به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، هفتاد و چهارمین مجلس چهارشنبه‌های آخر ماه این مؤسسه، موسوم به شوق دیدار، چهارشنبه 24 مهرماه، برگزار شد.
در ابتدای این جلسه دکتر اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب ضمن خیر مقدم به حاضران، به معرفی میهمانانی پرداخت که برای نخستین بار در این جلسه حضور یافته‌اند و سپس گزارشی از فعالیت‌های مؤسسۀ میراث مکتوب ارائه کرد.
وی با اشاره به مشکل کمبود کاغذ، گفت: با وجود موانعی که بر سر راه ماست تولیدات میراث مکتوب همچنان جریان دارد و علاوه بر مجلات سه‌گانۀ مؤسسه، که اخیراً شماره‌های جدید آن‌ها به چاپ رسیده، کتاب‌هایی همچون تفسیر بصائر یمینی، لطائف التفسیر و تفسیر درواجکی نیز زیر چاپ قرار دارد و فهرست متون چاپی میراث مکتوب را نیز به زودی چاپ و منتشر خواهیم کرد.
رونمایی از یک تفسیر فارسی کهن و ارزشمند
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در ادامه به ارائۀ توضیحاتی در خصوص تفسیر بصائر یمینی اثر معین‌الدین محمد بن محمود نیشاپوری پرداخت و گفت: این تفسیر که تصحیح آن در 4 جلد تدوین شده، نثری کهن، شیرین، بی‌نظیر و واقعا خواندنی دارد و از شاهکارهای تفسیری فارسی قرن ششم هجری است.
وی با اشاره به تصحیح این اثر زیر نظر دکتر علی رواقی و طی قراردادی که نخستین گام‌های آن به 20 سال پیش بازمی‌گردد، اظهار امیدواری کرد که نخستین چاپ آن با مقدمۀ ارزشمند دکتر رواقی تا ماه آینده به دست علاقه‌مندان برسد.
دکتر ایرانی افزود: ما به دلیل محدودیت‌هایی که از نظر بودجۀ کاغذ، محل نگهداری و امکانات داریم در هر بار تعداد 50 دوره چاپ می‌کنیم؛ در حالی که به جهت ارزشمندی این اثر تفسیری که مایۀ افتخار برای فرهنگ ایران است، ترجیح ما این بود که بتوانیم در هر بار حداقل هزار نسخه را چاپ و توزیع کنیم.
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب گفت: در آیندۀ نزدیک جلسه‌ای برای رونمایی از تفسیر بصائر یمینی و تفسیر درواجکی خواهیم داشت.
در ادامه دکتر علی رواقی به ارائۀ توضیحاتی در خصوص این اثر پرداخت و گفت: پیشنیۀ تصحیح تفسیر بصائر به سال 1346 برمی‌گردد که ما در آن زمان در بنیاد فرهنگ ایران در حال آماده‌سازی این تفسیر بودیم و قرار بود همان سال‌ها چاپ شود، اما آماده‌سازی آن، به دلیل وجود نسخه‌های متعدد و زمانبر بودن مقابلۀ نسخه‌ها، تا سال 1352 طول کشید.
وی ادامه داد: در آن مقطع به دلیل سفری که برای من پیش آمد، انتشار این اثر میسر نشد و فقط جلد نخست آن در سال 1359منتشر شد.
دکتر رواقی با اشاره به طرح دوبارۀ موضوع تصحیح تفسیر بصائر در سال 1375 و موانعی که مجدداً این کار را به تعویق انداخت، گفت: نهایتاً این کار در سال‌های اخیر در اولویت قرار گرفت و خوشبختانه به انجام رسید.
این عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی تفسیر بصائر را دارای یکی از بهترین نثرها در میان تفاسیر فارسی و نیز مشتمل بر مباحثی که در دیگر تفاسیر نیامده خواند و گفت: آنچه در تصحیح به متن کتاب افزوده شده شامل مقدمه‌ای 120 صفحه‌ای، فهرست 30 صفحه‌ای کلمات و حدود 500 صفحه فرهنگ دوسویۀ برابرنهاده‌های قرآنی و فارسی است.
