میراث مکتوب- حبیب الله عظیمی، عضو هیات علمی پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و نسخه پژوه، نسخه پژوه با اشاره به نسخ خطی قدیمی مرتبط با زندگانی حضرت فاطمه (س) گفت: کتب خطی مرتبط با زندگانی حضرت فاطمه (س) و شرح ولادت آن حضرت به دو دسته تقسیم می شود که هریک از آنها شامل چند گروه فرعی می شوند.
عظیمی با بیان این مطلب درباره منابع قدیمی و نسخ خطی موجود درباره ولادت حضرت فاطمه (س)، گفت: بخشی از کتب خطی مرتبط به ولادت حضرت فاطمه (س) در رساله های مربوط به زندگانی و فضایل آن حضرت موجود است و بخش دیگر از این آثار در کتاب های مربوط به شرح زندگی ائمه معصومین موجود است که در آنها درباره تاریخ ولادت و مناقب حضرت فاطمه (س) مکتوباتی وجود دارد.
وی با شرح رساله های مربوط به زندگانی و فضایل آن حضرت گفت: در حوزه رساله های موجود می توان به کتاب خطی مناقب فاطمه الزهرا (س) و نسخ خطی فضایل حضرت زهرا(س)، رساله المکیه فی فضل سیدتنا فاطمه الزهرا و چاپ سربی مسند فاطمه الزهرا (س) اشاره کرد.
این نسخه پژوه ادامه داد: کتاب خطی مناقب فاطمه الزهرا (س) تالیف ابراهیم میرغنی سودانی از مشایخ طریقه ختمه در سودان است. این رساله مختصری است در بیان فضایل و مناقب حضرت زهرا (س) که در پنج فصل گردآوری شده است.فصل اول: فی نسبها، فصل دوم: ولادت حضرت، فصل سوم: ازدواج حضرت، فصل چهارم: بیان احادیث و فضایل و کرامات حضرت و فصل پنجم: وفات حضرت فاطمه (س) است که در کتابخانه مرعشی نگهداری می شود.
عظیمی افزود: نسخ خطی فضایل حضرت زهرا(س)، مولف این نسخه قدیمی مشخص نیست ولی کاتب آن گل محمد سندی نام دارد. در این نسخه خطی به فضایل حضرت زهرا (س) پ‍رداخته شده است. این نسخه خطی در کتابخانه «گنج بخش» در کشور پاکستان نگهداری می شود. رساله المکیه فی فضل سیدتنا فاطمه الزهرا مولف کاظم ابن قاسم رشتی در سال 1256 کتابت شده. این نسخه خطی رساله ای است در بیان مناقب و فضایل حضرت فاطمه الزهرا (س) است و در بخش هایی از این نسخه خطی درباره ولادت حضرت و کرامات و برکات وجود ایشان نوشته شده است.
وی با اشاره به کتاب «مسند فاطمه الزهرا» گفت: این کتاب چاپ سربی است و عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی آن را تالیف کرده. این کتاب شامل مختصری از زندگی حضرت است و در ابتدای کتاب درباره ولادت ایشان نوشته شده است. این کتاب در کتابخانه مرعشی نگهداری می شود.
عضوهیات علمی پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به دسته دوم از کتاب های مربوط به شرح زندگی ائمه معصومین (ع) و تاریخ ولادت و مناقب حضرت فاطمه (س) گفت: نسخه خطی «کشف الغمه فی معرفه الائمه» مولف علی بن عیسی اربلی در قرن هفتم قمری از کتاب های مربوط به تاریخ زندگی پیامبر و حضرت زهرا (س) است. این کتاب گردآوری شده از منابع اهل سنت در کتابخانه وزیری یزد موجود است. «ریاض المومنین فی احوال المعصومین» تالیف ابوالقاسم بن محمد لاهیجی از دیگر نسخ خطی موجود در این زمینه است. این نسخه خطی شامل چهارده روضه در احوالات چهارده معصوم (ع) است و یکی از روضه ها به ولادت و شرح زندگی حضرت فاطمه(س) اختصاص دارد. نسخه های متعددی از این کتاب در کتابخانه هایی چون، کتابخانه آیت الله حکیم در نجف، حسینیه شوشتریها در عراق، کتابخانه جزایری نجفی در عراق و کتابخانه آیت الله مرعشی در قم موجود است.
عظیمی اظهار داشت: نسخه خطی «ریاض المعصومین فی مدح النبی و ائمه الدین» تالیف محمد امین شریعتمدار تالیف در سال 1309 قمری در فضایل و مناقب حضرت رسول اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) و همچنین حضرت فاطمه زهرا (س) است. این کتاب برگرفته شده از کتاب های شافعیان است که در کتابخانه دانشگاه بوعلی همدان و کتابخانه ملک تهران موجود است.
این نسخه پژوه گفت: «تذکره الخواص من الامه فی فضائل الائمه» درباره سیره ائمه معصومین است که از سبط ابن جوزی متعلق به قرن هفتم منتشر شده و مجموعه مستندی در سیره حضرت علی و حضرت زهرا (س) و یازده فرزند آنان و به همراه مناقب و فضائل آن بزرگواران از طرق مشهور اهل سنت است که درکتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود. در باب یازدهم این کتاب ذکر حضرت خدیجه الغرا و فاطمه زهرا (س) است. این نسخه خطی در کتابخانه های مجلس شورای اسلامی، کتابخانه مرعشی دانشگاه تهران، کتابخانه مدرسه صدر بازار در اصفهان، کتابخانه مدرسه غرب همدان، کتابخانه گلپایگانی، کتابخانه ملک و کتابخانه ملی ایران موجود است.
حبیب الله عظیمی عضو هیات علمی پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و نسخه پژوه گفت: کتاب «ناسخ التواریخ» نوشته محمد تقی سپهر متعلق به قرن 13 است. این کتاب شامل یک دوره تاریخ از آغاز آفرینش انسان تا زمان قاجار را در برمی گیرد که جلد چهارم از کتاب دوم به شرح زندگانی حضرت زهرا (س) اختصاص دارد. نسخه های متعددی از این کتاب در کتابخانه هایی همچون مجلس شورا، کتابخانه مدرسه رضویه، کتابخانه کاخ گلستان، چندین نسخه در کتابخانه ملی، کتابخانه ملک، کتابخانه مسجد اعظم قم و کتابخانه مرعشی موجود است.
وی یادآور شد: «بحار الانوار: الجامعه لِدُرر اخبار الائمه الاطهار» علامه محمدباقر مجلسی است متعلق به قرن 11 و 12 است. این نسخه خطی از مفصل ترین منابع مربوط به حدیث و دایره المعارف بزرگ شیعه است. بخشی از این مجموعه بزرگ حدیثی به تاریخ ائمه (ع) اختصاصی دارد و یکی از مجلدات مربوط به تاریخ زندگانی حضرت زهرا (س) است.
منع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه ملی