میراث مکتوب – نهمین نشست دوستانه مرکز پژوهشی میراث مکتوب روز چهارشنبه ۲۹ خرداد برگزار شد. این دیدار که چون سایر نشست های پیشین با استقبال خوبی روبرو شد به حضور استادان و بزرگانی از مرکز دائرهالمعارف اسلامی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس آراسته بود. مهدی محقق، علی رواقی، منوچهر صدوقی سها، محمود عابدی، مجدالدین کیوانی، مصطفی ذاکری، محمدحسن ابریشمی، میرهاشم محدث، محمدحسین ساکت و … شماری از میهمانان این جلسه بودند.
در ابتدای نشست، پس از صرف ناهار، دکتر ایرانی، مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ضمن عرض خیرمقدم دقایقی را در خصوص فعالیت های انجام شده میراث مکتوب از ماه گذشته تا کنون با حاضران سخن راند و گفت: «خوشبختانه در طول یک ماه گذشته موفق به انتشار چهار کتاب شده ایم. سی دی کهن ترین متن موجود و باقی مانده از شرح تعرّف که بخش چهارم آن و نسخه موزۀ کراچی است، پس از مدت ها پیگیری به طریق خیلی جالب و ناباورانه ای به دستمان رسید و توانستیم آن را به صورت عکسی چاپ کنیم. این متن کهن حدود ۷۰- ۸۰ صفحه است و در سال ۴۷۳ کتابت شده و دومین نسخه کهن فارسی موجود در عالم است که با مقدمه استاد نجیب مایل هروی و با همکاری دانشگاه برلین، که در کارهای متون با ما همکاری دارند، منتشر شده است. کار دیگری که به تازگی منتشر شده کتاب مجالس عتیقی از مجموعه سفینه تبریز است که رساله ای است از کارهای ارزشمندی که در دورۀ قبل در کتابخانه مجلس انجام شد. رساله های این کتاب به صورت پراکنده چاپ شده از جملۀ این رسائل، مجالس عتیقی است که سعید کریمی آن را تصحیح کرده است».
دکتر ایرانی با اعلام رضایت از برگزاری دیدارهای دوستانه مرکز میراث مکتوب و مثبت دانستن این نشست ها گفت: «تلاش ما این است که برای کتاب ها همکار و شریک پیدا کنیم تا بتوانیم تمام این آثار را منتشر کنیم و برای استفاده در اختیار همگان قرار دهیم. تلاش هایی هم کرده ایم که با اوقاف و همکاری اشخاص متمول بتوانیم این روند را ادامه دهیم. با بسیاری مراکز در حال مذاکره هستیم. به لطف خداوند و به برکت این دیدارها و مشورت ها و گفت و گوها، بخشی از آمالی و آرزوهایی که در چند ماه قبل داشتیم و این جا مطرح می کردیم محقق شده است. فکر می کنم در حال پیشروی به سمتی هستیم که بتوانیم در آینده ای نزدیک از حمایت های دولت بی نیاز و مستغنی شویم».
دکتر ایرانی چاپ دو اثر از آثار تازه منتشر شدۀ مرکز پژوهشی میراث مکتوب را حاصل دیدارهای ماهانه این مرکز با اهالی علم و فرهنگ دانست و افزود: «در مجموعهْ کارهایی که در جلسه قبل برای مشارکت اعلام کردیم مجالس عتیقی را پیشنهاد داده بودیم که به لطف و به همت آقای دکتر کیوانی، یکی از دوستان ایشان به نام آقای شایسته منش هزینه های چاپ کتاب را تقبل کردند و ما هم در ابتدای کتاب نوشتیم که چاپ و انتشار این اثر با حمایت مالی ایشان امکان پذیر شده است. کتاب دیگری هم به نام سام نامه هست که به زودی با همکاری آقای دکتر صداقتی چاپ خواهد شد و انشاالله در جلسه بعد معرفی خواهیم کرد».
مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب در پایان سخنش همچنین خبر از چاپ منشور فرمان امیرالمؤمنین علی (ع) به مالک اشتر توسط میراث مکتوب را داد و گفت: «جناب دکتر عابدی متن فرمان حضرت امیر به مالک اشتر را که ترجمه محمد ابراهیم بدایع نگار تهرانی است، با دو سه نسخه و همین طور ترجمه های دیگری که از آن بوده با مقدمه ای جامع تصحیح کردند که انشاالله به عنوان یک ضمیمه آینه میراث چاپ خواهد شد».
