میراث مکتوب- کتاب «میراث فرهنگی سغدیان در جاده ابریشم» تالیف گریگوری ل زمنوف (1996) و ترجمه پریسا درخشان مقدم از سوی نشر ثالث به بازار کتاب آمد.
این کتاب به کاوش در میراث فرهنگی غنی سغدیان، قوم ایرانی باستانی که نقش مهمی در مبادلات فرهنگی و اقتصادی در مسیر جاده ابریشم داشتند، می پردازد.
زبان سرزمین سغد، که تمدنی باستانی در فرارود و در فهرست ساتراپ‌نشین‌های امپراتوری بزرگ هخامنشی در سنگ‌نوشته بیستون به عنوان هشتمین سرزمین ثبت‌شده و همچنین به عنوان زبان میانجی جاده معروف ابریشم نقش مهمی در انتقال فرهنگی آسیای میانه داشت.
گریگوری زمنوف در این کتاب که به مجموعه مطالعات درباره ادیان شرقی تعلق دارد، با زبانی ساده و روان جستارهایی درباره فرهنگ سغد در پنجیکنت و پیکند نوشته است و مضامین قابل توجهی، از جمله تاریخچه بازی نرد و شطرنج، وجود قدیمی‌ترین داروخانه در آسیای میانه، گزارشی درباره اماکن مقدس پیکند و بررسی قدمت آنها، آثار به‌جامانده از مسیحیت در آسیای میانه و نقش و تأثیرپذیری از داستان‌های هندی و یونانی و افسانه‌های ازوپی در نقاشی‌های دیواری سغدی را به تفصیل بررسی کرده است.
فصل‌های این کتاب بر جنبه‌های مختلف فرهنگ سغدیان از جمله اعمال مذهبی، هنر، زبان و زندگی روزمره آنها تمرکز دارد. زمنوف از طیف وسیعی از منابع، از جمله یافته‌های باستان‌شناسی، متون تاریخی، و اشیاء هنری استفاده کرده است تا یک دید کلی و جامع از جامعه سغدی ارائه دهد.
یکی از موضوعات کلیدی کتاب، نقش سغدیان به عنوان واسطه در شبکه‌های تجاری است که شرق و غرب را به هم متصل می‌کند. سغدی‌ها به دلیل مهارت‌های خود در تجارت و توانایی خود در جهت‌یابی در فرهنگ سیاسی جاده ابریشم معروف بودند.
زمنوف بررسی می‌کند که چگونه فعالیت‌های تجاری آنها بر رویه‌های فرهنگی آنها تأثیر گذاشته و چگونه با فرهنگ‌های متنوعی که با آن مواجه شدند، خود را سازگار کردند.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم کتاب، بررسی اعمال مذهبی سغدی است. سغدیان ادیان مختلفی از جمله زرتشتی، بودایی و مانوی را داشتند. زمنوف اختلاط مذهبی را که مشخصه معنویت سغدی بود و چگونگی انعکاس آن در هنر و معماری آنها را بررسی می‌کند.
این کتاب همچنین تجزیه و تحلیل عمیقی از هنر سغدی، از جمله سبک متمایز آنها در نقاشی‌های دیواری و منسوجات ارائه می‌دهد.
نویسنده در نهایت به زندگی روزمره سغدی‌ها از جمله ساختار اجتماعی، زندگی خانوادگی و فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازد و توضیحاتی در مورد شیوه‌های کشاورزی، صنعتگری و شبکه‌های تجاری سغدیان ارائه می‌دهد که شیوۀ زندگی آنان را بر ما روشن می‌کند.
تصاویر نقاشی‌ها، آثار مکشوفه و نقشه‌های تهیه‌شده از سایت‌های باستانی که در انتهای اثر ضمیمه شده است، تصویر روشن‌تری از میراث فرهنگی سغدیان در جاده ابریشم به نمایش می‌گذارد.
کتاب «میراث فرهنگی سغدیان در جاده ابریشم» منبع ارزشمندی برای کسانی است که به تاریخ و فرهنگ سغدی‌ها و نقش آنها در تبادلات فرهنگی در امتداد جاده ابریشم علاقه‌مند می‌باشند.