در ادامۀ نشست دکتر ایرانی با اشاره به چاپ شمارۀ 14 دوفصلنامۀ میراث علمی اسلام و ایران از خانم کریمیان، به عنوان مدیر داخلی این مجله، خواست که توضیحاتی در خصوص این شمارۀ مجله ارائه کند.
پس از معرفی مقالات مجله، دکتر ایرانی نیز با اشاره به این موضوع که دوفصلنامۀ میراث علمی اسلام و ایران یکی از دو مجلۀ در حال انتشار در حوزۀ تاریخ علم ایران و اسلام است، گفت: این حوزه سزاوار توجهی بیشتر است، اما متأسفانه در حال حاضر فقط دو مجله به صورتی محدود و مهجور در این زمینه به چاپ می‌رسد.
وی همچنین به برگزاری سه کارگاه آموزشی در مؤسسۀ میراث مکتوب اشاره کرد که عبارتند از: کارگاه آشنایی با خط، زبان و نسخه‌های پهلوی (فارسی میانه)، با همکاری انجمن ایران‌شناسی با تدریس دکتر محمود جعفری دهقی، کارگاه دورۀ مقدماتی سندشناسی و سندپژوهی با تدریس عماد‌الدین شیخ‌الحکمایی و کارگاه تصحیح نسخ خطی فارسی و عربی با تکیه بر متون پزشکی و پیرا پزشکی با تدریس دکتر غلامرضا جمشیدنژاد اول.
گزارشی کوتاه از سفر به ترکیه
دکتر ایرانی در ادامه ضمن ارائۀ گزارشی از سفر خود به استانبول و قونیه، گفت: با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته با همکاری سفیر محترم ترکیه در ایران، آقای دکتر دریا اورس، توانستیم در این سفر بازدیدهایی از برخی مراکز علمی و فرهنگی این کشور داشته باشیم و به توافقاتی با آن‌ها دست یابیم.
به گفتۀ دکتر ایرانی دریافت حق کپی‌رایت 10 نسخۀ خطی که توسط میراث مکتوب پیشتر به چاپ رسیده یا در دست تهیه و انتشار است و دریافت تصویری از نسخۀ مثنوی قونیه دو مورد از توافقات صورت گرفته در این سفر در موزۀ توپقاپی و موزۀ قونیه بوده است.
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب همچنین با اشاره به بازدیدش از مرکز مطالعات اسلامی ایسام، گفت: این مرکز دایرة المعارفی را به زبان ترکی در بیش از 30 جلد طی حدود 20 سال تدوین و چاپ کرده و الان در حال ترجمه آن به انگلیسی است؛ در حالی که ما در ایران چند دایرة المعارف در دست تألیف داریم که هنوز هیچکدام به نیمۀ راه هم نرسیده است.
وی همچنین با اشاره به بازدیدش از سازمان نسخ خطی استانبول در کتابخانۀ سلیمانیه و انجام گفتگوهایی برای همکاری در زمینۀ تصحیح متون، گفت: این مرکز فعالیت‌های خوبی در زمینۀ تصحیح متون دارد و حدود 200 متن را که بیشتر آن‌ها به زبان فارسی است تصحیح و ترجمه نموده، و با جلد، کاغذ و چاپی نفیس و توزیع خوب عرضه کرده است.
رویدادهای علمی و فرهنگی
در ادامه آقای حمیدرضا قلیچ‌خانی، هنرمند، پژوهشگر خط و دارای تألیفات پژوهشی در این زمینه، در خصوص نمایشگاه نقاشی خط خود که با عنوان «هو» بر پا شده توضیحاتی داد و حاضران را به این نمایشگاه، که تا 30 مهر دایر است، دعوت کرد.
سپس دکتر ایرانی با اشاره به طراحی سلسله نشست‌هایی تحت عنوان «گذری بر تاریخ، فرهنگ و ادب» با همکاری مؤسسۀ میراث مکتوب، از برگزاری یکی از این نشست‌ها به همت دانشگاه اهل بیت(ع) در 14 آبان‌ماه خبر داد و از دکتر ابویی مهریزی به عنوان یکی از اساتید این دانشگاه و برگزارکنندۀ این نشست خواست که دربارۀ آن توضیحاتی ارائه دهد.
