میراث مکتوب- قرار است بزودی انجمن علمی مطالعات تطبیقی در ادیان جهان، همایش بزرگداشت مقام علمی استاد فرزانه، دکتر فتح الله مجتبایی را برگزار کند.
گفته شده در مراسم بزرگداشت استاد فتح الله مجتبایی که به بنیان گذار و پدر مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی در ایران معروف است، اساتید مطرحی از جمله دکتر ژاله آموزگار، استاد فرهنگ و زبانهای باستانی، سید محمدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، دکتر علی اصغر دادبه، استاد فلسفه اسلامی و ادبیات عرفانی، دکتر شهرام پازوکی، استاد فلسفه و عرفان تطبیقی، دکتر محمدتقی راشد محصل، استاد فرهنگ و زبانهای باستانی نیز حضور خواهند داشت.
انجمن علمی مطالعات تطبیقی در ادیان جهان تاریخ و مکان برگزاری همایش بزرگداشت مقام علمی استاد فتح‌الله مجتبایی را در روز پنج شنبه 22 آذر 97، از ساعت 9 تا 13 در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، ساختمان علوم پایه، سالن علامه طباطبایی با ورود آزاد برای عموم اعلام کرده است.
برگی از زندگی استاد فتح‌الله مجتبایی
فتح‌الله مجتبایی (متولد ۱۳۰۶ در تهران)، نویسنده و مترجم ایرانی، عضوشوای عالی علمی ومشاور عالی در بخش ادیان و عرفان مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی وعضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
فتح الله مجتبایی در 18 آذر ماه 1306 هـ . ش در تهران متولد شد ولی چند ماه بعد از تولد، مادرش او را به فراهان برد. وی تا چهارده سالگی در فراهان ماند. در این ایام دروس مطول، جامعالمقدمات، مغنی و زبان فرانسه خواند. در1320هـ .ش به اراک آمد و در 1321 هـ .ش وارد دبیرستان پهلوی سابق (امام علی کنونی) شد.
وی مقدمات ادبیات و علوم رسمی را در فراهان اراک فرا گرفت و بعد تحصیلات خود را در دانشکدۀ زبان و ادبیات دانشگاه تهران پی گرفت و از محضر اساتیدی چون سعید نفیسی، صورتگر، خانلری و هوشیار بهره برد.
در سال ۱۳۳۲ از دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران و دانشسرای عالی درجه لیسانس گرفت و وارد کارهای دولتی شد و در دبیرستان‌های اراک به تدریس زبانهای خارجی و ادبیات پرداخت و به کار ترجمه و تألیف نیز روی آورد و شرح بوطیقای ارسطو را ترجمه کرد.
در ۱۳۳۹ از طرف وزارت فرهنگ برای آشنایی با روشهای جدید تألیف کتابهای درسی به خارج از کشور اعزام شد و پس از یک دورۀ مطالعه و تحقیق در این زمینه در ایالات متحدهٔ آمریکا (دانشگاه کلمبیا، نیویورک) به کشور بازگشت و مأمور تهیه و تدوین کتابهای درسی در ادبیات برای دبیرستانها شد.
در سال 1341 به وابستگی فرهنگی ایران در پاکستان و مدیریت خانه‌های فرهنگی ایران در شهر لاهور منصوب شد، و تا سال 1344 در آنجا به خدمات فرهنگی و تحقیق در فرهنگ اسلامی- ایرانی شبه قاره مشغول بود. وی در آنجا زبان سانسکریت آموخت و به مطالعه تاریخ دوران اسلامی هند و فرهنگ و ادب فارسی پرداخت و محضر استادانی چون مولوی محمدشفی، پیر حسام الدین راشدی، دکتر محمدباقر، علامه صدیقی و وزیرالحسن ابدی را درک کرد.
در پائیز 1344 به دعوت پروفسور ویلفرد کنتول اسمیث، اسلام شناس و هندشناس معروف و رئیس مرکز مطالعات ادیان دانشگاه هاروارد به آمریکا رفت و در آنجا به تحقیق در تاریخ ادیان جهان پرداخت و ادبیات فارسی و متون عرفانی را به زبان فارسی برای دانشجویان تدریس کرد.
