میراث مکتوب – نخستین آشنایی من با نسخه‌های خطی مجموعه میناسیان، به تابستان سال 2003 بازمی‌گردد.
آن زمان، به پایمردی جناب پروفسور رضا شیخ‌الاسلامی، موفق به دریافت یک بورس تحصیلی از دانشگاه آکسفورد شده و چند ماهی می‌شد که در آن شهر، رحل اقامت افکنده بودم. محل اصلی حضور و مطالعه من، کالج وادام (wadham) و کتابخانه این کالج به نام «کتابخانه فردوسی» می‌بود که منابع مطالعات ایرانی در آنجا فراهم آمده بود. روزی دکتر جان گرنی؛ استاد مطالعات ایرانی در دانشکده خاورشناسی این دانشگاه، از من دعوت کرد تا مجموعه نسخه‌های خطی ایرانی را در این کتابخانه ببینم.
مجموعه‌ای دیدم مشتمل بر مخطوطات بسیار به زبان‌های فارسی، عربی، ارمنی و لاتین که شمار آنها به صدها نسخه می‌رسید. این مجموعه به یکی از ارامنه فرهیخته اصفهان، به نام دکتر کارو میناسیان تعلق دارد که به این کتابخانه هدیه شده است. به خود اجازه دادم تا پیشنهاد فهرست‌نگاری نسخه‌های فارسی و عربی این مجموعه را مطرح سازم. پس از بازگشت به ایران، خدمت استادِ ایرانمدار، مرحوم ایرج افشار رسیدم و ایشان را در جریان آنچه گذشته بود، قرار دادم که ایشان جمله‌ای بدین مضمون گفت که «هر نسخه خطی، به صرف نسخه خطی بودنش ارزش فهرست شدن را دارد و باید فهرست گردد، حتی اگر نسخه‌ای تکراری باشد.»
مجموعه میناسیان، دارای 959 عنوان است که در 662 نسخه مستقل و 108 مجموعه فراهم آمده است. به لحاظ موضوعی، دو رگه اصلی در این مجموعه دیده می‌شود؛ رگه اول، منابع پزشکی است. دکتر میناسیان، خود طبیبی حاذق و علاقه‌مند به منابع پزشکی سنتی ایرانی بود. یادداشت‌های او به زبان ارمنی، در حاشیه برخی از این نسخ، از جمله نسخه قانون ابن‌سینا، مؤید این مطلب است. رگه دوم، منابعی است که معمولاً در مراکز آموزش سنتی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله، نسخه‌هایی با موضوعات ادبیات فارسی، ادبیات عربی، کلام، اصول، فلسفه، فقه، تاریخ، ریاضیات، نجوم، تذکره شاعران. این مجموعه، در سال 1351 خورشیدی، از اصفهان به آکسفورد منتقل شد. عدم یک فهرست جامع از این مجموعه، به تنهایی انگیزه‌ای کافی ایجاد کرد تا نسبت به ثبت و ضبط مشخصات نسخه‌شناسی مخطوطات این مجموعه اقدام شود. ناگفته نماند این مجموعه با مشورت استادان ایرج افشار، احمد منزوی و سید عبدالله انوار انجام شده و در آن، کلیه ویژگی‌های کتابشناسی، نسخه شناسی و مرجع‌شناسی مورد توجه قرار گرفت.
آیین رونمایی از کتاب «فهرست نسخ خطی فارسی و عربی کتابخانه فردوسی کالج وادام (Wadham) دانشگاه آکسفورد» با حضور علی میرانصاری؛ مؤلف کتاب، هوشنگ طالبی؛ رئیس دانشگاه اصفهان، مهدی جمالی نژاد؛ شهردار اصفهان و اکبر ایرانی؛ مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب، امروز شنبه 27 شهریور، ساعت 14:30 در تالار صائب دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار خواهد شد.
علی میرانصاری
منبع: روزنامۀ ایران
مدیر بخش ادبیات دانشنامه ایران