میراث مکتوب – همایش «نسخه های خطی و متون فارسی در شبه قاره» با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ، غلامعلی حداد عادل و جمعی از کارشناسان نسخ خطی از ایران، پاکستان، هند و ترکیه از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب شب گذشته ۲۱ تیر در مجتمع باغ زیبا برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهشی میراث مکتوب، در این همایش دو نشست با موضوع «چاپ و نشر آثار فارسی در شبه قاره» و «فهرست نویسی و کتاب شناسی آثار فارسی در شبه قاره» با حضور اساتید برجستۀ این حوزه برگزارشد.
در نخستین نشست، معین الدین عقیل به موضوع تاریخچۀ چاپ سنگی در شبه قاره، شریف حسین قاسمی به بررسی نقش پرفسور سیدامیرحسین عابدی در شناخت زبان و ادبیات فارسی در هند، ناتالینا ایوانووا به فرهنگ میانجی در شناخت اروپائیان از ایران، محسن جعفری مذهب به چاپخانه خانگی در شبه قاره و کامران فانی به نقش بلند شبه قاره در چاپ کتاب های فارسی پرداخت.
در دومین نشست موضوعاتی چون اهمیت فهرست کتابهای چاپی فارسی شبه قاره برای قلمرو فارسی و مطالعات اسلامی و عرفانی، خدمات فهرست نویسی و کتاب شناسی عارف نوشاهی، فهرست نویسی نسخه‌های خطی و چاپی در شبه قاره، نشر آثار فرهنگی ایران در شبه قاره (مخطوطات و آثار چاپی)، پیشینۀ تدوین کتاب شناسی های چاپی و کار سترگ عارف نوشاهی و میراث مکتوب مفاخر ایران، مآثر پاکستان از منظر کارشناسانی چون نجدت توسون، عصمت درانی، عارف نوشاهی، اکبر ثبوت، حسن انوشه و محمد حسین تسبیحی بررسی شد.
سید محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این همایش نسخه های خطی را شناسنامۀ فرهنگی، ادبی، تاریخی و دینی دانست و گفت: مشترکات فرهنگی ایران و شبه قاره هند بسیار فراوانند. رابطه‌ای هزار ساله میان این دو سرزمین وجود دارد و مهم ترین پیوند میان آن ها، پیوند زبانی است. زبان فارسی روابط این دو دیار را مستحکم کرده است. زبان فارسی به مدت هفت قرن، زبان رسمی هند بوده و همین باعث شده که مشترکات بسیاری بین ایران و هند به وجود آید.
حسینی ادامه داد: در طول تاریخ ایرانیان بسیاری به هند سفر کرده و حتی در آن جا به مناصبی همچون صدارت رسیده‌اند. پادشاهان مختلف هند از زبان فارسی حمایت می کردند، از جمله گورکانیان که دورۀ حکومت آن ها، دوران اوج زبان فارسی بود. شاعران، ادیبان و نویسندگان ایرانی نیز با مهاجرت به این دیار موجب رونق شعر و ادب فارسی شدند.
وی به وجود گنجینه های غنی نسخ خطی در کتابخانه های هند اشاره کرد و گفت: از سال ۱۸۳۲ میلادی که انگلیسی ها، زبان انگلیسی را جایگزین زبان فارسی کردند، رونق فارسی کاهش یافت، اما با این حال چند قرن حضور زبان فارسی نمی توانست به سادگی از بین برود چنان که تأثیر خود را بر زبان اردو و زبان هندی گذاشته است و اکنون اصطلاحات و واژه های فارسی بسیاری در زبان اردو و هندو موجود است.
وی با اشاره به کتاب ۴ جلدی «کتابشناسی آثار فارسی چاپ شده در شبه قاره (هند، پاکستان، بنگلادش)» اثر عارف نوشاهی که در این همایش رونمایی شد، گفت: این اثر آیینه ای از جمال و زیبایی زبان فارسی در شبه قاره است که نام صد ها شاعر، نویسنده و هزاران اثر در این کتاب بیان شده و این نشان می دهد که هنوز زبان فارسی زنده و پویاست.
حسینی ادامه داد: مسلمانان از همان ابتدا به کتابت بها می دادند و اهل نوشتن بودند و کتاب های فراوانی از آنان به جای مانده است که غالباً با هنر هم آمیخته شده و وظیفۀ ماست که این نسخه های خطی را احیا و در شرایط مطلوب نگهداری کنیم.
وی با اشاره به زحمات فراوانی که برای نگهداری و حفظ نسخه های خطی هم اکنون صورت می گیرد، گفت: نسخه های خطی آثار موزه ای نیستند و باید مورد استفاده قرار بگیرند. امروز هم با پیشرفت های موجود به راحتی می توان تصویر این آثار را در اختیار استادان، پژوهشگران و دانشجویان قرار داد.
حسینی بیان کرد: احیای میراث فرهنگی به معنای توقف نیست. نگاه به گذشته و استفاده از تجربه و دانش گذشتگان برای پیدا کردن مسیر آینده است. مهم ترین اسناد هر ملتی، نسخه های خطی هستند که شناسنامۀ فرهنگی، ادبی، تاریخی و دینی یک ملت محسوب می‌شوند.
وی در پایان به فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای حفظ و احیای نسخه های خطی اشاره کرد و گفت: تجهیز و تقویت کتابخانه های تخصصی ادب و زبان فارسی در شبه قاره، گسترش مراکز آموزش زبان فارسی و برپایی کارگاه‌های آموزشی نسخه شناسی از جمله فعالیت های ما در احیای نسخه های خطی است.
