میراث مکتوب- نشست «بررسی علمی پیوندهای زبانی بین زبان فارسی و اردو» به همت گروه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان انجمن زبانشناسی ایران و با همکاری بنیاد سعدی و دانشگاه علامه طباطبائی در بستر فضای مجازی برگزار شد.
این نشست با حضور محمد ناصر، رئیس بخش فارسی دانشکده خاورشناسی دانشگاه پنجاب، فلیحه زهرا کاظمی، رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ال سی لاهور و محمد اقبال شاهد، رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جی سی لاهور به میزبانی رضامراد صحرایی، معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی ۳۰ آذرماه ۱۴۰۰ برگزار شد.
در ابتدای این نشست، صحرایی با اشاره به اشتراکات فرهنگی ایران و پاکستان گفت: کشور پاکستان با ایران نزدیک به هزار متر مرز مشترک دارد و علاوه بر این، بیش از ۲۰۰ میلیون جمعیت با آیین و فرهنگ مشترک در این کشور زندگی می کنند.
در ادامه الهام حدادی، کارشناس میز پاکستان در بنیاد سعدی گزارشی از وضعیت زبان فارسی در پاکستان ارائه کرد و گفت: زبان فارسی عامل همگرایی دو جنبه داخلی و خارجی است و در حوزه شبه قاره هند، اکنون پاکستان نماد واقعی تلفیق و نفوذ فرهنگ عربی و اسلامی در شبه قاره هستند و می‌توان ادعا کرد که زبان فارسی در پاکستان یکی از مؤلفه‌های شاخص هویت فرهنگی و برهان وجودی این کشور است.
حدادی افزود: تأثیر زبان فارسی در زبان های محلی پاکستان مانند پشتو، پنجابی، سندی و… از حیث کلمات و تشبیهات بسیار نمایان اما نفوذ آن در زبان اردو بیشتر است و رسم الخط و ترتیب دستور آن با فارسی یکی و علاوه بر این، حدود ۶۰ درصد زبان اردو فارسی است و اغلب ضرب المثل‌های اردو از فارسی گرفته شده است.
وی با اشاره به خدمات آموزشی بنیاد سعدی در پاکستان گفت: ما در نمایندگی‌های فرهنگی پاکستان از جمله اسلام آباد، راولپندی، لاهور، پیشاور، کویته و حیدرآباد کلاس‌های آموزش زبان فارسی داریم و رایزنان ما به‌عنوان نمایندگان بنیاد سعدی در این مجموعه‌ها بسیار فعالند و در دوره کرونا همچنان کلاس‌های ما به صورت مجازی برگزار شد و خوشبختانه استقبال از زبان فارسی همچنان در بین جوانان پاکستانی رواج دارد.
در ادامه، شهین نعمت زاده، رئیس انجمن زبانشناسی ایران با اشاره به نزدیکی زبان فارسی و اردو عنوان کرد: یک نگاه ساده به دایره المعارف‌ها به ما نشان می‌دهد که نزدیکترین زبان به فارسی، زبان اردوست و در واقع، این دو زبان خواهر یکدیگر محسوب می‌شوند و پیوندهای عمیقی با هم دارند.
در ادامه، محمد ناصر مدیر گروه زبان فارسی دانشگاه پنجاب نیز گفت: نخستین کتاب در زمینه عرفان و تصوف «کشف المحجوب» به زبان فارسی در شهر لاهور نوشته شده است که امروز پس از گذشت هزارسال یکی از مهمترین منابع اسلامی- ایرانی به شمار می‌آید.
وی افزود: هفت قرن بعد از حضور مسعود سعد سلمان در دوران غزنویان گسترش و ترویج شعر فارسی در شبه قاره بسیار ثمربخش بود، چون نه تنها به عنوان زبان درباری و رسمی جایگاه ویژه‌ای به دست آورد، بلکه جای خود را در بین مردم نیز باز کرد.
در ادامه، محمد اقبال شاهد به اشعار بسیار فارسی و اردوی اقبال لاهوری اشاره کرد و فلیحه زهرا کاظمی نیز درباره زمینه تاریخی نزدیکی زبان فارسی و اردو با اشاره به مؤلفه های فرهنگی و ادبی دو کشور ایران و پاکستان صحبت کردند.
در بین این برنامه، فیلم حافظ خوانی فارسی آموزان کشورهای مختلف که به مناسب جشن شب چله به بنیاد سعدی ارسال کرده بودند، پخش شد.
در پایان نیز مهین ناز میر دهقان، استاد زبانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، تحقیقی که در آن سه نظام نوشتاری زبان فارسی، اردو و پشتو را مقایسه کرده بود، شرح داد و گفت: از نظر زبانشناسی نزدیکی زیادی بین زبان فارسی و اردو وجود دارد. فارسی، اردو و پشتو هرسه از راست به چپ و به صورت فارسی عربی نوشته می‌شوند و مانند فارسی نوشتار پیوسته دارند.
وی افزود: خط فارسی-عربی به دلیل انعطاف پذیری، این امکان را به زبان‌های مختلف می‌دهد که از آن استفاده کنند.
میردهقان با اشاره به گستردگی زبان هند و ایرانی گفت: زبان هند و ایرانی یکی از خانواده های بسیار بزرگ در زبان هند و اروپایی هستند و تعداد متکلمانی که به این زبان هاصحبت می‌کنند بسیار زیاد هستند.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد سعدی