دکتر مجتبایی تا سال 1350 در دانشگاه هاروارد به تحصیل در رشته فرهنگ و تاریخ ادیان و زبانهای باستانی ایران و هند اشتغال داشت و به اخذ درجۀ فوق لیسانس در تاریخ تطبیقی ادیان و دکتری در تاریخ ادیان و فلسفههای ایران و هند نائل گردید و بعد از آن به ایران بازگشت و سپس با سفر به کمبریج انگلستان در دورۀ دکتری ادیان و فلسفههای شرق مشغول تحصیل گردید و از محضر استادانی چون پروفسور اینگالز، ریچاد فرای، پروفسور یاکوبسون و پروفسور ولفسون استفاده کرد و سرانجام در سال 1356هـ . ش موفق به اخذ درجه دکتری شد.
از سال 1350 که دکتر مجتبایی بطور متناوب در ایران و انگلستان بود، فعالیت‌های متنوعی دنبال کرد. وی مدتی در کالج دماوند به تدریس ادبیات فارسی و در گروه فلسفۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران به تدریس حکمت شرق مشغول بود و سال بعد به دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی انتقال یافت و در گروه ادیان و عرفان تطبیقی به خدمت پرداخت.
همچنین چون زمینۀ اصلی تحقیقات و تحصیلات دکتر مجتبایی موضوعات مربوط به تاریخ و فرهنگ ایران و هند بود، در این مدت دوبار به کشور هند سفر کرد و برای آشنایی با روشهای سنتی تفسیر متون هندویی و نیز مشاهدۀ احوال و سازمان‌های دینی زرتشتیان هند چند گاهی در بنارس و دهلی و بمبئی به مطالعه و بررسی پرداخت.
در سال1353به رایزنی فرهنگی ایران در هند مأمور شد و تا پائیز 1356 در آن کشور به خدمات مربوط به مطالعه و تحقیق در روابط فکری و فرهنگی مسلمانان و هندوان در شبه‌قاره اشتغال داشت و در این زمینه تألیفاتی نیز به صورت کتاب و مقاله منتشر کرد.
پس از پایان مأموریت و بازگشت به کشور همچنان در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران به تدریس ادامه داد و چند دوره مدیریت گروه ادیان و عرفان آن دانشکده را برعهده داشت.
از دکتر فتح‌الله مجتبایی تاکنون بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب، مقاله و شعر و نقد کتاب به صورت تألیف و ترجمه و تصحیح به زبانهای فارسی و انگلیسی در ایران و خارج از ایران منتشر شده‌است. ترجمهکتابهای «شعر جدید فارسی»، «چیترا و گزیده اشعار»، «بوطیقا- هنر شاعری»، «گزیده اشعار رابرت فراست»، «عصر طلایی یونان و فلسفه و هنر آن» تالیف ویل دورانت، «تاریخ ادبیات ایران» تالیف ادوارد براون، تصحیح «طوطی نامه» تالیف ضیاءالدین نخشبی، تصحیح «روضة العقول یا مرزبان نامه بزرگ» از محمد بن غازی ملطیوی و… از جمله آثار اوست.
همچنین جایزۀ دکتر فتح‌الله مجتبایی، جایزه‌ای است که به برترین پایان‌نامهٔ دکتری در رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، ادیان و عرفان اهدا می‌شود. این جایزه با هدف ارزیابی کیفی رساله‌های دانشجویان مقطع دکتری، شناسایی آسیب‌ها در این حوزه، کمک به رفع آن‌ها و ایجادِ بستری مناسب برای ارتقایِ سطح کیفی رساله‌ها تدارک دیده شده‌است و اولین دورۀ اعطای این جایزه در آذرماه سال ۱۳۹۰ برگزار شد. پایان‌نامۀ برگزیده پس از بررسی هیئت داوران، متشکل از برجسته‌ترین استادان رشته‌های ادیان و عرفان و زبان و ادبیات فارسی، برای دریافت جایزه معرفی و علاوه بر دریافت لوح تقدیر و جایزۀ نقدی، امکان نشر آن در انتشارات هرمس فراهم می‌شود.