ميراث مكتوب- هشتاد و يكمين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب با عنوان «ميراث مكتوب زبان فارسي در شبه قاره و ضرورت تدوين فهرست مشترك آنها» و با سخنراني دكتر عارف نوشاهي ، روز دوشنبه 20 تيرماه 90 در اين مركز برگزار شد.
در ابتداي اين نشست، مديرعامل مركز پژوهشي ميراث مكتوب،گفت: عارف نوشاهي بقية السلف دانشمندان بزرگ شبه قاره، به خصوص در حوزه پاكستان است.
دكتر اكبر ايراني ضمن تقدير از حضور اساتيد ارزشمند حوزه متون، از زحمات زيادي كه بزرگاني چون حافظ محمود شيراني و مرحوم محمد شفيع لاهوري كه از استادان بنام زبان فارسي در شبه قاره بوده و آثار ارزشمندي را انجام داده اند، قدرداني كرد.
وي در ادامه به خدمات بسيار ارزشمند دكتر نوشاهي اشاره كرد و گفت: اين مركز بعضي از كتابهايي را كه در حوزه شبه قاره مخصوص ماوراء النهر بود، به چاپ رسانده و هم اكنون 2 فهرست از دكتر نوشاهي در دست چاپ داريم كه يكي فهرست كتابخانه پنجاب و ديگري فهرست كتابخانه آرشيو ملي پاكستان است كه از مهم ترين كارهايي است كه ايشان انجام داده اند. آثاري كه در دست چاپ است، فقط دو نمايه كه استاد كار كرده اند، حدود 700 صفحه شده و ما تصميم داشتيم 12 نمايه را در آوريم كه ممكن بود حدود 2 تا 4 جلد شود كه فعلا به خاطر ضيق وقت از چاپ آن صرف نظر شد.
مدير عامل مركز پژوهشي ميراث مكتوب، سه جلد فهرست ها و يك جلد نمايه را از شاهكارهاي دكتر نوشاهي دانست كه ميراث مكتوب توفيق انتشار آن را داشته است و ابراز اميدواري كرد كه تا آخر سال اين كار به دست چاپ برسد و به نظر مي رسد اين كار، يكي از كارهاي بسيار مهم در شناخت زبان فارسي در شبه قاره است كه در طول 500 سال اخير به فارسي انجام شده است.
وي ضمن اعلام اين مطلب كه پس از چاپ اين آثار، مراسمي را برگزار خواهيم كرد، گفت: اين پروژه ادامه فهرست مشتركي است كه استاد منزوي در مركز تحقيقات فارسي پاكستان انجام داده اند و استاد نوشاهي پس از ايشان به لحاظ درك اين مطلب، اقدام به ادامه اين فهرست نموده اند و اين حركت را ابتكار دكتر منزوي ناميد.
در ادامه نشست هشتاد و يكم، دكتر عارف نوشاهي گفت: شبه قاره در فهرست نويسي نسخ خطي يكي از مناطق پيشگام بوده است.
استاد دانشگاه گوردن راولپندي در ابتداي نشست، درگذشت اساتيد بزرگوار دكتر علينقي منزوي و ايرج افشار را تسليت گفت و ادامه داد: خلاء حضور استاد افشار به مرور زمان محسوس تر خواهد شد، چرا كه استاد افشار پلي ميان ايران و جهان ايرانشناسي در خارج بود.
دكتر نوشاهي با اشاره به موضوع نشست گفت: اين كه شبه قاره چه نقشي در پديد آوردن آثار فارسي، به هرگونه يعني، كتاب، كتيبه و… دارد، موضوعي است واضح و ظاهر و هر كسي كه با تاريخ ادبيات فارسي به طور مجموع سر و كار دارد به نقش انكار ناپذير شبه قاره و فارسي دانان و فارسي نويسان آنجا در تعميم ادب فارسي واقف است.
وي ضمن بيان تاريخچه كوتاهي درباره كارهاي انجام شده، طرحي را درباره چگونگي تدوين فهرست مشترك نسخه هاي خطي ارائه كرد و دانشگاه لاهور را مركز و قلب زبان فارسي در شبه قاره ناميد كه هشت هزار نسخه به زبان سانسكريت دارد و فهرست خود را هم چاپ كرده است.
استاد نوشاهي افزود: در واقع شبه قاره در فهرست نويسي نسخ خطي يكي از مناطق پيشگام بوده و بنده طي دو كتابشناسي كه يكي كتابشناسي مخطوطات هند و ديگري كتابشناسي فهارس مخطوطات پاكستان و بنگلادش است، آن را به اختصار بيان كرده ام.
وي ضمن بيان اين نكته كه شبه قاره از يكصد و پنج سال پيش كار تدوين فهرست مشترك را در سر داشته است، افزود: ما هيچ كتابشناسي مجزا براي آثار شبه قاره نداريم، بجز در دو مورد كه محدود بوده و فقط اشاره اي به اين موضوع دارد. به نظر من تدوين فهرست مشترك آثار خطي فارسي هند را مي توان در دو مرحله اجرا كرد كه در مرحله اول تمام فهارس هند كه تاكنون چاپ نشده، در آنجا فراهم شود و در مرحله دوم، بايد به فكر فهرست برداري نسخه هايي بود كه هنوز در هند فهرست نشده و مي توان مركزي با عنوان «مركز تدوين فهرست مشترك آثار خطي شبه قاره» بنا نهاد و اين كار را با الگو برداري از مركز تحقيقات ايران و پاكستان به انجام رساند.
اين نشست با جلسه پرسش و پاسخ به پايان رسيد.