میراث مکتوب- نخستین جایزه بین‌المللی حکیم نظامی با تمرکز بر اهمیت و تاثیر این حکیم بزرگ بر زبان، فرهنگ، هنر و ادبیات فارسی به همت کمیسیون ملی یونسکو- ایران، اسفند ماه ۱۴۰۰ برگزارمی‌شود.
به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو ایران، اولین جلسه شورای سیاست‌گذاری نخستین جایزه بین المللی حکیم نظامی، دوشنبه ۲۵ بهمن ماه با حضوراکثریت اعضای این شورا از جمله حجت‌الله ایوبی (دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران)، علی نصیریان (بازیگر، نمایشنامه نویس و کارگردان)، محمدرضا اصلانی ( شاعر، سینماگر و هنرپژوه)، بهروز غریب‌پور (نویسنده، کارگردان تئاتر و سینما، استاد نمایش عروسکی)، محمدباقر آقامیری (نگارگر و رئیس انجمن نگارگری ایران)، ژاله آموزگار (پژوهشگر فرهنگ و زبانهای باستانی و استاد دانشگاه)، محمد حیدری ( خوشنویس و دبیر شورای ارزشیابی هنری انجمن خوشنویسان ایران)، عبدالمهدی مستکین (مدیر گروه فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو- ایران و دبیر نخستین جایزه بین المللی حکیم نظامی)، علیرضا قزوه (رئیس دفتر شعر، موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما) احمد محیط طباطبایی (مدیر ایکوم کمیسیون ملی یونسکو- ایران)، یونس شکرخواه (مشاور عالی دبیرکل کمیسیونملی یونسکو-ایران) برگزار شد.
معرفی نظامی
در ابتدای این جلسه حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، با اشاره به فعالیت این نهاد در حوزه فرهنگ و هنر عنوان کرد: یکی از وظایف این کمیسیون درکنار ثبت جهانی مشاهیر بزرگ ایرانی در یونسکو ، پاسداری از مرزهای فرهنگی ایران است و ما سربازان مرزهای فرهنگی کشورمان هستیم. تا کنون ۴۱ شخصیت ممتازآموزشی ، علمی و فرهنگی کشور را در یونسکو به ثبت رسانده‌ایم. کشورهای دیگر دنبال ۵۰ سالگی و ۱۰۰ سالگی هستند، اما این سرزمین دانشمند خیز و فرهنگ گستر ایران زمین به قدری چهرهای شاخص جهانی دارد که ما هنوز از مضرب هزاره عبور نکرده‌ایم. یکی از شخصیت‌های بزرگ این آب و خاک وجود نازنین حکیم نظامی بزرگ است.
وی افزود: حکیم نظامی به واسطه غفلتی که از سوی همه ما متولیان فرهنگ صورت گرفته؛ جلوه‌های عظمت او کمتر در میان نسل جوان ما شناخته شده است و این مسئله باعث بروز برخی تحرکات شده است. امسال کتاب‌هایی مختلفی از آثار نظامی درعرصه بین المللی ترجمه شده است که در هیچ یک اشاره ای به خاستگاه هویتی و زبانی و فرهنگی حکیم نظامی نشده است .
ایوبی با اشاره به آثار حکیم نظامی، بیان کرد که کمیسیون ملی یونسکو-ایران قصد دارد که در برنامه‌های پیش رو، به این چهره شاخص فرهنگی در برنامه‌های یونسکو بیشتر توجه کند.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران گفت: ۲۱ اسفندماه، روز حکیم نظامی در ایران است و بر اساس اسناد فراوان، خاستگاه نیاکانی حکیم نظامی در شهر تفرش و روستای طاد است. روز ۱۹ اسفندماه برنامه‌ای در موزه ملی در تهران و پس از آن برنامه‌ای در تفرش برگزار می‌شود. کمیسیون ملی یونسکو- ایران در نظر دارد از امسال جایزه‌ای به نام حکیم نظامی به چهره‌های برگزیده فرهنگ و هنر در حوزه‌های مختلف اعطا کند. این جایزه در بخش بین‌الملل نیز اهدا خواهد شد.
قدرت نرم
در ادامه این جلسه عبدالمهدی مستکین، دبیر اولین جایزه بزرگ حکیم نظامی، با اشاره به جایگاه ممتاز و برجسته حکیم نظامی که از ارکان اصلی زبان و ادب پارسی است ، تصریح کرد با هدف ارج نهادن به خدمات گسترده این شخصیت بزرگ ایرانی که از ۸۰۰ سال پیش الهام بخش بسیاری از آثارادبی ، نمایشی و هنری در سطح ملی و منطقه ای و بین المللی بوده است ، برنامه های مفصل و مدونی را به طور مستمر و سالیانه در دستور کار کمیسیون ملی یونسکو ایران قرار داده ایم .
مستکین با اشاره به اینکه ویژگی های شعری و ادبی ، اخلاقی ، حکمی ، توحیدی ، خلاقیت ها و نوآوری های بی نظیر در عرصه زبان و ادبیات فارسی و تصویر گری های جاودان حکیم نظامی در آثارش ؛ سبب شده تا کشورهای مختلف منطقه به هر شکل ممکن هویت خویش را به این حکیم والا مقام ایرانی پیوند بخشند . از این رو ظرفیت درخشان فرهنگی و عظیم حکیم نظامی با محوریت ایران زمین که خاستگاه نیاکانی و فکری و هویتی اوست ؛ به نیکی می تواند ملت های همجوار را با سرچشمه های ماندگار فرهنگ ایرانی اسلامی پیوند بخشد و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را در حوزه فرهنگ و تمدن جهانی ژرفا بخشد .