دکتر ابویی مهریزی در ابتدا با بیان این که دانشگاه بین‌المللی اهل بیت (ع) یک دانشگاه نوپا است، اظهار کرد: ما به تازگی در این دانشگاه یک کرسی مطالعاتی تحت عنوان کرسی مطالعات افغانستان و آسیای میانه تأسیس کرده‌ایم و با توجه به تازه تأسیس بودن این کرسی، کمیته‌ای علمی نیز برای پیگیری مسائل و موضوعات مربوط به حوزه‌های تاریخ، فرهنگ، ادب، عرفان و جغرافیای تاریخی افغانستان و آسیای میانه تشکیل شده است.
وی نشست 14 آبان را که با موضوع میراث مشترک ایران و افغانستان برگزار خواهد شد اولین نشست در همین راستا خواند و گفت: در این نشست که به طور مشخص به «تاریخ فرهنگ و ادب شهر هرات» می‌پردازد آقایان محمدسرور مولایی و علی رواقی سخنرانی خواهند کرد.
دکتر اکبر ایرانی نیز اظهار امیدواری کرد میراث مشترک ایران و افغانستان به همت و یاری دانشجویان و پژوهشگران افغانستانی بیش از پیش مورد توجه و بررسی قرار گیرد.
وی سپس به برگزاری همایشی با موضوع خاندان حموئیان یزدی در بهمن‌ماه در شهر یزد و با همکاری مؤسسۀ میراث مکتوب اشاره کرد و گفت: در این همایش از کتاب المشیخه، مجموعه مقالات همایش و تک‌نگاشتی که در شرح حال حموئیان یزدی نوشته شده است، رونمایی خواهد شد.
دکتر ایرانی در ادامه کتاب تازه منتشرشدۀ استاد محمدعلی موحد توسط نشر ماهی، با عنوان «در کشاکش دین و دولت» را که به رویدادهای پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) و برخی مباحث نظری در باب دین و دولت پرداخته، به حاضران معرفی کرد و سپس از دو مورد از آثار در دست انتشار مؤسسۀ میراث مکتوب سخن گفت.
دو اثر در دست انتشار
وی با اشاره به این که دو جلد از کتاب فهرست متون چاپی میراث مکتوب به زودی منتشر خواهد شد، گفت: این اثر دارای حدود 12 هزار مدخل است و در آن آثار منتشر شده از زمان چاپ سنگی تا سال 1390 شناسایی و فهرست شده است.
دکتر ایرانی گفت: از طریق این فهرست می‌توان پی برد که میراث مکتوب ما توسط چه کسانی و چند بار تصحیح و به چاپ رسیده است و در مجموع پیشینۀ متن‌شناسی و چاپ متون از طریق این فهرست مشخص خواهد شد.
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب گفت: نکتۀ جالب توجهی که از این پژوهش به دست آمده این است که در حالی که از ابتدای چاپ سنگی تا زمان انقلاب حدود 3 هزار متن تصحیح و چاپ شده، بعد از انقلاب تا سال 1390 حدود 9 هزار متن و رساله تصحیح و منتشر شده است.
وی با اشاره به چاپ فهرست آثار منتشر شده از سال 1390 تا 1400 در یک جلد مجزا، گفت: از سال 1390 تا کنون نیز حدود 3 هزار اثر تصحیح و به چاپ رسیده که در مجموع می‌توان از این روند صعودی به رشد و رونق مباحث نسخه‌شناسی در ایران پی برد و امیدواریم این روند همچنان ادامه یابد.
دکتر ایرانی همچنین از کتاب بحیره اثر فزونی استرآبادی به عنوان یکی دیگر از آثار تصحیح شده در میراث مکتوب توسط خانم رضوان مساح نام برد و اظهار امیدواری کرد که این کتاب نیز در آیندۀ نزدیک در سه جلد چاپ و منتشر شود.
پایان‌بخش هفتاد و چهارمین مجلس شوق دیدار نیز شعرخوانی شاه‌میرزا شاه منصور، عضو سازمان فرهنگی اکو از تاجیکستان، سید عبدالرضا موسوی طبری، مصحح و شاعر، و هومن یوسفدهی، مدیر موزۀ خوشنویسی ایران، بود.