میراث مکتوب – تلک آثارنا تدل علینا / فانظروا بعدنا إلى الآثار
داستان ارتباط من با مرحوم استاد «عبدالحسین حائری» از جهات مختلفی طولانی است. در تاریخ معاصر ایران، چند تنی را می‌شناسیم که به فن علمی خاصی شهره شده‌اند و به همین سبب، متأسفانه دیگر فضایل علمی‌شان پوشیده مانده است. یکی از مصادیق این گفته، مرحوم استاد «سید کریم امیری فیروزکوهی» است. او به عنوان یکی از شعرای ممتاز غزلسرای معاصر مطرح است که نسبت به آن، شک و شبهه‌ای نیست. اما اهلش می‌داند که او یکی از علمای جامع عصر خود در علوم اسلامی بود و اشتهار به شاعری، این فضیلت‌ها را مستتر ساخته است. از این قبیل، مرحوم استاد «محمدتقی دانش‌پژوه» است که او هم عالم تراز اولی در تمامی علوم اسلامی بود اما دیگر فضایل‌شان به سبب شهرت در فهرست‌نگاری، پوشیده مانده است.
استاد «عبدالحسین حائری» (رحمة‌الله علیه) هم از همین دست است که فضایل علمی فراوانش، پنهان مانده است. اما اهل دقت، نیک می‌دانند که او در عنفوان جوانی به درجه اجتهاد نائل آمده بوده است به طوری که برخی از مراجع عظام تقلیدِ در قید حیات، هم‌دوره او بوده‌اند. اما دریغ که شهرت به فهرست‌نگاری و نسخه‌پژوهی، دیگر جوانب علمی‌شان را پوشاند.
او در وهله اول، یک فقیه و اصولی بود و نزد آیات عظام خوانساری، صدر، حجت و بروجردی، کسب فیض کرده بود و چنانچه در کسوت روحانیت می‌ماند، اگر مخصوصاً با توجه به زمینه‌های خانوادگی، مرجعیت نمی‌یافت لااقل از علمای برتر زمان خود ـ با همان لوازم و التزامات – می‌شد. البته او تحصیلات دیگری هم مثلاً در فلسفه داشت اما نه به عنوان تخصصی. این معنی هم باید مورد توجه باشد که مرحوم حائری در ساحت اخلاقی نیز در کمال نزاهتِ نفس و انزوا و بی‌ادعایی و پارسایی می‌گذرانید.
دو مطلب هم به اختصار اشاره می‌کنم؛ یکی اینکه سابقه خانوادگی ما با خاندان حائری طولانی است. به این نحو که آقای حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی جدّ مادری مرحوم حائری با جدّ پدری مادر من آقا میرزا یوسف اردبیلی و همچنین میرزای شیرازی دوم و ثقة‌الاسلام شهید تبریزی در کربلا نخست در حوزه شیخ علی یزدی و بعداً در حوزه فاضل اردکانی هم‌درس بوده‌اند. دوم از آقای دکتر سید محمود مرعشی نجفی ریاست محترم کتابخانه آیت‌الله مرعشی باید کمال تشکر را داشت که مخصوصاً در اواخر ایام حیات و بیماری استاد حائری، از هیچ احترام و حمایتی نسبت به او دریغ نفرمودند. میراث علمی مرحوم حائری برای اخلاف، عظیم و گرانبها است و مقام شامخ علمی او، در آینده ظهور و بروز بیشتری خواهد داشت. خدایش بیامرزد.
منبع: روزنامۀ ایران