میراث مکتوب – مناقب العارفین پس از ابتدانامه (ولدنامۀ) سلطان ولدو رسالۀ سپهسالار، سوّمین و مفصل‌ترین کتاب در زمینۀ زندگانی مولانا جلال‌الدین بلخی و اسلاف و اخلاف اوست که احمد افلاکی عارفی، متولّد بین سال‌های ۶۹۰_۶۸۵ هـ / ۱۲۹۱_۱۲۸۶ م، یعنی ۱۳ یا ۱۸ سال بعد از وفات مولوی تألیف کرده است. افلاکی یا به سبب آشنایی با علم هیئت و یا انتساب به جلال‌الدین فریدون چلبی معروف به امیر عارف، نوۀ مولانا، عارفی نام گرفته است.
وی در سال ۷۱۸ هـ / ۱۳۱۸ م به‌فرمان مرشد خود امیر عارف تألیف این کتاب را آغاز کرده و در ۷۵۴ هـ / ۱۳۵۳ م به پایان رسانده است.
افلاکی با بهاءالدّین ولد، پسر مولانا (۷۱۲ هـ / ۱۳۱۲ م)، امیر عارف چلبی (۷۲۰ هـ / ۱۳۲۰ م)، عابد چلبی (۷۳۹ هـ / ۱۳۳۸ م)، واجد چلبی (۷۴۳ هـ / ۱۳۴۲ م) و امیر عالم چلبی (که عملاً در مقام چلبی نشسته) معاصر و همدم بوده است. علاوه بر چلبیان بسیاری از مریدان و دلباختگان مولانا که در حیات بودند، اطلاعات دست اوّل در اختیار مؤلف قرار داده‌اند. افلاکی بعضی از روایات را از قول «کبار اخیار» و بعضی دیگر را از گفتۀ یکی از پیروان مولانا با توضیح لازم دربارۀ راوی نقل کرده است.
به سبب کمبود مآخذ معتبر تاریخی دربارۀ دورۀ سلجوقیان و کم‌اعتباری برخی از منابع که موّرخان آنها را موافق میل حکّام حامی خود می‌نوشتند و رویدادهای اجتماعی را چنانکه از حکومتیان می‌شنیدند ثبت می‌کردند، ارزش تاریخی مناقب العارفین که از قلم مریدی مؤمن و شیفتۀ مولویّه بیرون تراویده است، معلوم خواهد شد.
فهرست مطالب کتاب: به شرح زیر است
دربارۀ استاد پروفسور تحسین یازیجی
پیش‌گفتار چاپ دوم
پیش‌گفتار چاپ اول
مدخل
زندگی‌نامۀ احمد افلاکی
آثار احمد افلاکی
نخستین دست‌نویس مناقب‌العارفین
نسخه‌های موجود متن نخستین
دومین دست‌نویس‌مناقب‌العارفین
مآخذ مناقب‌العارفین
نسخه‌های مورد استناد در نشر مناقب‌العارفین
ویژگی‌های املایی این نسخه
ترجمه‌های مناقب‌العارفین
ترجمه‌های ترکی کتاب
ترجمه‌های مختصر به ترکی
ترجمه‌های مناقب‌العارفین به زبان‌های مختلف خارجی
چند توضیح ضروری
نشانه‌های اختصاری
مقدمۀ مؤلف
فصل اول: ذکر مناقب مولانای بزرگ بهاء‌الحق و الدین
فصل دوم: در مناقب … برهان‌الدین المحقق الترمذی
فصل سوم: در اعلام بعضی مناقب ظاهر حضرت مولانا
بسم‌الله الرحمن الرحیم
فصل چهارم: در شرح مناقب سلطان الفقرا … شمس‌الدین تبریزی
فصل پنجم: در ذکر مناقب حضرت … صلاح‌الدین الحق والدین … زرکوب
فصل ششم: در ذکر مناقب … حسام‌الدین چلبی
فصل هفتم: در ذکر مناقب حضرت … بهاء‌الدین ولد (سلطان ولد)
فصل هشتم: در ذکر مناقب … جلال‌الدین عارف (پسر سلطان ولد)
فصل نهم: در ذکر مناقب چلبی شمس‌الدین امیر عابد
فصل دهم: در ذکر اسامی اولاد و اخلاف مولانای بزرگ بهاء‌الدین ولد (سلطان العلماء)
تعلیقات و حواشی
دگرسانی نسخه‌ها و تطبیق صفحات متن با صفحات ترجمه ترکی
فرقهای موجود بین تحریر اول و دوم کتاب مناقب‌العارفین
ترتیب روایات نسخۀ نخستین
فرقهای دیگر
توضیحات مصحح دربارۀ ابیات و پانوشت‌های کتاب
تحلیل و نقد مناقب‌العارفین
نقدی بر مناقب‌العارفین
چگونه ضبط اسامی یا عنوانهایی که دربارۀ ضبط آنها اختلاف است
کرا (نام همسر مولانا)
کراکا (عنوان فاطمه‌خاتون، دختر اولو عارف چلبی)
کرامانا (نام دایۀ سلطان ولد)
دسبینا (عنوان ملکه‌خاتون، دختر اولو عارف چلبی)
افندی پولا (عنوان ملکه خاتون، دختر مولانا)
شجرنامۀ چلبیان قونیه که نامشان در این کتاب آمده است
اسامی پیران طریقت مولویه در قونیه
فهرست آیات
فهرست احادیث
کلمات بزرگان
اشعار
لغات، ترکیبات و امثال
فهرست کلمات و تعبیرات ترکی و مغولی
نام‌ها
جای‌ها
کتاب‌ها
فهرست کتابهای وارد شده در متن و حاشیه
فهرست منابع و مراجع بخش نقد کتاب حاضر
فهرست منابع و مراجع کتاب حاضر
شمس‌الدین احمد افلاکی عارفی، مناقب العارفین، تصحیح: تحسین یازیجی، ویرایش و اضافات از توفیق هـ. سبحانی، تهران، دوستان، ۱۰۵۵ صفحه، 1396.