوق ملل در زمان صلح و حقوق ملل در زمان جنگ، در سال‌های 1269 و 1271 ق از ترکی عثمانی به فارسی برگردانده شده است. نسخه ترکی اثر نیز که در سال‌های 1263 و 1264 ق به دست اتوکار اشلشتا-وِشِرد اتریشی در وین به چاپ رسید، نقطه ورود حقوق بینالملل مدرن به امپراتوری عثمانی پنداشته می‌شود. اهمیت کتاب، بدان پایه است که جزء نخست آن در سال 1290 ق، تحت عنوان کتاب حقوق الامم به زبان عربی نیز برگردانده شده است.
از آن جا که ترجمه‌های فارسی و عربی، هر دو از روی متن ترکی انجام شده و اشلشتا در متن اخیر هیچ اشاره‌ای به منبع و مرجع اثر خود ننموده است، تا انجام پژوهش حاضر، روشن نبود که مرجع نخستین ترجمه حقوق بینالملل مدرن در خاورمیانه به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی، کتابی تحت عنوان راهنمای حقوق موضوعه ملل، نوشته حقوقدان و اقتصاددان آلمانی، فریدریش زالفِلد بوده است. این امر یکی از مهمترین دستاوردهای محسن نیک‌بین است.
نسخه حاضر، از یک سوی، نخستین تصحیح از ترجمه میرزا محبعلی خان یکانلو از کتاب حقوق ملل پس از قریب به 170 سال است و از سوی دیگر، دربرگیرندۀ متنی مقابله شده با مرجع ترکی و اصل آلمانی. به بیان دیگر، در کتاب حاضر، تلاش شده که تمامی تمایزهای میان ترجمه فارسی با ترکی و همچنین آن چه که اشلشتا- وشرد در ترجمه ترکی خود از قلم انداخته مورد توجه قرار گیرد.
بر این اساس، در تصحیح نیک‌بین از کتاب حقوق ملل، خواننده با متنی منقح از ترجمه فارسی یکانلو به همراه تمامی حذفیات و ارجاعات از قلم افتاده متن آلمانی روبرو خواهد شد. علاوه بر این، مصحح در توضیح مفاهیم و عبارات دشوار، از طریق ارجاع به ترجمه‌های جدیدتر حقوق بینالملل و همچنین برخی سفرنامه‌های فارسی کوشیده است.