خبر انتشار شماره های جدید آینه میراث، گزارش میراث و میراث علمی و نیز خبر درگذشت استاد بهمن سرکاراتی، استاد زبان های باستانی، دیگر اخبار خوب و بد نشست نهم مرکز میراث مکتوب بود.
پس از سخنان دکتر ایرانی، دکتر مهدی محقق با اشاره به جمع دوستانه میراث مکتوب گفت: وقتی چشم من به این مجلس و این جمع افتاد چه این بار و چه دفعات قبل، به یاد خانقاه هایی که در گذشته در ایران وجود داشته افتادم. معروف است که می گویند وجه اشتقاق خانقاه یا خانگاه یعنی سفره یا سفره گاه؛ به این علت که همیشه در خانگاه ها سفره ای بوده است و بالای آن هم نوشته بودند «و یطعمون الطعام علی حبّه مسکیناً و یتیما و اسیرا». ثعالبی در کتاب المضاف و المنسوبش در حرف الف اکل الصوفیه را آورده است و نقل کرده که صوفیان بسیار علاقمند بودند سفره ای برقرار باشد و حتی بر انگشترشان نوشته بود «اکلنا دائم یا آتنا غذائنا». حالا آقای ایرانی هم این جا را به یک خانقاه در قرن ۲۱ م تبدیل کردند. از ایشان بسیار ممنون و متشکریم.
پایان بخش هشتمین نشست دوستانه خوانش شعری از دکتر مصطفی ذاکری دربارۀ مادر بود که توسط خود ایشان قرائت شد. متن کامل این شعر در ذیل آمده است:
خواست از من دوستی در مدح مادر قطعه ای
من که مادر را ندیدم مدح او را چون کنم
می توانم گفت شرح محنت بی مادری
تا دل خلق جهانی را ازین غم خون کنم
طفل بودم مادر من شد جوان مرگ و برفت
مهر او بایست همراه خودش مدفون کنم
هیچ کس گهواره ام دیگر نجنبانید خوش
تا توانم خواب خوش از گردش گردون کنم
وای از اندوه تنهاییّ اطفال یتیم
من نمی خواهم تو را با شرح آن محزون کنم
مادرم در آسمان غمگین و من این جا غمین
کی توانم دیگر این غم را ز دل بیرون کنم
از خدا خواهم که آمرزد ز لطفش مادرم
روز و شب من این دعا از خالق بی چون کنم
مادر ار داری برو قدرش بدان، پایش ببوس
ای دریغا! مادر من کو که مدح افزون کنم
در ابتدای نشست، پس از صرف ناهار، دکتر ایرانی، مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ضمن عرض خیرمقدم دقایقی را در خصوص فعالیت های انجام شده میراث مکتوب از ماه گذشته تا کنون با حاضران سخن راند و گفت: «خوشبختانه در طول یک ماه گذشته موفق به انتشار چهار کتاب شده ایم. سی دی کهن ترین متن موجود و باقی مانده از شرح تعرّف که بخش چهارم آن و نسخه موزۀ کراچی است، پس از مدت ها پیگیری به طریق خیلی جالب و ناباورانه ای به دستمان رسید و توانستیم آن را به صورت عکسی چاپ کنیم. این متن کهن حدود ۷۰- ۸۰ صفحه است و در سال ۴۷۳ کتابت شده و دومین نسخه کهن فارسی موجود در عالم است که با مقدمه استاد نجیب مایل هروی و با همکاری دانشگاه برلین، که در کارهای متون با ما همکاری دارند، منتشر شده است. کار دیگری که به تازگی منتشر شده کتاب مجالس عتیقی از مجموعه سفینه تبریز است که رساله ای است از کارهای ارزشمندی که در دورۀ قبل در کتابخانه مجلس انجام شد. رساله های این کتاب به صورت پراکنده چاپ شده از جملۀ این رسائل، مجالس عتیقی است که سعید کریمی آن را تصحیح کرده است».
دکتر ایرانی با اعلام رضایت از برگزاری دیدارهای دوستانه مرکز میراث مکتوب و مثبت دانستن این نشست ها گفت: «تلاش ما این است که برای کتاب ها همکار و شریک پیدا کنیم تا بتوانیم تمام این آثار را منتشر کنیم و برای استفاده در اختیار همگان قرار دهیم. تلاش هایی هم کرده ایم که با اوقاف و همکاری اشخاص متمول بتوانیم این روند را ادامه دهیم. با بسیاری مراکز در حال مذاکره هستیم. به لطف خداوند و به برکت این دیدارها و مشورت ها و گفت و گوها، بخشی از آمالی و آرزوهایی که در چند ماه قبل داشتیم و این جا مطرح می کردیم محقق شده است. فکر می کنم در حال پیشروی به سمتی هستیم که بتوانیم در آینده ای نزدیک از حمایت های دولت بی نیاز و مستغنی شویم».
