میراث مکتوب – نسخه های خطی به زبان فارسی (و با حروف عربی) بین قرن های دوم تا چهارم هجری در گسترۀ ایران زمین پدیدار شد. ایرانیان با توجه به سابقه ای که پیش از ظهور اسلام در نقاشی داشتند، پس از ظهور اسلام با خلق آثار هنری در کتب خطی همچون صفحات مذهب و مرصع و مینیاتور در تأسیس یا تکمیل بخش هایی از هنر در تمدن اسلامی نقش آفرین شدند. کتاب آرایان ایرانی برای لذت بخشیدن به جان و روح انسان ، نسخه های خطی را مذهب و مصور ساختند تا دانش پژوهان با دیدن طرح ها و رنگ های زیبا با عشق و علاقه ای دوچندان محتوای کتاب را بررسی کنند علاوه بر آنکه رویکرد هنری ایرانیان و اهتمام آنان به محتوای علمی کتاب ها در هر دوره و زمان را برای نسلهای آینده به یادگار گذارند.
در قرون اولیۀ اسلامی، ایرانیان در حوزۀ کتاب آرایی نقوش ساده و مطلق که عمدتاً از شکل ساده شدۀ گل و گیاه الهام گرفته بود را بصورت تذهیب برای آراستن و تزیین قرآن کریم به وجود آوردند؛ و سپس در قرون بعدی همراه با تکامل و تعالی هنر اسلامی نوع خاصی از نگارۀ مشروع در کنار تذهیب جای خود را باز کرد. این آرایه ها در ابتدا ساده و بی پیرایه بود و کم کم عناصر رنگی متنوع دیگر اضافه شد و زیباترین نگاره ها و تذهیب ایرانی – اسلامی در نسخه های خطی شکل گرفت و تا پدیدآمدن صنعت چاپ (اواخر قرن سیزدهم) ادامه یافت. در طول چندین سده کتاب آرایی ایرانی – اسلامی، سبک ها و مکتب های هنری متعددی همچون مکتب شیراز، مکتب هرات، مکتب تبریز و مکتب اصفهان پدید آمد که هر کدام از آنها از ویژگی های متمایز و منحصر بفردی برخوردار می باشند.
از آنجا که بیشترین نسخه های خطی هنری اسلامی آثار برجای مانده دانشمندان، کاتبان، نقاشان، و مذهبان مسلمان ایرانی است، بدین لحاظ تبیین نقش و جایگاه هنرمندان ایرانی در بین مسلمانان در خلق آثار هنری و تأثیری که هنرمندان مسلمان ایرانی در کتاب آرایی نسخه های خطی داشتند امری مهم است.
در میان مکتب های هنری ایرانی – اسلامی، مکتب شیراز با تأثیرپذیری از هنر ایران قبل از اسلام شده و در طول 7 سده، مسیر تکاملی خود را طی کرده و در آخر، حد فاصلی بین هنر سنتی ایران و مدرن شده است. هدف از این پژوهش بررسی تحلیلی و محتوایی مکتب هنری شیراز از بدو ظهوربه عنوان یک مکتب هنری مستقل و بررسی مراحل رشد و کمال آن در دوره های تاریخی مختلف است.
فصول این کتاب عبارت است از:
فصل اول: ضرورت بررسی مکتب شیراز در آرایه های هنری نسخه های خطی
فصل دوم: هنر نقاشی و تذهیب ایرانی – اسلامی
فصل سوم: مکتب هنری شیراز از بدو ظهور تا اوج تکامل
فصل چهارم: نتایج و پیشنهادات
عظیمی: حبیب الله، مکتب هنری شیراز در نسخ خطی ایرانی، تهران، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، 155 صفحه، 1393.