میراث مکتوب- دومین نشست تخصصی نظامی‌پژوهی با محوریت پیوند هنرهای نمایشی با آثار حکیم نظامی یکشنبه (29 خرداد‌ماه) با همکاری موسسه نظامی‌پژوهی و اداره کل فرهنگ و ارشاد آذربایجان شرقی و با سخنرانی شکرخدا گودرزی، استاد دانشگاه هنرهای زیبای تهران و سوره در حوزه ادبیات نمایشی و اردشیر رستمی، پژوهشگر ادبیات، نویسنده و روزنامه‌نگار در تالار صیامی مجتمع فرهنگی هنری 22 بهمن تبریز برگزار شد.
گودرزی در این مراسم با بیان اینکه تبریز شهری است که سایه بزرگانش بر سر ادبیات، شعر و هنر ایران گسترده شده است، گفت: حکیم نظامی یکی از این شاعرانی است که من او را دوست دارم. چرا‌که او از عشق سخن می‌گوید.
وی ادامه داد: تعبیری عرفانی از بیشتر آثار شاعران کرد و من به جرات می‌گویم، هیچ شاعری را به اندازه نظامی نداریم که اینقدر زمینی از عشق سخن بگوید و این وجه تمایز نظامی با سایر شعرا است.
گودرزی گفت: نظامی را با آن چیزی که در قرن بیستم از آن با عنوان «ارتباط خلاق در جامعه» نام می‌بریم، می‌توان مقایسه کرد؛ به‌ویژه در جامعه‌ای که خشونت و نامهربانی تبدیل به عنصر اصلی شده است، خواندن آثار نظامی می‌تواند روح انسان را لطیف کرده و با عشق آشنا کند.
وی دیگر ویژگی نظامی را نگاه امروزی به زن دانست و افزود: نظامی این قدرت را که با گفتمان امروزی درباره زن سخن بگوید. وقتی از نظامی صحبت می‌کنیم از یک شاعر قرن بیستمی که با پدیده فیمینیسم و برابری زن و مرد آشنا است، سخن نمی‌گوییم بلکه از یک شاعر در قرن ششم در دوره سلجوقی یعنی حدود 9 قرن پیش حرف می‌زنیم و این قدرت تفکر او را می‌رساند.
این نمایشنامه‌نویس، آثار نظامی را سرشار از گفتمان و هرمنوتیک دانست و افزود: همان‌طور که هانس گئورگ گادامر، بحث هرمنوتیک را مطرح می‌کند، می‌توانیم با خواندن متون نظامی و کشف لایه‌های پیدا و پنهان آن به اصل مهم هرمنوتیک دست یابیم.
گودرزی اضافه کرد: اصل مهم در هرمنوتیک این است که چطور متون کهن را می‌توانیم به زبان امروزی تبدیل کنیم و در این رابطه در ابتدا با شناخت زبان و سپس نشانه‌ها و معنا می‌توانیم راهی برای گفتمان پیدا کنیم.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: نظامی یکی از زیباترین و شیواترین زبان‌ها را دارد و زبانش به‌دور از هرگونه پیچیدگی، جاری جویبار و شناور بوده و زبان یک قصه‌گو است و این همان چیزی است که در تئاتر و هنرهای نمایشی به آن نیاز داریم.
وی با بیان اینکه از هر اثر نظامی می‌توان چندین اثر تئاتر ساخت، ادامه داد: متون نظامی پیچیدگی نوشته‌های سهروردی را ندارد. متن‌های سهروردی رمزی است و نیاز به رمز گشایی دارد اما نظامی زبان شیوا، پیش برنده دارد.
گودرزی افزود: خصیصه خاص آثار او ایجاد کنش است و منجر به کشش از سوی مخاطب می‌شود که یکی از ویژگی‌های مهم درام است.
گودرزی تصریح کرد: یکی از عللی که باعث کم‌لطفی به نظامی شده، این است که آثارش مبتنی بر عشق و عشق زمینی است. نوشته‌های نظامی پر از عشق است؛ پر از رابطه زمینی؛ نه مجازی،تجریدی و خیالی.
وی با بیان اینکه آثار حکیم نظامی از سال ۱۳۱۴ در کشورهای مختلف از‌جمله ترکیه، هندوستان و سایر کشورها به فیلم سینمایی تبدیل شده است، گفت: براساس تحقیق یکی از استادان، ۶۰۰ اثر در جهان براساس آثار نظامی نوشته شده که اسامی همگی موجود است.
گودرزی گفت: برای گادامر، هایدگر و بِکِت احترام زیادی قائل هستم اما فکر می‌کنم اگر سراغ متون قدیمی خودمان نرویم، دچار خسران می‌شویم.
نظامی پروردگار داستان است
پژوهشگر ادبیات و نویسنده در این مراسم با تاکید بر اینکه به‌عنوان یک هنرمند در این مراسم حضور دارد، نه یک شخصیت آکادمیک گفت: نظامی پروردگار داستان است.
اردشیر رستمی گفت: یکی از مشکلات سرزمین ما آسمانی بودن است، سر ما مدام رو به آسمان است. گویی انسان هیچ نقشی در این دنیا ندارد. و همین امر تفاوت اصلی انسان ایرانی و آلمانی و سایر کشورها است. ما خداوند را مسئول تمام کارها و امور می‌دانیم. نظامی شاعر زمین و شاعر عشق است و خصیصه اصلی او همین است.
رستمی گفت: گرچه زبان نظامی، شعر است اما در اصل او یک داستان‌سرا است. بیان داستان با آوا، هجا، وزن و قافیه باعث شیرین‌تر و قشنگتر شدن آن شده و حفظ کردن شعر را راحت‌تر می‌کند.
منبع: ایبنا