میراث مکتوب- این کتاب همان‌گونه که از عنوان دومش بر می‌آید، شامل مقالات روسی فاطمه سیّاح دربارۀ ادبیات غرب است. گردآورندۀ کتاب در مقدمه به نقش سیّاح در بنیان‌گذاری ادبیات تطبیقی ایران اشاره کرده و به ارائۀ اطلاعاتی دربارۀ زندگی او پرداخته است. در این‌باره می‌خوانیم «فاطمه سیاح، به گواه شاگردان و همکارانش، یکی از مبرزترین استادان دانشگاه تهران بود و شاگردانی چون پرویز ناتل خانلری، زهرا کیا، سیمین دانشور، احمد سمیعی، ابوالحسن نجفی و بسیاری دیگر را پرورد.»
آبتین گلکار پس از اشاره به زوایای علمی فاطمه سیاح در ایران، این نکته را گوشزد می‌کند که اطلاعات زیادی در مورد زندگی و فعالیت‌های علمی فاطمه سیاح در روسیه وجود ندارد. هرچند بنا بر اعلام منابع فارسی رساله‌ای با عنوان «آناتول فرانس در ادبیات فرانسه» را در دانشگاه مسکو دفاع کرده و در رشتۀ ادبیات اروپایی دکتری گرفته است. «متأسفانه سرنخی از این رساله در منایع الکترونیکی یافت نشد و نیاز است در کتابخانه‌های قدیمی مسکو به جست‌وجو پرداخت، همچنان که نوشته‌های روسی او نیز، به احتمال زیاد، محدود به مقالات کتاب حاضر نیست و با جست‌وجوهای بیشتر در نشریات قدیمی شوروی مقالات بیشتری به قلم او پیدا خواهد شد.»
از همین رهگذر می‌توان به موضوع کتاب رسید؛ مقالات روسی فاطمه سیّاح. در کتاب حاضر، سیزده نوشتۀ کوتاه و بلند از آثاری که فاطمه سیاح در روسیه و به زبان روسی پدید آورده است گردآوری و ترجمه شده‌اند. اما موضوع این مقالات چیست؟ آن‌گونه که گلکار در مقدمه توضیح داده، موضوع مشترک همۀ مقالات ادبیات غرب، و به طور مشخص ادبیات فرانسه و آلمان است؛ یعنی همان رشتۀ تحصیلی و زمینه‌ای که سیاح در سراسر زندگی حرفه‌ای خود دنبال کرده است.
در بین این مقالات، چهار مقاله نیز با پیش گرفتن رویکرد تطبیقی، مسئلۀ تأثیرگذاری داستایفسکی بر نویسندگان فرانسوی و آلمانی را بررسی می‌کند. ناگفته نماند که گردآورنده نیز مقالات را بسته به موضوعشان در چهار دسته طبقه‌بندی کرده است تا امکان بررسی و مقایسۀ آن‌ها از لحاظ محتوا به هم نزدیک‌تر و ساده‌تر شود. این چهار بخش عبارتند از: پذیرش داستایفسکی در فرانسه و آلمان، نقد ادبیات فرانسه و آلمان، مقالات دانشنامه‌ای و تئاتر پیسکاتور.
اگر بخواهیم معرفی کتاب میراث ادبیات فاطمه سیّاح در شوروی را با ذکر دو نکته برجسته به پایان برسانیم، یکی نشریات منتشرکنندۀ این مقالات بوده که برخی از آن‌ها همچون نووی میر (جهان نو) در زمرۀ معتبرترین نشریات آن زمان شوروی هستند. دیگر نکته نیز توجه بالای نویسندۀ این مقالات به آثار نویسندگان برجستۀ غربی است که در روزگار پس از انقلاب ۱۹۱۷ و ارتباط محدود شوروی با اروپای غربی، نشانگر دامنۀ وسیع مطالعات فاطمه سیاح است.
کتاب میراث ادبی فاطمه سیّاح در شوروی (مقالات روسی فاطمه سیّاح دربارۀ ادبیات غرب) در ۱۴۱ صفحه و با قیمت ۱۰۵ هزارتومان در انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی