به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، مراسم بزرگداشت خاندان حمّوییان یزد توسط مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب و با همکاری استانداری یزد و دیگر نهادهای فرهنگی و علمی تهران و یزد در اردیبهشت ماه 1398 برگزار خواهد شد.
قرار است در این همایش میراث علمی و فرهنگی خاندان حمّوئیان یزد بررسی شود و از چاپ حروفی کتاب المشیخه(مجموعه یادداشت‌های دانشمندان و رجال این خاندان) اثر سالک الدین حموی و چهار نسل پس از او به تصحیح سید محمد طباطبایی بهبهانی، و کتاب خاندان آل حمویه: جستاری در باب خاندان حموئیان و کارنامه علمی، فرهنگی و سیاسی آنها با نگارش و پژوهش سید سعید احمدپور مقدم رونمایی شود.
مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب این همایش را با همکاری استانداری یزد، سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری یزد، دانشگاه آزاد یزد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، شورای شهر یزد، ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد، بنیاد احسان و اندیشۀ توحید، کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانۀ وزیری یزد، مؤسسۀ کتابخانه و موزۀ ملی ملک و …برگزار خواهد کرد.
به همین منظور دکتر اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در نشستی که پیرامون برنامه‌ریزی مراسم بزرگداشت «میراث علمی و فرهنگی خاندان حمّویی یزدی» در استانداری یزد برگزار شد، با تأکید بر اهمیت و نقش خاندان حمّویی یزدی اظهار داشت: تنها سند معرفی خاندان حمّویی را می‌توان کتاب المشیخه عنوان کرد. المشیخه مجموعه دست‌نوشته‌ها و یادگارنوشته‌های بالغ بر صد نفر از بزرگان، فقها، فلاسفه، عرفا، مورخین و رجال سیاسی است که مربوط به پنج نسل از خاندان حمّوییان یزد است.
ایرانی افزود: طبق تحقیقات، بزرگترین خاندان ایرانی، خاندان حمّوییان خراسان و یزد است که از دورۀ ساسانیان یعنی پیش از اسلام نام این دودمان در اسناد وجود داشته و در دورۀ سامانیان، در قرن چهارم نیز اسمشان دیده می‌شود.
وی ادامه داد: در قرن ششم در بحرآباد جوین این خاندان دوباره نشأت می‌گیرند و هشت نسل از آنها کل منطقه خراسان را طی کرده، به سمت شامات(فلسطین و دمشق فعلی) و سپس مصر می‌روند.
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در این نشست همچنین بیان کرد: دو تن از اعضای خاندان حمّویی حاکم مصر بوده؛ یکی از این افراد در دمشق حاکم شده است و یک نفر در غزه کشته و دفن شده است؛ به گونه‌ای که هر کدام از اعضای این خاندان در سیاست، قضا و تألیف کتاب منشأ آثار بودهاند.
به گفتۀ دکتر ایرانی، غازان خان مغول به دست صدرالدین ابراهیم حمّویی مسلمان می‌شود و این خاندان با علامه حلی، شهید ثالث و بزرگان شیعه در ارتباط بودهاند و از این مرحله است که در قرن هشتم حضور این خاندان در یزد یافت می‌شود.
وی تصریح کرد: براساس یادداشت‌های مشیخه سالک الدین حمّویی فردی یزدی المولد بوده است و پس از مدت‌ها، این خاندان دوباره به یزد بازگشته‌اند.
ایرانی با بیان اینکه برخی کشورها برای تقویت هویت ملی خود شخصیت‌های مهم را سرقت و به نام خود مصادره می‌کنند، گفت: برای مثال، برخی کشورها، ابن سینای همدانی را نابغه عرب دانسته‌اند؛ ترک‌ها در کتاب‌های درسی خود ابن سینا و خیام را ترک می‌دانند و در ترکیه مولانا را به شاعر ترک معرفی می‌کنند. او ادامه داد: همچنین نام‌هایی چون فارابی، نظامی گنجوی و دیگر شخصیت‌های ایرانی به دلیل بی‌توجهی ایرانیان به این شخصیت‌های ارزشمند از سوی دیگر کشورها به سرقت رفته است؛ این در حالی است که گنجینه‌هایی در تمدن ایران و اسلام وجود داشته اند که باید برای پاسداشت آنها برنامه‌ریزی کرد.
وی یادآوری کرد: متأسفانه از دورۀ صفویه، از قرن یازدهم و دوازدهم هیچ اطلاعی از خاندان حمّویی یزدی نیست و احتمال می‌رود نام این خاندان به دلیل تحول آوایی دچار تغییر شده باشد. به گفتۀ مدیرعامل مؤسسه میراث مکتوب، این خاندان شیعی هستند و نسل آنها پزشک، قاضی، فقیه، عارف و ادیب بودهاند.
در نشست برنامه‌ریزی همایش «میراث علمی و فرهنگی خاندان حمّویی یزدی» همچنین خانم دکتر فخرالسادات‌خامسی‌هامانه، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد در معرفی خاندان حمّویی یزدی گفت: حمّوییان از سلسله‌های بزرگی هستند که آوازۀ نام‌شان از سواحل نیل تا هند و خراسان تا مصر را در برگرفته و در بسیاری از کتب عربی و ایرانی نام و نقش این دودمان و رجال بزرگ که در شهرهای بزرگ جهان اسلام مورد احترام مردم بوده و نقش راهنمایی را داشته‌اند، مطرح بوده است.
همچنین دکتر اصغر دادبه، دبیر علمی همایش، استاد بازنشستۀ فلسفۀ اسلامی و ادبیات عرفانی دانشگاه علامه طباطبایی و مدیرگروه ادبیات مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، که در نشست برنامه‌ریزی همایش «میراث علمی و فرهنگی خاندان حمّویی یزدی» حضور یافته بود، گفت: خاندان‌های فرهنگی در طول تاریخ نقش تعیین کننده‌ای داشته‌اند، به‌گونه‌ای که خاندان‌هایی بودهاند که موجب تحول کلی سیاست در جهان اسلام شده و یا جزو نظریه‌پردازان درجه اول عالم تشیع بودهاند.
دادبه در ادامه به معرفی خاندان «حمّویی» پرداخت و افزود: شاید بتوان گفت ویژگی خاندان حمّویی را از نظر کمی و کیفی هیچ خاندانی در ایران ندارد، چراکه این خاندان تا دورۀ انوشیروان پیش رفته و در جهان اسلام گسترش می‌یابند. به گفتۀ وی، سعدالدین حموی یکی از شاعران قرن هفتم، از اعضای این خاندان است.
لازم به ذکر است مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب طی 25 سال فعالیت مستمر خود در راستای حفظ میراث مکتوب گذشتگان و احیای نسخ خطی، همواره تلاش داشته تا نام و نشان دانشمندان و چهره‌های علمی تاریخ ایران و اسلام را با احیای آثار ایشان همواره زنده و برجسته نگه دارد و در همین ارتباط نیز تا کنون موفق به چاپ و انتشار صدها جلد کتاب از دانشمندان علمی و فرهنگی ایران و اسلام و برگزاری چندین همایش ملی و بین‌المللی شده است.
گزارش و عکس‌ها با تلخیص از پایگاه استانداری یزد