در پایان همایش «نسخه‌های خطی و متون چاپی در شبه قاره» از خدمات عارف نوشاهی، نسخه پژوه و فهرست نویس نسخ خطی فارسی تجلیل شد.
یادآور می شود این همایش با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهشی میراث مکتوب، در این همایش دو نشست با موضوع «چاپ و نشر آثار فارسی در شبه قاره» و «فهرست نویسی و کتاب شناسی آثار فارسی در شبه قاره» با حضور اساتید برجستۀ این حوزه برگزارشد.
در نخستین نشست، معین الدین عقیل به موضوع تاریخچۀ چاپ سنگی در شبه قاره، شریف حسین قاسمی به بررسی نقش پرفسور سیدامیرحسین عابدی در شناخت زبان و ادبیات فارسی در هند، ناتالینا ایوانووا به فرهنگ میانجی در شناخت اروپائیان از ایران، محسن جعفری مذهب به چاپخانه خانگی در شبه قاره و کامران فانی به نقش بلند شبه قاره در چاپ کتاب های فارسی پرداخت.
در دومین نشست موضوعاتی چون اهمیت فهرست کتابهای چاپی فارسی شبه قاره برای قلمرو فارسی و مطالعات اسلامی و عرفانی، خدمات فهرست نویسی و کتاب شناسی عارف نوشاهی، فهرست نویسی نسخه‌های خطی و چاپی در شبه قاره، نشر آثار فرهنگی ایران در شبه قاره (مخطوطات و آثار چاپی)، پیشینۀ تدوین کتاب شناسی های چاپی و کار سترگ عارف نوشاهی و میراث مکتوب مفاخر ایران، مآثر پاکستان از منظر کارشناسانی چون نجدت توسون، عصمت درانی، عارف نوشاهی، اکبر ثبوت، حسن انوشه و محمد حسین تسبیحی بررسی شد.
سید محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این همایش نسخه های خطی را شناسنامۀ فرهنگی، ادبی، تاریخی و دینی دانست و گفت: مشترکات فرهنگی ایران و شبه قاره هند بسیار فراوانند. رابطه‌ای هزار ساله میان این دو سرزمین وجود دارد و مهم ترین پیوند میان آن ها، پیوند زبانی است. زبان فارسی روابط این دو دیار را مستحکم کرده است. زبان فارسی به مدت هفت قرن، زبان رسمی هند بوده و همین باعث شده که مشترکات بسیاری بین ایران و هند به وجود آید.
حسینی ادامه داد: در طول تاریخ ایرانیان بسیاری به هند سفر کرده و حتی در آن جا به مناصبی همچون صدارت رسیده‌اند. پادشاهان مختلف هند از زبان فارسی حمایت می کردند، از جمله گورکانیان که دورۀ حکومت آن ها، دوران اوج زبان فارسی بود. شاعران، ادیبان و نویسندگان ایرانی نیز با مهاجرت به این دیار موجب رونق شعر و ادب فارسی شدند.
وی به وجود گنجینه های غنی نسخ خطی در کتابخانه های هند اشاره کرد و گفت: از سال ۱۸۳۲ میلادی که انگلیسی ها، زبان انگلیسی را جایگزین زبان فارسی کردند، رونق فارسی کاهش یافت، اما با این حال چند قرن حضور زبان فارسی نمی توانست به سادگی از بین برود چنان که تأثیر خود را بر زبان اردو و زبان هندی گذاشته است و اکنون اصطلاحات و واژه های فارسی بسیاری در زبان اردو و هندو موجود است.
وی با اشاره به کتاب ۴ جلدی «کتابشناسی آثار فارسی چاپ شده در شبه قاره (هند، پاکستان، بنگلادش)» اثر عارف نوشاهی که در این همایش رونمایی شد، گفت: این اثر آیینه ای از جمال و زیبایی زبان فارسی در شبه قاره است که نام صد ها شاعر، نویسنده و هزاران اثر در این کتاب بیان شده و این نشان می دهد که هنوز زبان فارسی زنده و پویاست.
حسینی ادامه داد: مسلمانان از همان ابتدا به کتابت بها می دادند و اهل نوشتن بودند و کتاب های فراوانی از آنان به جای مانده است که غالباً با هنر هم آمیخته شده و وظیفۀ ماست که این نسخه های خطی را احیا و در شرایط مطلوب نگهداری کنیم.
وی با اشاره به زحمات فراوانی که برای نگهداری و حفظ نسخه های خطی هم اکنون صورت می گیرد، گفت: نسخه های خطی آثار موزه ای نیستند و باید مورد استفاده قرار بگیرند. امروز هم با پیشرفت های موجود به راحتی می توان تصویر این آثار را در اختیار استادان، پژوهشگران و دانشجویان قرار داد.
حسینی بیان کرد: احیای میراث فرهنگی به معنای توقف نیست. نگاه به گذشته و استفاده از تجربه و دانش گذشتگان برای پیدا کردن مسیر آینده است. مهم ترین اسناد هر ملتی، نسخه های خطی هستند که شناسنامۀ فرهنگی، ادبی، تاریخی و دینی یک ملت محسوب می‌شوند.
وی در پایان به فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای حفظ و احیای نسخه های خطی اشاره کرد و گفت: تجهیز و تقویت کتابخانه های تخصصی ادب و زبان فارسی در شبه قاره، گسترش مراکز آموزش زبان فارسی و برپایی کارگاه‌های آموزشی نسخه شناسی از جمله فعالیت های ما در احیای نسخه های خطی است.
در پایان همایش «نسخه‌های خطی و متون چاپی در شبه قاره» از خدمات عارف نوشاهی، نسخه پژوه و فهرست نویس نسخ خطی فارسی تجلیل شد.
یادآور می شود این همایش با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.