میراث مکتوب- ویژه‌برنامه بزرگداشت روز حافظ با عنوان “حافظ، آینه دار زندگی” به همت موسسه سپهر مهر و با همکاری گروه زبان و ادبیات فارسی خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز شنبه ۲۸ مهر ۱۴۰۳ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. میمنت عطاریانی اجرای این مراسم را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.
محمدجواد اعتمادی استاد زبان و ادبیات فارسی، اظهار داشت: زبان مادری ما زبان بزرگانی چون حافظ است و این سعادت کمی نیست. دیوان حافظ سرشار از روح و زندگی است. هر وقت مصاحب این کتاب می شوید، روشنی از آن می یابید. این دیوان نسبت و پیوند عمیقی با زندگی دارد. از این دیوان می توان خیلی درس ها برای زندگی آموخت. کسانی که با دیوان حافظ انس داشته اند، همواره زیبایی های زندگی به چشم آن ها می آید.
وی افزود: برای امروز پنج نکته از دیوان حافظ را بیان می کنم. عنوان نکته اول را وقت خوش گذاشته ام. حافظ آموزگار وقت خوش است. او معتقد است که در تقلا و دویدن برای خوشبختی، وقت از دست می رود و چنان زندگی کن که تمام چیزی که داری همین وقت است. نکته دوم این است که در دنیا یک زندگی سراسر کامیابی وجود ندارد. زندگی دنیا آمیخته ای از خوشی و ناخوشی است. عنوان این نکته را درک و پذیرش ماهیت زندگی گذاشته ام. عیش بدون رنج در دنیا میسر نمی شود. عنوان نکته سوم، حکمت ناپایداری همه چیز است. به یاد آوردن این که جهان به معنای واقعی کلمه ناپایدار است. در این جهان هیچ وضعیتی پایدار و ماندگار نیست. در مورد نکته چهارم، باید گفت که حافظ، آشتی آسمان و زمین است. او هم عارف است و هم از زندگی لذت برده است. نکته آخر، ترک رنجش و آشتی جویی است. حافظ اصلا اهل جدال و دعوا نیست و آشتی جویی و صلح طلبی وی مشهود است.
در ادامه ایرج شهبازی استاد زبان و ادبیات فارسی، ابراز داشت: همت، یکی از کلمات کلیدی دیوان حافظ است و ۴۵ بار به کار رفته است. همت یکی از معیارهای حافظ برای سنجش عیار انسان ها است. حافظ شخصی را که اهداف کوچک و آرزوهای حقیری دارد، گدا همت می خواند.
وی افزود: اولین معنای همت در دیوان حافظ، بلندپروازی و خواسته های متعالی داشتن است. از نظر حافظ، هر کسی به اندازه همتش به هدف می رسد. حقارت یا عظمت ظاهری در مسیر رشد اهمیتی ندارد. این همت عالی است که موجبات رشد انسان را فراهم می آورد. کسی که صورتی حقیر ولی همتی شکوهمند و والا دارد، به مقامات عالی می رسد.
او ادامه داد: حافظ می گوید انسان بلند همت در عین درد و رنج، عزت نفس خود را حفظ می کند و آلوده منت انسان های شایسته نمی شود. از نظر وی، دنیاطلبی و مادی گرایی یکی دیگر از مظاهر فرومایگی و گدا همتی است. نهایت بلند همتی اسن است که انسان زندگی خود را صرف عشق کند. اگر همت یک انسان والا بدرقه راه کسی باشد، او به سلامت به مقصد خود می رسد. توجه عمیق باعث مراقبت از دیگری می شود. حافظ امیدوار است در عین خرابی و بدنامی، به برکت همت عزیزان به نیک نامی برسد. دعای خیری که با همه وجود باشد، می تواند در عالم بیرون منشأ تغییر و تصرف باشد و حتی باعث تغییر اوضاع جامعه شود. هر کس که همت بلندی داشته باشد، حتما به مطلوب خود دست می یابد. حافظ خود را غلام همت کسی می داند که در زیر این گنبد کبود به هیچ چیزی و هیچ کسی وابسته نیست و در نهایت وارستگی به سر می برد.
منبع: خانه اندیشمنددان علوم انسانی