بزرگان هویت ایران اسلامی
علی نصیریان پیشکسوت عرصه تئاتر و سینما نیز با تاکید بر اهمیت برگزاری این برنامه، گفت: این جایزه اقدامی بسیار شایسته است. بزرگان این مملکت، هویت ما هستند و ما تمام وجود باید از این گنجینه های درخشان پاسداری و در ترویج اندیشه هایشان بیش از پیش کوشا باشیم .
در ادامه نیز بهروز غریب‌پورکارگردان مطرح سینما با انتقاد از عملکرد کشور در عرصه پاسداری از ظرفیت عظیم مشاهیر ایرانی در عرصه منطقه ای و جهانی افزود ، ۱۰ سال پیش پیشنهاد اپرای با شکوه حکیم نظامی را ارائه دادم که با بی مهری و بی توجهی روبه رو شد ، امروز که شاهد رفتار سرقت گونه ادبی برخی کشورها هستیم ، طبیعی است که این اتفاقات رقم بخورد .
وی با استقبال از اقدام کمیسیون ملی یونسکو ایران ، راه اندازی جایزه بزرگ حکیم نظامی تاثیر به سزایی در بازگشت به سرچشمه های اصیل فرهنگ و هویت ایرانی خواهد داشت . نظامی یک اسطوره ملی است. نباید در این حوزه انفعالی عمل کرد.
سید احمد محیط طباطبایی نیز یاداور شد: باید در نظر داشت که مرزهای ایران ذاتی است و نه قراردادی. مانند مرزهای اروپا، آفریقا و دیگر نقاط، خط کش نگذاشته‌اند. زاگرس، قفقاز، دریای مازندران، هندوکش، عمان، خلیج فارس و … نشان‌دهنده یک ظرف هستند که گروه‌های فرهنگی مختلف طی هزاران سال با هم زیسته اند و در نهایت یک فرهنگ مشترک و تاریخی به نام ایران را پدید آورده اند . هیچ کشور دیگری دارای این ویژگی نیست و شاید چین تاحدودی شبیه باشد.
وی افزود: تمام زبانهای دنیا بر اساس حاکمیت سیاسی گسترس پیدا می‌کنند اما زبان فارسی دری به شکل اختیاری زبان مشترک شد. قبایل و گروه‌ها اختیار می‌کنند که با فارسی دری با هم صحبت کنند. یونسکو نهادی فرا قومی و نماد میراث بشری است.
در ادامه جلسه، محمدرضا اصلانی نیز بیان کرد: نظامی بزرگ‌ترین رمان‌نویس بزرگ ایران و از یک منظر جهان است و ما او را به این عنوان نمی‌شناسیم. او بنیان‌گذار رمان تمثیلی، نمادین و سمبلیک است. ما او را فقط به عنوان یک شاعر معرفی کرده‌ایم. اگر ما این چهره‌ها را درست شناسایی نکنیم، نمی‌توانیم به درستی آن‌ها را به جهان معرفی کنیم.
همچنین علیرضا قزوه، در این جلسه گفت: استاد شفیعی کدکنی کاری درباره عطار می‌کرد که بعد شنیدم او ۷۰ عطار دروغین را پیدا کرده است. مطمئن باشید که نظامی‌های زیادی هم هستند. آن‌ها می‌خواستند عطار ثانی و نظامی ثانی باشند. این‌ها دلیل بر قوت این شاعر است. عرس‌هایی می‌گرفتند که الان فقط عرس مولانا هست. چرا عرس نظامی را نمی‌گیریم؟ بیاییم از بزرگان زبان فارسی کشورهایی مثل پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، هند و … نیز دعوت کنیم.
در ادامه استاد آقامیری چهره ماندگار هنر نگارگری که حدود ۲۰ اثر درباره نظامی دارد، عنوان کرد: نظامی در عین اینکه شاعری بزرگ و تاثیر‌گذار در ادبیات و رمان‌نویسی است، حکیم است. زبان ما، زبان موسیقی و بی‌نظیر است. شعر شاعران ما با شاعران دیگر دنیا فرق داد، چون آهنگین است. نظامی عظمتی دارد که سعدی و حافظ هم از او الهام می‌گیرد.
ژاله آموزگار چهره ماندگارو اسطوره شناس برجسته با حمایت کامل و استقبال از این حرکت ارزشمند گفت: حکیم نظامی بهترین داستان‌سرای ادبیات ماست و ما باید با تمام وجود از مرزهای هویتی و زبانی ادبیات فارسی که حکیم نظامی از ارکان مسلم آن است حفاظت و پاسداری کنیم .
محمد حیدری نیز درین باره اظهار کرد: خوشنویسی و نگارگری از جمله هنرهایی هستند که با نگارش و تصویرگری خدمات شایانی به شعر و ادبیات کرده‌اند. درباره حکیم نظامی نیز اثری معروف به خط شاه محمود نیشابوری داریم که صفحاتش به لحاظ فرم و فضا هم متفاوت است ، وی افزود چهره های بزرگی خوشنویسی در طول تاریخ چند صد ساله اخیر ، بارها آثار حکیم نظامی را کتابت کرده اند که این بیانگراهیمت و جایگاه بی نظیر او در ساختار زبان وادبیات فارسی است .
شایان ذکر است از اعضای دیگر این شورا استادان محمد روشن ، میرجلال الدین کزازی ، علی اصغر دادبه ، مهدی محبتی ، کتایون مزداپورو، مهدی ماحوزی و از کمیسیون ملی یونسکو دکتر یونس شکرخواه ، دکتر رسول صادقی و دکتر امیر روشن حضور دارند که دربررسی داوری جایزه های ملی و بین المللی همکاری و مشارکت دارند .
منبع: کمیسیون ملی یونسکو- ایران