میراث مکتوب- از سال گذشته، به عللی که ذکر خواهد شد، تصمیم گرفتیم که عطای رتبۀ علمی دوفصل‌نامۀ آینۀ میراث را به لقایش ببخشیم و زحمتی را که برایمان داشت کم کنیم و به گذشتۀ خود برگردیم، که «علمی-پژوهشی» نبودیم و بدون دردسرهای آن به کار انتشار مجلّه می‌پرداختیم. چاپ مقالات علمی موجب اعتبار دانشجویان تحصیلات تکمیلی است و راهی است برای دفاع و سپس ارتقاء.
در طول این سال‌ها که از عمر علمی-ترویجی و سپس علمی-پژوهشی بودن آینۀ میراث می‌گذرد، آیین‌نامه‌های ارتقاء دستاویزی برای برخی دانشجویان سودجو نیز شده، که با تزریق وجوه به مراکز پنهان و عیان تولید مقالات، بی رنجی و تلاشی، مقاله‌ای را به مجلّه‌ای علمی می‌سپارند و گاه تا بیست میلیون تومان هبه می‌کنند تا مقاله چاپ شود و دانشجو به مرحلۀ نیمه‌نهاییِ دفاع از رساله برسد. همچنین دانشجو، به‌رغم میلش، ملزَم به درج اسم استاد راهنما و مشاور و… است تا موجب ارتقاء آنان شود، بی‌آن‌که رنجی در نگارش و پردازش مقاله کشیده باشند؛ ایشان از این طریق پلّه‌های ترقّی را طی می‌کنند و از استادیاری به دانشیاری و سپس استادی نائل می‌شوند. چه بسیارند از این استادتمام‌ها که توان نوشتن یک مقاله را هم ندارند، اما با این آیین‌نامه‌های نشریّات علمی مدارج عالیه را پیموده‌اند.
علل بسیار دیگری برای انصراف مؤسّسۀ پژوهشی میراث مکتوب از داشتن رتبۀ علمی وجود دارد که در یادداشت‌های قبلی به آن‌ها اشاره شده و سردبیر محترم آینۀ میراث، دکتر مجدالدین کیوانی، هم در آخرین یادداشت خود که در شمارۀ 73 این نشریه منتشر شد، به برخی علل این انصراف اشاره نموده‌اند که ذکر آن‌ها از حوصلۀ این یادداشت بیرون است.
مجلّۀ آینۀ میراث از این پس بدون داشتن این رتبه به راه خود ادامه می‌دهد و مقالات علمی و پژوهشی حوزۀ متن‌پژوهی را منتشر و از ترجمۀ مقالات مرتبط نیز استقبال می‌کند. اما از برکات شگفت این تصمیم این بود که به فکر راه‌اندازی نشریۀ دیگری با عنوان «میراث ایران فرهنگی» یا «میراث جهان ایرانی» افتادیم، موضوعی که پیش از این به ذهن و اندیشه‌مان خطور نکرده بود! عنوان نخست را به سامانۀ درخواست نشریات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد کردیم و پاسخ منفی بود؛ گفته‌شد که قبلاً به چنین نشریه‌ای مجوّز داده شده‌است. لذا عنوان دوم را درخواست کردیم و منتظر طیّ مراحل صدور مجوّز هستیم.
با شناخت و تصویری که از گسترۀ شکوه و عظمت ایران فرهنگی، چه پیش از اسلام و چه در دورۀ اسلامی داریم، مطمئنّیم که جوانان جویای فهم و دانایی هنوز از حاصل پژوهش‌های محقّقان خارجی دربارۀ این عظمت اطّلاعی ندارند و ما برای تقویت پایه‌های هویّت ملی و تاریخی خود، نباید از هیچ تلاشی در این زمینه دریغ کنیم. حضور نشانه‌های فرهنگی، کتیبه‌ها، زبان فارسی و شاخه‌های کهن آن، یعنی سُغدی و مانوی و…، و وجود آثار مکتوب و نسخ خطّی علمی بسیار در قلمرو ایران بزرگ، به‌خصوص در سرزمین‌های پهناوری چون چین و شبه‌قارّه و ماوراءالنهر (میان‌رودان)، آسیای میانۀ فعلی، آسیای صغیر و آناطولی (از پیش از سلاجقۀ روم تا عثمانیان)، قفقاز جنوبی (گرجستان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان) و قفقاز شمالی (جمهوری‌های خودمختار داغستان، چچن، قره‌چای، چرکس و…)، مسئولیت فرهنگی ما را دوچندان می‌کند تا بیش‌تر با مظاهر تمدّنی جهان ایرانی آشنا شویم و راه را برای علاقه‌مندان به ایرانِ بشکوه هموارتر سازیم.
برای تحقّق این هدف، با متخصّصان حوزه‌های یادشده جلساتی برگزار شد تا مقدّمات آماده‌سازی ویژه‌نامه‌هایی با مضامین یادشده فراهم و دبیرهای میهمان و نیز شورای تحریریۀ تخصّصی انتخاب شود و برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گیرد. برای نمونه به چند محور که در این جلسات مطرح شد اشاره می‌شود:
- شناسایی و تهیۀ مقاله در زمینه‌هایی که تاکنون مغفول مانده و پرداختن به آن‌ها ضرور است؛
- معرّفی افراد متخصّص که در هر یک از این زمینه‌ها فعّالیّت دارند برای همکاری با این برنامه؛
- برگزاری سلسله نشست‌های تخصّصی در این زمینه‌ها؛
- بررسی موردی سفرنامه‌های این منطقه و انتشار مجموعه‌های مقالات مرتبط و یا ترجمۀ آن‌ها؛
- بررسی کتاب‌های درسی و آموزشی منطقۀ قفقاز با موضوعات تاریخی و فرهنگی؛
- تشکیل کمیسیون ویژه‌ای در خصوص کتاب‌های آموزشی با مباحث تاریخ جدایی و اشتراکات بین ایران و منطقۀ قفقاز تشکیل شود؛
- انتخاب سرفصل‌های موضوعی برای برخی شماره‌ها و دبیر ویژه برای هر شماره.
احتمال دارد که بعضی موضوعات در چندین ویژه‌نامه مجال نشر داشته‌باشد. چندین شماره به چین و ژاپن و کره، چندین شماره به قفقاز جنوبی و شمالی اختصاص خواهد یافت، همین‌طور شبه‌قاره و ماوراءالنهر و آسیای صغیر و دیگر مناطق.
آن‌چه مرتبط با حوزۀ فعّالیّت‌های میراث مکتوب است شناسایی و معرّفی آثار نوشتاری، یعنی اسناد و کتیبه‌ها و نسخه‌های خطّی، در کشورهای یادشده است و کمتر به جنبه‌های معماری و هنری و باستان‌شناسی جهان ایرانی در این ویژه‌نامه‌ها پرداخته خواهد شد، زیرا سازمان‌ها و مراکز دیگری متولّی آن‌ها هستند. امیدواریم با هم‌فکری و مساعدت ایران‌دوستان، پژوهشگران خارجی و محقّقان صاحب ذوق و فکر داخلی بتوانیم گامی برای اعتلای نام ایران و معرّفی میراث ماندگاری که در قلمرو جهان ایرانی به یادگار مانده‌است برداریم.
اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب
منبع: گزارش میراث (شمارۀ 100)، سرسخن