دکتر ایرانی چاپ دو اثر از آثار تازه منتشر شدۀ مرکز پژوهشی میراث مکتوب را حاصل دیدارهای ماهانه این مرکز با اهالی علم و فرهنگ دانست و افزود: «در مجموعهْ کارهایی که در جلسه قبل برای مشارکت اعلام کردیم مجالس عتیقی را پیشنهاد داده بودیم که به لطف و به همت آقای دکتر کیوانی، یکی از دوستان ایشان به نام آقای شایسته منش هزینه های چاپ کتاب را تقبل کردند و ما هم در ابتدای کتاب نوشتیم که چاپ و انتشار این اثر با حمایت مالی ایشان امکان پذیر شده است. کتاب دیگری هم به نام سام نامه هست که به زودی با همکاری آقای دکتر صداقتی چاپ خواهد شد و انشاالله در جلسه بعد معرفی خواهیم کرد».
مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب در پایان سخنش همچنین خبر از چاپ منشور فرمان امیرالمؤمنین علی (ع) به مالک اشتر توسط میراث مکتوب را داد و گفت: «جناب دکتر عابدی متن فرمان حضرت امیر به مالک اشتر را که ترجمه محمد ابراهیم بدایع نگار تهرانی است، با دو سه نسخه و همین طور ترجمه های دیگری که از آن بوده با مقدمه ای جامع تصحیح کردند که انشاالله به عنوان یک ضمیمه آینه میراث چاپ خواهد شد».
خبر انتشار شماره های جدید آینه میراث، گزارش میراث و میراث علمی و نیز خبر درگذشت استاد بهمن سرکاراتی، استاد زبان های باستانی، دیگر اخبار خوب و بد نشست نهم مرکز میراث مکتوب بود.
پس از سخنان دکتر ایرانی، دکتر مهدی محقق با اشاره به جمع دوستانه میراث مکتوب گفت: وقتی چشم من به این مجلس و این جمع افتاد چه این بار و چه دفعات قبل، به یاد خانقاه هایی که در گذشته در ایران وجود داشته افتادم. معروف است که می گویند وجه اشتقاق خانقاه یا خانگاه یعنی سفره یا سفره گاه؛ به این علت که همیشه در خانگاه ها سفره ای بوده است و بالای آن هم نوشته بودند «و یطعمون الطعام علی حبّه مسکیناً و یتیما و اسیرا». ثعالبی در کتاب المضاف و المنسوبش در حرف الف اکل الصوفیه را آورده است و نقل کرده که صوفیان بسیار علاقمند بودند سفره ای برقرار باشد و حتی بر انگشترشان نوشته بود «اکلنا دائم یا آتنا غذائنا». حالا آقای ایرانی هم این جا را به یک خانقاه در قرن ۲۱ م تبدیل کردند. از ایشان بسیار ممنون و متشکریم.
پایان بخش هشتمین نشست دوستانه خوانش شعری از دکتر مصطفی ذاکری دربارۀ مادر بود که توسط خود ایشان قرائت شد. متن کامل این شعر در ذیل آمده است:
خواست از من دوستی در مدح مادر قطعه ای
من که مادر را ندیدم مدح او را چون کنم
می توانم گفت شرح محنت بی مادری
تا دل خلق جهانی را ازین غم خون کنم
طفل بودم مادر من شد جوان مرگ و برفت
مهر او بایست همراه خودش مدفون کنم
هیچ کس گهواره ام دیگر نجنبانید خوش
تا توانم خواب خوش از گردش گردون کنم
وای از اندوه تنهاییّ اطفال یتیم
من نمی خواهم تو را با شرح آن محزون کنم
مادرم در آسمان غمگین و من این جا غمین
کی توانم دیگر این غم را ز دل بیرون کنم
از خدا خواهم که آمرزد ز لطفش مادرم
روز و شب من این دعا از خالق بی چون کنم
مادر ار داری برو قدرش بدان، پایش ببوس
ای دریغا! مادر من کو که مدح افزون کنم
گزارش از سهیلا یوسفی