میراث مکتوب- علی اوجبی، پژوهشگر حوزۀ فلسفه، کتاب «نظم الأنماط المُبدَعات من کتاب الإشارات» اثر ابونصر فتح بن موسی خضراوی (۵۵۸-۶۶۳هـ.ق) را تصحیح و مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب آن را منتشر کرده است.
این اثر که در سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب عرضه می‌شود، تصحیحی است بر منظومه‌ای که که به گفتۀ اکبر ثبوت، ابونصر آن را در قالب ارجوزه و مثنوی سروده و نمط‌های هشتم، نهم و دهم اشارات ابوعلی‌سینا را به نظم درآورده است.
غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفۀ اسلامی، در مقدمۀ کوتاه خود بر این اثر، ایراد کرده است که ای کاش ابوعلی‌سینا این متن مهم فلسفی یعنی اشارات را که برای آموزش اندیشه‌های ناب فلسفی خود نوشته، به نظم درآورده بود. به هر حال اینک خوشحالم که در قرن هفتم ابونصر خضراوی عالمی که در ارجوزه‌سرایی زبردست بوده به اهمیت این اثر پی می‌برد و این متن جذاب را بدون تصرف در معنا و اظهار فضل و خودنمایی برای علاقه‌مندان فلسفه و ابن‌سینا به یادگار می‌نهد.
اکبر ثبوت، پژوهشگر حوزۀ فلسفۀ اسلامی نیز در یادداشت آغازین منظومۀ «نظم الأنماط المُبدَعات من کتاب الإشارات» با اشاره به اینکه ابوریحان اعتقاد داشته که نباید دانش را به شعر و نظم کشید نوشته است، ظاهراً از همان روزگار ابوریحان و شاید پیشتر برخی دانایان دانش‌ها و معارف را در قالب اشعار تعلیم می‌داده‌اند تا از برکردن و به حافظه سپردن آنها آسانتر باشد.
وی در یادداشت خود عناوین ۱۰ منظومه‌ای را که در سده‌های نخستین برای تقریر آموزه‌های فلسفی سروده شده در اختیار خوانندگان قرار داده است. «چکامۀ عینیه» اثر ابوعلی‌سینا در احوال نفْس و هبوط، «منظومۀ حکمت یا سؤالات میرشریف آملی»، «قصیدۀ یائیّه» اثر میرفندرسکی، «منظومۀ سبزواری»، و «شمعات العلوم» از جملۀ آن منظومه‌ها است.
به گفتۀ ثبوت منظومۀ «نظم الأنماط المُبدَعات من کتاب الإشارات» اثر ابونصر نیز به نظم نمط‌های هشتم تا دهم اشارات ابن‌سینا می‌پردازد.
علی اوجبی، مصحح این اثر نیز در مقدمۀ خود پس از شرح کوتاهی از احوال ابونصر از تسلط وی بر علم عروض و قافیه خبرداده و نوشته است که ابونصر در حوزه‌های عروض، تاریخ اسلام، و فلسفه به سراغ منابع گوناگون رفته و برخی آثار مهم را به نظم درآورده است که از آن میان می‌توان به منظومه‌ای در علم عروض، الوصول الی السؤل فی نظم سیرة الرسول و شرح ابیات المفصّل / نظم المفصّل و همچنین اثر حاضر، یعنی نظم الانماط المبدعات، اشاره کرد.
وی دربارۀ اشارات ابن‌سینا نیز توضیحاتی را در اختیار خوانندگان قرار داده و این اثر را یکی از آثار تعلیمی ابن‌سینا دانسته که همواره نزد ابن‌سینا بوده و جایگاه ویژه‌ای نزد خود او نیز داشته است.
چنان‌که اشاره شد ابونصر نمط‌های هشتم، نهم و دهم از اشارات را به نظم درآورده است. اوجبی نمط هشتم را دربارۀ بهجت و سعادت معرفی می‌کند و نمط نهم را در مقامات عرفان می‌‌داند و نمط دهم را اسرار آیات (خوارق عادات) معرفی می‌کند.
این مصحح اذعان دارد که ابونصر در به نظم درآوردن این نمط‌ها بیراه نرفته و تا جایی که صنایع ادبی اجازه داده‌اند تلاش کرده چیزی از خود نیفزاید و مطلبی را نکاهد. برای تسهیل در خوانش، واژه‌ها را اعراب‌گذاری کرده و ابتدا عبارات شیخ را آورده و در ادامه همان‌ها را به نظم می‌کشد.
«نظم الأنماط المُبدَعات من کتاب الإشارات» اثر ابونصر فتح بن موسی خضراوی با تصحیح علی اوجبی از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به بهای ۸۵ هزار تومان منتشر شده است.
اثر حاضر در سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و در غرفۀ مؤسسه میراث مکتوب عرضه می‌شود. این نمایشگاه ۲۱ تا ۳۱ اردیبهشت ماه در محل مصلای امام خمینی (ره) برپاست و علاقه‌مندان، می‌توانند از غرفۀ آثار مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در محل شبستان، راهروی ۲۴، غرفۀ ۱۶ دیدن کنند.
مریم مرادخانی