وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شامگاه پنجشنبه ششم آذرماه در این مراسم گفت: ایران عزیز همواره برای ما ایرانیان عزیز بوده است اما در جنگ تحمیلی دوازده روزه این عزیزبودن آشکارتر شد.
وی افزود: به یاد دارید که در شب عاشورا، هنگامی که مقام معظم رهبری در آن مراسم حضور یافتند، از آقای کریمی مداح محترم خواستند که «ایران ای سرای امید» را بخواند البته ایشان حضور ذهن نداشت و شعری دیگر خواند ولی دوشنبه‌شبِ گذشته در ایام فاطمیه نیز آقای کریمی «ایران ای سرای امید» را در فضایی اقتباسی اجرا کرد.
صالحی با بیان اینکه ایران، جانِ ایرانیان است و در این جنگ تحمیلی دوازده روزه جایگاه این جان روشن‌تر شد، تصریح‌کرد: بارها عرض کرده‌ام که ما ایرانیان در سرزمینی زندگی می‌کنیم که ویژگی‌های کم‌نظیری دارد؛ افزون بر تمدنی چند هزار ساله، تمدنی پیوسته است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: هرگاه مورد حمله قرار گرفته‌ایم به سرعت خویشتن را بازیافته‌ایم، از این جهت، ایران در میان تمدن‌های جهان کم‌نظیر است؛ تمدنی چند هزار ساله که نه به زمین افتاده و نه حتی فرونشست تاریخی داشته است.
وی با طرح این پرسش که چرا ایران چنین ویژگی‌ای دارد، افزود: به این سوال پاسخ‌های گوناگونی می‌توان داد اما به مناسبت این محفل که برای پاسداشت وزیر دانشمند ایرانی ابوالعباس اسفراینی برگزار شده است، تنها به یک نکته اشاره می‌کنم: ایرانیان، پیش و پس از اسلام، نهادی به نام «نهاد وزارت» را بسیار جدی گرفتند.
صالحی تصریح کرد: از دوران هخامنشیان تا ساسانیان نهاد وزارت نهادِ مهمِ ایرانی بود؛ مفهومی که تا حدی با صدر اعظمی یا نخست‌وزیری امروز قابل مقایسه است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه پس از اسلام نیز تمدن اسلامی به‌سرعت از این نهاد ایرانی تأثیر پذیرفت، گفت: ابوالعباس اسفراینی یکی از چهره‌های برجسته این عرصه بود.
وی افزود: در حوزه هویت ملی به نقش نهاد وزارت اشاره می‌کنم؛ یکی از حوزه‌های هویت ملی ما زبان فارسی است و نهاد وزارت نقش قابل توجهی در حفظ زبان فارسی داشت.
صالحی با اشاره به برخی آثار ادبی و تاریخی تصریح‌کرد: نقش این آثار در حفظ زبان فارسی برجسته است مثلا «تاریخ بلعمی» به گونه‌ای نوشته شده است که یک دانش‌آموز دبیرستانی نیز می‌تواند بخش‌های قابل توجهی از آن را بفهمد؛ این مساله به نقشی که این شخصیت‌های بزرگ در حوزه ادبیات ایفا می‌کردند، باز‌می‌گردد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اینکه زبان دیوانی به زبان فارسی تغییر می‌کند کار کمی نبود؛ زبان اداری رسمیت بخش زبان و فرهنگ است، ابوالعباس اسفراینی زبان رسمی اداری را به فارسی بازمی‌گرداند که مسأله کم اهمیتی نیست.
وی با بیان اینکه ابن سینا که وزیر آل‌بویه بود فلسفه را برای نخستین بار به زبان فارسی نوشت، افزود: در همین راستا می‌توان به وزرای دیگر چون خواجه نظام‌الملک طوسی نیز اشاره کرد او که ۳۰ سال وزیر سلجوقیان بود نقش مهمی در گسترش زبان فارسی داشت.
صالحی با تاکید بر اینکه کسانی مانند ابوالعباس اسفراینی که وزیر دوره غزنوی بود و امثال وی زبان فارسی را برای ما به یادگار گذاشتند، تصریح‌کرد: اگر اقوام مختلف ایرانی با نخ تسبیح زبان فارسی به هم متصل هستند به دلیل اقدامات امثال ابوالعباس اسفراینی است و نباید آنها را دست کم گرفت؛ این وزیرانِ دانشمند تلاش کردند از زبان فارسی به عنوان جوهر اصلی ایران صیانت کنند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: نقش دیگر وزیران دانشمند به ادبیات و شعر ایران باز می‌گردد شعر ایرانی بخشی از هویت ایران است، ادبیات و شعر ایران همپای زبان فارسی دو نماد شناسایی ایران در جهان است.
وی افزود: طبق روایت خودِ فردوسی بلعمی از رودکی می‌خواهد کلیله و دمنه را به شعر بسراید (البته این اشعار در دسترس ما نیست) این امر نشان‌دهنده حمایت‌های وزیران دانشمند ایرانی از شعر و ادبیات فارسی است.
صالحی تصریح کرد: مناسبات ابوالعباس اسفراینی با فردوسی قابل توجه بوده است البته اینکه فردوسی از چه زمانی شاهنامه را سرود و اسفراینی از کجایِ سرودن شاهنامه به فردوسی متصل شد مساله دیگری است اما در حداقلی‌ترین حالت در باز تدوین‌های نهاییِ شاهنامه نقش ابوالعباس اسفراینی جدی است.
پذیرش هشتاد و چهار مقاله علمی
در نوبت صبح این رویداد ملی نیز محمد حاتمی رئیس دانشگاه صنعتی اسفراین طی سخنانی گفت: در این رویداد، ۱۵۳ چکیده مقاله دریافت شد که پس از فرآیند داوری علمی، ۸۴ مقاله برای ارائه پذیرفته شدند.
او افزود: سخنرانی‌ها و پنل‌های تخصصی، به بررسی ابعاد مختلف تاریخ، فرهنگ اختصاص پیدا کرد و شرکت‌کنندگان درباره دستاوردهای علمی و فرهنگی وجایگاه ابوالعباس اسفراینی به بحث و گفت و گو پرداختند.
قرائت پیام رئیس مجلس شورای اسلامی
در ادامه پیام محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی توسط محمد مهدی شهریاری؛ رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان شمالی برای حاضران قرائت شد. در بخشی از این پیام آمده است: ارزش مردم اسفراین فراتر از قواعد محلی است؛ این شهر نماد پیوند فرهنگ و سیاست تاریخی ایران زمین است و مجلس شورای اسلامی و نمایندگان ملت ایران در کنار شما هستند تا میراث اسفراینی را گرامی بدارند؛ میراثی که زادگاه بزرگانی چون ابوالعباس فضل بن احمد اسفراینی است؛ بزرگ‌مردی که چهره‌ای درخشان در تاریخ ایران و میراث‌دار سنت دیوان‌سالاری با اصالت ایرانی بود و سال‌های بسیاری به ایران خدمت کرد.
ابوالعباس اسفراینی و نهضت مدرسه سازی
در بخش دیگری از این رویداد، یوسف متولی حقیقی دبیر علمی همایش در این مراسم با اشاره به اهمیت فعالیت های فرهنگی در دوره غزنویان گفت: فعالیت‌هایی که در این دوره انجام شد بسیار مهم بودند، به ویژه اقدامات فرهنگی که ابوالعباس اسفراینی نقش بسیار کلیدی در آن ایفا کرد.
وی تأکید کرد: او نهضتی را آغاز کرد که بعدها به نام «نهضت مدرسه‌سازی» شناخته شد و تبدیل به الگویی برای خواجه نظام‌الملک طوسی در توسعه مدارس و مراکز علمی گردید.
متولی‌حقیقی اظهار کرد: ابوالعباس اسفراینی با تأسیس مدارس و حمایت از فعالیت‌های علمی، نه تنها میراث فرهنگی بلکه بستر آموزش و ترویج دانش را در خراسان و ایران توسعه داد.
اسفراینی؛ نماد از خردمندی و تعهد
درادامه محمود جعفری دهقی استاد زبان‌های باستانی دانشگاه تهران نیز در سخنانی با اشاره به دیدگاه نیاکان و گذشتگان ایرانی گفت: جهان بر مبنای خرد آفریده شده است و هدف از آفرینش، از نظر نیاکان ما، مبارزه انسان علیه ظلم و شر بوده است.
وی افزود که این فلسفه خردمحور، زمینه‌های شکل‌گیری ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی ایران را فراهم کرده و مفاخر بزرگی مانند ابوالعباس اسفراینی در ترویج این اندیشه‌ها نقش مؤثری داشته‌اند.
در ادامه این همایش ملی، جواد هروی محقق و نویسنده، نجم‌الدین گیلانی استاد دانشگاه فردوسی مشهد و محسن مدیر شانه‌چی استاد دانشگاه آزاد اسلامی مشهد نیز دیدگاه های پژوهشی و تخصصی خود را درباره اندیشه و اثرگذاری ابوالعباس اسفراینی مطرح کردند.
در بخش دیگری از این مراسم نیز امام جمعه و فرماندار اسفراین، ابوالعباس اسفراینی را نمادی از خردمندی، تعهد و تلاش برای ارتقای فرهنگ ایرانی و اسلامی معرفی کردند.
منبع: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی