میراث مکتوب – نشست نقد و بررسی کتاب دستور سخن اثر میرزا حبیب اصفهانی که به کوشش محسن معینی توسط نشر چشمه منتشر شده است، با همکاری معاونت پژوهشی دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد و انجمن علمی گروه زبان و ادبیات فارسی در روز سه شنبه 12 آبان در این دانشکده برگزار شد. 
در این جلسه که پانزدهمین نشست از سلسله نشستهای نقد و بررسی کتاب در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی بود، دکتر محمّد جعفر یاحقّی، دکتر رضا پیش‌قدم، دکتر سلمان ساکت، دکتر محمّدجواد مهدوی، دکتر عبدالله رادمرد، دکتر امیر حسین الهامی راد و جمعی از دانشجویان دانشکده ادبیّات دانشگاه فردوسی مشهد حضور داشتند. در این جلسه محسن معینی با موضوع «کتاب دستور سخن»، دکتر سلمان ساکت با موضوع «آشنایی با میرزا حبیب اصفهانی» و دکتر محمّدجواد مهدوی با موضوع « سیر دستورنویسی فارسی و جایگاه کتاب دستور سخن در میان آنها» سخنرانی کردند.
دکتر سلمان ساکت که دبیری سلسله نشستهای نقد و بررسی کتاب را بر عهده دارد، به علل انتخاب کتاب دستور سخن برای نقد و بررسی اشاره کرد و سه علت مهم آن را مغفول ماندن شخصیت میرزا حبیب اصفهانی در رشته‌های علوم انسانی مرتبط، نقش مهم کتاب دستور سخن در سیر دستور نویسی در زبان فارسی و فرصت مغتنم حضور جناب معینی در دانشگاه فردوسی دانست. وی در ادامه توضیحاتی دربارۀ میرزا حبیب اصفهانی و آثار وی بویژه کتابهای گزارش مردم گریز، سرگذشت ژیل بلاس، سرگذشت حاجی بابا اصفهانی و غرایب عواید ملل ارایه کرد و از نقش مهم میرزا حبیب در تحول نثر فارسی سخن گفت. او همچنین به حلقه روشنفکری ایرانیان در استانبول که با محوریت شیخ احمد روحی و میرزا آقاخان کرمانی و میرزا حبیب شکل گرفته بود، اشاره کرد و نقش میرزا و آثار او را در نهضت ضد استبدادی و آزادی خواهی ایران در دورۀ قاجار تبیین نمود.
پس از سخنان دکتر سلمان ساکت، محسن معینی مدیر گروه قرآن و حدیث مرکز دایرة المعارف اسلامی، سخنرانی خود را ایراد کرد. وی در سخنان خود به نحوۀ آشنایی با آثار میرزا حبیب اصفهانی و بطور خاص دستور سخن، اشاره کرد و از پژوهش خود دربارۀ آن سخن گفت. او خاطر نشان ساخت که مؤلف کتاب دستور سخن برای نخستین بار از واژۀ «دستور» به معنای قواعد صرف و نحو در زبان فارسی بهره جسته است. وی در ادامه به معرفی دقیق و کامل کتاب دستور سخن پرداخت و تمام بخش‌های آن را معرفی کرد. او متذکر شد که هرچند ممکن است بخش دستوری کتاب امروز تنها از نظر تاریخی برای ما اهمیت داشته باشد، بخش دوم کتاب که در شش فصل تنظیم شده و شامل اصطلاحات عربی متداول در میان عبارات فارسی، واژه های مترادف عربی و تفاوت کاربرد آنها، اصطلاحات فارسی، امثال مشهور فارسی و عربی و اصطلاحات صرفی و نحوی زبان عربی است به تنهایی اهمیت بسزایی دارد و امروز هم مفید و سومند است.
سخنران آخر این نشست دکتر محمّدجواد مهدوی بود که بعد از ارایۀ توضیحاتی درباره سیر دستورنویسی در زبان فارسی، با ذکر دلایلی مبتنی بر منابع موجود، در باور عمومی مبنی بر وضع اصطلاح «دستور» برای نخستین بار از سوی میرزا حبیب تشکیک کرد. او با خواندن مقدمه میرزا در آغاز کتاب دستور سخن نشان داد که میرزا حبیب واژه «دستور» را چنان به کار برده که گویا قبل از وی نیز رایج بوده است.
در پایان این نشست دکتر رضا پیش‌قدم، معاون پژوهشی دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، لوح تقدیری به آقایان محسن معینی، دکتر سلمان ساکت و دکتر محمّد جواد مهدوی اهدا کرد.
