میراث مکتوب- در ادامه هفته «گفت‌وگوهای فرهنگی آسیایی؛ زبان فارسی میراث مشترک معنوی»، دانشگاه فردوسی مشهد، میزبان استادان زبان و ادبیات فارسی داخلی و خارجی در نشست علمی و آموزشی زبان و ادبیات فارسی بود.
محمدجعفر یاحقی، استاد ادبیات زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه خراسان بزرگ و فرهنگی، میراث دار زبان فارسی است، ادامه داد: زبان فارسی در این سرزمین بالیده و به نقاط دیگر ایران رفته است. بنابراین به دو اعتبار، نام خراسان، مقدس است؛ اول به دلیل وجود مقدس حرم امام رضا(ع) و دوم به خاطر زبان فارسی که توانسته است معرفت دینی و علمی را به نقاط نزدیک و دور منتقل کند.
یاحقی با تأکید بر اینکه در گذشته چتر بزرگی به عنوان زبان فارسی وجود داشت که امروز در حال آسیب دیدن است، بیان کرد: وظیفه استادان آموزش زبان فارسی در داخل و خارج از کشور این است که از پاره شدن این چتر بزرگ فرهنگی جلوگیری کنند. متأسفانه خطرات بدی زبان فارسی را در جهان تهدید می‌کند.
این استاد دانشگاه سپس با اشاره به تأثیر فضای مجازی بر زبان فارسی، گفت: جدا از آسیب‌های فضای مجازی به زبان فارسی، این فضای ارتباطی همه دنیا را شبیه به هم کرده و ما را از خودمان دور می‌کند بنابراین باید نسبت به این آسیب‌ها، هوشیار باشیم.
یاحقی همچنین اظهار کرد: مشکلاتی که در برخی کشورهای همسایه وجود دارد، سبب وجود ضعف در زبان فارسی شده است. استادان زبان فارسی باید مراقب این وضعیت باشند. وضعیت زبان فارسی در چند سال اخیر، اسف‌انگیز شده و بر هیمنه زبان فارسی خدشه وارد شده است. در واقع، زبان فارسی در کشورهای همسایه اسیر سرپنجه فرهنگ غربی شده است. فرهنگ و دستور و واژگان زبان فارسی دارد آسیب می بیند.
این استاد ادبیات دانشگاه فردوسی تاکید کرد که باید نسبت به شرایط زبان فارسی مراقب باشیم و یکپارچگی مان را حفظ کنیم.
زبان فارسی و بازتولید سرمایه اجتماعی بین‌المللی
در ادامه این نشست، غلامرضا حسنی، رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه زبان و ادبیات فارسی قدمت دیرینه‌ای دارد، اظهار کرد: زبان وسیله اصلی گفتمان است و آموزش زبان در کشورهای مختلف می‌تواند در تعاملات فرهنگی تأثیرگذار باشد.
او با بیان اینکه زبان فارسی یک سرمایه مشترک است، افزود: اگر کشورها به صورت مشترک آموزش زبان فارسی را به‌عهده بگیرند، می‌توانند حامل انتقال فرهنگ از کشوری به کشور دیگر با هدف تقویت ویژگی‌های انسانی و جلوگیری از هرگونه خشونت و رفتارهای اختلاف‌انگیز و درگیری باشند.
حسنی با بیان اینکه زبان فارسی، نقش عمده‌ای در بازتولید سرمایه‌های اجتماعی در عرصه بین‌المللی دارد، گفت: از همین رو دانشگاه‌های کشورهای اسلامی با داشتن کرسی زبان فارسی، به آموزش این زبان پرداخته و دانشجو می پذیرد. امیدواریم این ارتباطات تداوم یابد.
جمهوری ادبیات و زبان فارسی!
سیدمهدی زرقانی، استاد زبان و ادبیات فارسی نیز در این مراسم گفت: می‌توانیم تعبیر جمهوری جهانی ادبیات و زبان فارسی را با الهام از کتاب «جمهوری جهانی ادبیات به کار ببریم؛ اعضای این جمهوری متعلق به گستره و قلمرو زبان فارسی هستند. این جمهوری به جغرافیای خاصی تعلق ندارد و کسانی که در دل آن حیات دارند، متعلق به کشور خاصی نیستند.
او با بیان اینکه مرزهای سیاسی قادر نیست ارتباط اعضای جمهوری جهانی زبان فارسی را از هم منقطع کند، خاطرنشان کرد: به حیث سیاسی در جغرافیای خاصی‌ای زندگی می‌کنیم اما یک دال مرکزی اینجا وجود دارد که همه ما را در دل این جمهوری جهانی به یکدیگر گره می‌زند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه زبان فارسی پیام‌های جهانی نه فقط برای دوره کلاسیک بلکه برای عصر مدرن و امروز دارد، ادامه داد: غالبا دولت‌ها به دنبال منافع سیاسی و اقتصادی هستند اما ما می‌توانیم ارتباطات انسانی بین دولت‌ها و ملت‌ها را از طریق زبان و ادبیات فارسی، گسترش دهیم. از این رو، باید گفت زبان فارسی، میراث معنوی مشترک بشر است و نه مربوط به یک جغرافیای خاص.
زرقانی با اشاره به امکاناتی که فضای مجازی در اختیار دغدغه‌مندان زبان و ادبیات فارسی می‌گذارد، گفت: خوشبختانه دولت‌ها متوجه قابلیت فضای مجازی شده‌اند و دانشگاه‌ها را تجهیز کردند. بنابراین از استادان خارجی زبان فارسی می‌خواهم بر این موضوع هم تمرکز داشته باشند.
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نسخه‌های خطی زبان فارسی، میراث گرانبهایی هستند که در بسیاری از کشورها وجود دارند اما مورد توجه قرار نگرفته‌اند.لازم است این گنج‌های گران‌بها را با انتشار مناسب، به اشتراک بگذاریم.
در این نشست که استادان زبان فارسی از کشورهای فیلیپین، تایلند، قزاقستان، ارمنستان، افغانستان، پاکستان و عراق حضور داشتند و پیشنهادهایی مبنی بر همکاری بین دو کشور در حوزه آموزش زبان فارسی و زبان کشور میزبان، ارائه شد. پیشنهاد دیگر اعزام استادان ایرانی بود تا اموزش زبان فارسی به صورت علمی باشد.
موضوع دیگری که در این نشست مطرح شد، چالش شغلی برای فارسی‌آموزان کشورهای دیگر بود. درواقع نبود بازار کار در این عرصه، باعث شده انگیزه‌ها برای آموزش زبان فارسی، کمرنگ شود.
همچنین در این نشست، پیشنهاد شد زبان فارسی به صورت پایه‌ای و از سنین پایین در مدارس خارجی آموزش داده شود.
تمرکز بر تولیدات ادبی مشترک بین استادان و فعالان حوزه زبان فارسی داخل و خارج کشور، یکی دیگر از موضوعاتی بود که استادان خارجی مدعو به هفته گفت وگوهای فرهنگی آسیایی، بر آن تاکید کردند.
همچنین سوق دادن پایان‌نامه‌های مرتبط با زبان و ادبیات فارسی به تولیدات ادبی و انتشار مجلات مشترک به زبان فارسی در دانشگاه‌های خارجی، درخواست‌هایی بود که استادان زبان فارسی خارجی، به آن اشاره کردند.
منبع: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی