یکی از متون نقّالیِ پر خواننده و محبوب عامه قصه چهار درویش است. از این افسانه تاکنون دهها تحریر مکتوب متعلق به سه سده گذشته در دست است. چندین روایت شفاهی نیز دارد و این نشاندهنده آن است که در محافل و قهوهخانهها و شبنشینیها خوانده و روایت میشده است.
امروزه با وجود تلویزیون و رسانههای دیگر، شاید مردم کمتر به این قصهها مراجعه کنند و دسترسی داشته باشند. از اینرو، در مجموعه ادب عامه از میان روایات مختلف داستان یکی از قدیمیترین و کاملترین متن را آوردهایم. چهار درویش با توجه به چاپهای سربی و سنگی و نسخ خطی فراوانی که داشته، تا کنون به شیوهای مصحَح و منقح چاپ نشده است.
به دلیل پر خواننده بودن کتاب، اختلاف نسخههای خطی و چاپی آن نیز زیاد و گاه نثر آنها متفاوت است. علاوه بر آن، لازم است برای تدوین تاریخ ادبیات عامه، آثار و متون آنکه همواره مورد غفلت مورخان ادبی بوده، این آثار به شکل علمی و توأم با نقد و بررسی منتشر شود تا هم مردم که مخاطب اصلی این آثار هستند بهره ببرند و هم تصحیحی منقح انجام گیرد.
چهار درویش به گواهی قدیمترین نسخه خطی تاریخدار مربوط به سال ۱۱۶۳ هجری قمری و جزو ادبیات داستانی عصر صفوی است. در این دوره تحریر افسانههای عامه بیش از پیش معمول شد و آثار معتبری در این عهد به وجود آمد. دلیل خلق آثار جدید رواج قصهگویی و قصهخوانی در محافل و قهوهخانهها بود.
این کتاب به تصحیح دکتر حسن ذوالفقاری و عباس سعیدی به تازگی از سوی نشر ققنوس منتشر شده است.
چهار درویش، تصحیح: حسن ذوالفقاری، عباس سعیدی، تهران، ققنوس،382 صفحه، قطع: رقعی، بها: 250000ریال، 1395.